قازاق دەسەڭ الاش زيالىلارى, جاۋجۇرەك باتىرلار, حاندار ەسكە تۇسەدى. الايدا مەديتسينا سالاسىندا ەر مەن ايەلدى تەڭ قۇقىلى ەتكەن, قازاق قىزدارىنا ۇلگى بولا الاتىن گۇلسىم اسفەندياروۆانىڭ ەسىمى ەشقاشان ۇمىتىلماۋى كەرەك. ول – تەك قازاق قىزدارىنىڭ اراسىنان عانا ەمەس, بارشا ورتالىق ازيا حالىقتارى قىزدارىنىڭ اراسىنان شىققان تۇڭعىش ءدارىگەر ايەل. تولىق ەسىمى – ۇمميگۇلسىم.
گۇلسىم قىزدارعا دەگەن ءبىلىمدى, وقۋدى شەكتەمەيتىن اقسۇيەكتەر وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى سەيىتجاپار اسفەنديارۇلى – ابىلقايىر حاننىڭ ۇرپاعى, ايشۋاق حاننىڭ نەمەرەسى, اناسى گۇلاندام قوشقاربايقىزى – ابىلاي حاننىڭ ۇرپاعى. گۇلسىم – سانجار اسفەندياروۆتىڭ اپكەسى.
وسىدان 100 جىل بۇرىن قازاق قىزدارى جوعارى ءبىلىم تۋرالى ارمانداماعان كەزدە گۇلسىم تاشكەنت قالاسىنداعى ايەلدەر گيمنازياسىنىڭ جەتى جىلدىق كۋرسىن, سانكت-پەتەربۋرگ ايەلدەر مەديتسينا ينستيتۋتىن بىتىرگەن. ءارى رەسەيدەگى جوعارى وقۋ ورنىن اقتاعان العاشقى قازاق قىزى. گۇلسىم تەك دارىگەر عانا ەمەس, قايسار قازاق قىزى بولعان. ونى ءبىز ۋنيۆەرسيتەتتەگى ەمتيحاندارىن اياقتاپ بولىپ, ەش قورىقپاستان نيكولاي پاتشاعا جازعان حاتىنان بايقايمىز. حاتىندا ءوزىنىڭ تۋعان جەرى تۇركىستان ەكەنىن, ول جەردىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىمەن جاقسى تانىس ەكەنىن جانە ءوزىن مامان رەتىندە اتامەكەنىنە جىبەرۋى جايلى ءوتىنىش بىلدىرەدى. وسىلايشا تۇركىستانعا ورالعان گۇلسىم بولشەۆيك بيلىگى تۇسىندا دارىگەرلىك جانە وقىتۋشىلىق قىزمەتىن جالعاستىرىپ, تالاي ءسابيدىڭ ومىرگە كەلۋىنە سەپتىگىن تيگىزگەن. جوعارى ءبىلىمدى مامان بولعاندىقتان, ءتۇرلى قوعامدىق جۇمىسقا لايىق دەپ سانالدى. 1917 جىلى تامىزدا تۇركىستان ولكەسى قازاقتارىنىڭ جيىنى وتكەن بولاتىن. وسى تۇستا گۇلسىمگە ۇلكەن سەنىم ارتىلىپ, دەپۋتاتتىققا كانديدات رەتىندە ۇسىنىلدى. 1917 جىلى 24-27 ءساۋىر ارالىعىندا قازان قالاسىندا بۇكىلرەسەيلىك مۇسىلمان ايەلدەرىنىڭ ارنايى سەزى ءوتتى. ەڭ ماڭىزدىسى, گۇلسىم بۇل جيىندا دا العا سۋىرىلىپ شىعىپ, ايەل قۇقىعى تاقىرىبىن باسشىلىققا الا وتىرىپ, انا مەن بالانىڭ دەنساۋلىعىن قورعاۋ جونىندەگى ماسەلەنى كوتەرگەن. ارينە, گۇلسىمنىڭ وسى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا قازاق قىزدارى تەك فەلدشەر, مەدبيكە عانا ەمەس, بيىك دارەجەلى دارىگەر بولا الاتىنىن ۇقتى. گۇلسىم تاشكەنت قالاسىنداعى پەرزەنتحانادا باسشىلىق ەتىپ, مامانداردى دايارلاۋ جۇمىسىنا بەلسەنە قاتىستى. گازەتتەرگە ارنايى ۇندەۋلەر جاريالاپ, دارىگەر كومەكشىسى, مەدبيكە, فەلدشەر ماماندىعىنا قىسقا جانە ۇزاقمەرزىمدى كۋرستاردى ۇيىمداستىرۋعا كومەكتەسىپ, كۋرستاردىڭ وقۋ باعدارلاماسىن دايىندادى. سول كۋرستاردا ءوزى دە ءدارىس وقىپ, ۇستازدىق قىزمەتپەن اينالىستى. قىسقاسى, گۇلسىم – ءوز زامانىندا ايەل قۇقىعىن جالاۋ, ءبىلىمدى قالقان ەتىپ, مەديتسينا سالاسىنىڭ دامۋىنا بىلەك سىبانا اتسالىسقانداردىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى. وكىنىشكە قاراي, گۇلسىم حانىمعا ەلەۋلى ەڭبەگى ءۇشىن تەك كوكتاس قانا قويىلعان ەكەن, ودان بولەك مەكتەپ نەمەسە وقۋ ورنىنىڭ اتاۋى ۇسىنىلسا, ارنايى ەسكەرتكىش قويىلسا ارتىق ەتپەس ەدى دەپ ويلايمىن.
ايەل قۇقىعى قاي عاسىردا دا وزەكتى ماسەلە بولىپ قالا بەرمەك. ونى شەشۋ ءۇشىن گۇلسىمدەي ەر مىنەزدى, قايسار جان قايتا تۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. گۇلسىمنىڭ ەسىمى ەشقاشان وشپەۋى كەرەك. جۋرناليست ءاليا ءاشىم گۇلسىمدەي بىرەگەي تۇلعامىزدىڭ جاتقان جەرىن ارنايى تاشكەنت قالاسىنا ىزدەپ بارىپ, بوتكين زيراتىنان تاپتى. اتى-ءجونى, تۋعان جىلى مەن قايتىس بولعان ۋاقىتى ءوشىپ كەتكەن كوكتاسىن جاڭارتۋ تۋرالى باستاما ىسكە اسىپ, بۇگىندە گۇلسىم اسفەندياروۆانىڭ كوكتاسى جاڭارىپ, سۋرەتى قويىلدى. بۇل – كوپكە ونەگە بولار ءىس. جاقسىنىڭ جولىن قۋعان وسىنداي ۇلتشىل ماماندارىمىز كوپ بولسا, تاريحىمىز وشپەيدى, كەرىسىنشە, جاڭارادى, ناسيحاتتالادى دەپ سەنەمىن.
ارۋجان ەسەنگەلدى, استانا قالاسىنداعى
№8 مەكتەپ-ليتسەيدىڭ تۇلەگى
