ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك, وتكەن جىلى الەم بويىنشا شامامەن 15 ميلليون ادام ينسۋلت العان. قازاقستاندا دا جاعداي ءماز ەمەس. ەلىمىزدە جىل سايىن 40 مىڭعا جۋىق ينسۋلت تىركەلەدى.
قاراپايىم تىلمەن ايتساق, ينسۋلت ميعا قان كەلۋ توقتاعان كەزدە بولادى. سالدارى ولىمگە نەمەسە مۇگەدەكتىككە اكەلەدى. بۇعان دەيىن ينسۋلت 55 جاستان اسقان ناۋقاستاردا كەزدەسسە, بۇگىندە 50 جاسقا دەيىنگى ادامدار دا بۇل اۋرۋمەن بەتپە-بەت كەلەدى. استانا قالاسى №2 قالالىق كوپسالالى اۋرۋحانانىڭ ينسۋلت ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ءاليا يمانوۆانىڭ ايتۋىنشا, ەلوردادا ينسۋلت ورتالىعى 2018 جىلى استانا قالاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ بۇيرىعىمەن نەۆرولوگيا بولىمشەسىنىڭ نەگىزىندە قۇرىلدى. ينسۋلت ورتالىعى ينسۋلتپەن اۋىراتىن ناۋقاستارعا شۇعىل نەۆرولوگيالىق كومەك كورسەتەدى.
«قازاقستاندا جىل سايىن 40000-عا دەيىن ينسۋلت تىركەلەدى, ونىڭ ىشىندە 5 مىڭى 24 ساعات ىشىندە, 5 مىڭى 1 ايدىڭ ىشىندە قايتىس بولادى. ينسۋلتتان امان قالعانداردىڭ 70-80 پايىزى مۇگەدەك بولىپ قالادى, ال ولاردىڭ شامامەن 20-30 پايىزى تۇراقتى سىرتتاي كۇتىمدى قاجەت ەتەدى. جالپى العاندا, ينسۋلت – ءجىتى جۇرەك اۋرۋىنان كەيىنگى ولىمگە اكەلەتىن دەرتتىڭ نەگىزگى سەبەبى. ايەلدەرگە قاراعاندا ەرلەردە ءولىم دەڭگەيى جوعارى» دەيدى ينسۋلت ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ءاليا اسىلبەكقىزى.
ونىڭ ايتۋىنشا, مۇگەدەكتىك بويىنشا ينسۋلت العاندار العاشقى ورىندا تۇر. ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك, تەك 10 پايىزى عانا جۇمىسقا قايتا ورنالاسادى, 37 پايىزى 6 اي ىشىندە قايتىس بولادى, 53 پايىزى مۇگەدەك بولىپ قالادى ەكەن. ناۋقاستاردىڭ ورتاشا جاسى – 41 جاستان 65 جاسقا دەيىن. بۇل, وكىنىشكە قاراي, حالىقتىڭ ەڭ جۇمىسقا جارامدى بولىگى. ايتا كەتۋ كەرەك, ينسۋلتتان كەيىن ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسى تومەندەيدى.
«ادامدارعا ەڭ الدىمەن ينسۋلت دەگەن نە ەكەنىن ايتۋىمىز كەرەك. ينسۋلت – مي قان اينالىمىنىڭ جەدەل بۇزىلۋى, ناتيجەسىندە ميدىڭ ءارتۇرلى ءبولىگىنىڭ جۇمىسى بۇزىلادى. وسى رەتتە FAST سىناعى ءينسۋلتتىڭ العاشقى بەلگىلەرىن تانۋ ءۇشىن قولدانىلادى. ياعني كۇلىمسىرەۋ. ول بويىنشا ينسۋلت كەزىندە كۇلىمسىرەۋ قيسىق بولۋى مۇمكىن, ەرىننىڭ ءبىر جاعىنداعى بۇرىشى جوعارى ەمەس, تومەن باعىتتالادى. سويلەۋ. ناۋقاسقا قاراپايىم سويلەم ايتقىزىڭىز. مىسالى, «تەرەزەنىڭ سىرتىندا كۇن جارقىراپ تۇر». ينسۋلت كەزىندە ايتىلۋ ءجيى بۇزىلادى, بىراق ۇدايى ەمەس. ەكى قولدى كوتەرۋ. ەگەر قولدارى بىردەي جىلدامدىقپەن كوتەرىلمەسە, بۇل ءينسۋلتتىڭ بەلگىسى بولۋى مۇمكىن. ءتيىستى ەمدەۋ ءۇشىن «ۋاقىت-مي» تۇجىرىمداماسى, ءينسۋلتتى ەرتە انىقتاۋ جانە ناقتى تەراپيا الۋ ءۇشىن ناۋقاستى جاقىن ماڭداعى ينسۋلت ورتالىعىنا جىلدام جەتكىزۋ وتە ماڭىزدى. ءبىز نەۆروپاتولوگتىڭ قان اعىمىن قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن بار بولعانى 6 ساعاتى بار ەكەنىن ەستە ساقتاۋىمىز كەرەك. دارىگەر قان ۇيىعىشىن ەرىتۋ ءۇشىن ارنايى پرەپاراتتى پايدالانادى نەمەسە حيرۋرگ ميدىڭ تامىرلارىنا وپەراتسيا جاسايدى جانە قان اعىنىن قالپىنا كەلتىرەدى. ەگەر ناۋقاس اۋرۋحاناعا 6 ساعاتتان كەشىكسە, دارىگەرلەر ناقتى تەراپيانى جۇرگىزە المايدى, سەبەبى اسقىنۋ پايدا بولۋى مۇمكىن» دەيدى ءاليا يمانوۆا.
جالپى ينسۋلتتان كەيىن ادامعا ۇلكەن كۇتىم كەرەك. وڭالتۋ مامانى, نەۆروپاتولوگ, كارديولوگ, نەيروحيرۋرگ, رەانيماتولوگ, كۇتىم مەدبيكەسى, لفك نۇسقاۋشىسى جانە قۇرامىنا پسيحولوگ كىرەتىن مۋلتيديستسيپلينارلىق توپتىڭ قاتىسۋىمەن جەكە وڭالتۋدى قاجەت ەتەدى.
اۋرۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ءار ادام ءوز دەنساۋلىعىنا جاۋاپتى بولعانى ابزال. دارىگەرلەردىڭ پىكىرىنشە, ينسۋلتپەن اۋىراتىندار ءجيى پروفيلاكتيكالىق شارالاردى ساقتامايدى جانە ەمحانا مەن سكرينينگتەن ۋاقىتىلى وتپەيتىن كورىنەدى.
الدىن الۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
تەمەكى شەگۋگە بولمايدى!
تەمەكى شەگۋ اتەروسكلەروزدىڭ دامۋىن, جۇرەك پەن مي تامىرلارىندا قان ۇيىعىشتارىنىڭ پايدا بولۋىن تەزدەتەدى. شىلىم شەگەتىن ادامداردا ينسۋلت قاۋپى تەمەكى تارتپايتىندارعا قاراعاندا 6 ەسە جوعارى. تەمەكى شەگۋدى توقتاتقاننان كەيىن 5 جىلدان كەيىن ينسۋلت قاۋپى تەمەكى تارتپايتىندارمەن بىردەي بولادى.
الكوگولدى ىشىمدىك ىشپەڭىز!
ەتانول قان قىسىمىن تومەندەتەتىن پرەپاراتتاردىڭ اسەرىن تومەندەتەدى. ەتانولدىڭ ءوزى قان قىسىمىن ارتتىرادى.
دەنە شىنىقتىرۋ جاتتىعۋلارىن ورىنداڭىز!
ءوزىڭىزدى جاقسى سەزىنگەن كەزدە شامادان تىس جۇمىس جاساماي, اپتاسىنا كەمىندە 4-5 رەت 30-40 مينۋتقا دەيىن سەرۋەندەڭىز.
تۇزدى ازايتىڭىز!
تۇزدى تۇتىنۋ مولشەرىن كۇنىنە 1 شاي قاسىقتان اسىرماي ازايتىڭىز. ينسۋلت قاۋپى 23 پايىزعا, جۇرەكتىڭ يشەميالىق اۋرۋىنان بولاتىن ءولىم-ءجىتىم 16 پايىزعا تومەندەيدى.
كوكونىس پەن جەمىس جەڭىز!
كۇندەلىكتى تۇتىنۋ ءينسۋلتتىڭ الدىن الادى, انتيوكسيدانتتىق مەحانيزمدەر بەلسەندى بولا تۇسەدى, كالي دەڭگەيى جوعارىلايدى. اپتاسىنا كەمىندە 2 رەت مايلى تەڭىز بالىعىن جەڭىز. ينسۋلت قاۋپى 48 پايىزعا تومەندەيدى. اتەروسكلەروزدىڭ دامۋىنا جول بەرمەيتىن كوپتەگەن پوليقانىقپاعان ماي قىشقىلدارى بار.
قان قىسىمىن تۇراقتى باقىلاڭىز!
كۇنىنە 2 رەت تەكسەرىپ وتىرىڭىز. قانداعى گليۋكوزا دەڭگەيىن, قان ليپيدتەرىن مەرزىمدى باقىلاڭىز. وسى ۇسىنىستاردى ورىنداۋ قايتالاناتىن ينسۋلت قاۋپىن 40 پايىزعا تومەندەتەدى. جەكە تاڭدالعان دارىلەردى ۇنەمى قولدانۋ ينسۋلت قاۋپىن تاعى 40 پايىزعا تومەندەتەدى.
گۇلميرا ايماعانبەت
