بۇگىنگى الا-قۇلا قوعامدا قۇمار ويىننىڭ ارباۋىنا تۇسكەن ادامدار كوبەيىپ كەلەدى. بۇل – قوعام ءۇشىن دە, مەملەكەت ءۇشىن دە ۇلكەن قاۋىپ. جۋىردا ءماجىلىس دەپۋتاتتارى مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس ازىرلەنگەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ويىن بيزنەسى, لوتەرەيا جانە لوتەرەيا قىزمەتى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسىن ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلدادى.
زاڭ جوباسىندا كوپتەگەن جاڭالىق بار. ماسەلەن, قۇمار ويىندارىن ويناۋعا 25 جاستان باستاپ قانا رۇقسات ەتىلەدى. ەلىمىزدەگى بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەر مەن كازينولاردىڭ جارناماسىنا تولىق تىيىم سالىنادى. سونداي-اق تولەنبەگەن نەسيەسى جانە اليمەنتى بار ادامدار ۇلكەن ۇتىس تىگىلگەن ويىنعا قاتىسا المايدى.
400 000 تۇتىنۋشىسى بار بيزنەس
وزەكتى ماسەلەگە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ, اتىراۋداعى ءۇشىنشى ۇلتتىق قۇرىلتايدا: «قوعامداعى قاۋىپتى كەسەلدىڭ ءبىرى – لۋدومانيا, ياعني قۇمارپازدىق. كەيبىر مالىمەتتەرگە قاراساق, 400 مىڭعا جۋىق ازامات – بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەر مەن كازينولاردىڭ تۇراقتى كليەنتى. بۇل – تۇتاس ءبىر قالانىڭ حالىق سانىنا پارا-پار كورسەتكىش. شىن مانىندە, لۋدومانيا – بەيبىت كۇندە ەلدىڭ شىرقىن بۇزىپ جاتقان قاتەر. سونىڭ كەسىرىنەن تالاي شاڭىراق شايقالدى. تالاي ازامات زاڭ بۇزىپ, قىلمىسقا ۇرىندى. قۇمار ويىن ءۇشىن قارىزعا باتىپ, وزىنە قول جۇمساعان جاندار تۋرالى حابارلار, وكىنىشكە قاراي, كۇن سايىن تاراپ جاتادى. بۇل دەرت جاس ۇرپاققا وتە ۇلكەن زيان كەلتىرەدى. ونلاين-ويىندار بالالاردىڭ كۇندەلىكتى ەرمەگىنە اينالىپ بارادى. قۇزىرلى ورگاندار بىلتىر ينتەرنەت-كازينونىڭ بەلگىسى بار 4 مىڭنان استام سايتتى بۇعاتتادى» دەپ مالىمدەدى. بۇعان دەيىن پرەزيدەنت قۇمارپازدىققا زاڭ جۇزىندە شەكتەۋ قويۋ قاجەتتىگىن قاداپ ايتتى. Amanat پارتياسى فراكتسياسىنىڭ باستاماسىمەن وسى ماسەلە بويىنشا ءتيىستى زاڭ جوباسى دايىندالدى. بۇل جوبا قۇمار ويىننىڭ شىرماۋىنا تۇسكەن ادامداردىڭ تاعدىرىنا دا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە اسەر ەتەتىنى ءسوزسىز.
جاس ۇرپاققا قانداي زيانى بار؟
زاڭ جوباسى بويىنشا بايانداما جاساعان ءماجىلىس دەپۋتاتى ەلنۇر بەيسەنباەۆ لۋدومانيانىڭ قوعام ءۇشىن زور قاتەرى بارىنا كوپتەگەن مىسال كەلتىردى.
«بىرىنشىدەن, قۇمار ويىنىنا شىرمالعاندار سانى ارتۋدا. دەرەكتەرگە جۇگىنسەك, سوڭعى 2,5 جىلدا ەلىمىزدىڭ شامامەن ءاربىر بەسىنشى ادامى ويىن وينايدى ەكەن نەمەسە قۇمار ويىندارىنا قانداي دا ءبىر قاتىسى بار. ال ونىڭ ىشىندە 400 مىڭداي ادام ويىنعا سالىنىپ, بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەر مەن كازينولاردىڭ تۇراقتى تۇتىنۋشىسىنا اينالعان. الاڭداتاتىن جايتتىڭ ءبىرى, بۇل دەرت بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى دە شارپىپ وتىر. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ مالىمەتىنشە, شامامەن 200 مىڭعا جۋىق كامەلەتتىك جاسقا تولماعان بالا باسقا ادامنىڭ اتىنان بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەرگە ءباس تىگىپ, ازارتتىق ويىندار وينايدى ەكەن. وزگە ادامنىڭ لوگينىمەن بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەرگە ءباس تىگۋشى ادامداردىڭ سانى بەلگىسىز. ەكىنشىدەن, وتباسى ينستيتۋتىن السىرەتۋى. ەلىمىزدەگى اجىراسۋلاردىڭ 40 پايىزىنا وسى لۋدومانيا تىكەلەي سەبەپ بولىپ وتىر. تۇرمىستاعى زورلىق-زومبىلىققا باراتىنداردىڭ دەنى – وسى قۇمار ويىنعا شالدىققاندار. بىلتىر الماتى وبلىسىندا جانتۇرشىگەرلىك جاعدايدا ايەلى مەن ەكى بالاسىن اياۋسىز ءولتىرىپ, ءۇيىن ورتەپ جىبەرگەن وقيعا قوعامدى ءدۇر سىلكىندىردى. قىلمىسكەر لۋدومان بولعان, بولماشى اقشاعا ءۇش بىردەي ادامنىڭ ءومىرىن قيدى. ۇشىنشىدەن, ءسۋيتسيدتى ءورشىتۋى. ماسەلەن, 2022 جىلى ەلىمىزدە 3676 ادام وزىنە قول جۇمساپ قايتىس بولسا, ولاردىڭ ءاربىر بەسىنشىسىنىڭ سەبەبى – لۋدومانيا. وكىنىشكە قاراي, بۇل دەرت قازىر اسكەردە دە كەڭ ەتەك العان. ولاردىڭ كوبى قۇمار ويىننىڭ شىرماۋىنان شىعا الماي جاتقانىن بىلەمىز. وسىدان ءبىر جىل بۇرىنعى كۋرسانتتىڭ ءوز-وزىنە قول جۇمساۋداعى سەبەبى دە ويىنقۇمارلىق دەرتى. تورتىنشىدەن, قىلمىستىڭ كوبەيۋىنە ىقپال ەتۋدە. ەلىمىزدە قىلمىس جاسايتىنداردىڭ 20 پايىزى لۋدوماندار ەكەنى بەلگىلى بولدى. ولار باسكە تىگەتىن اقشا تابۋ ءۇشىن الدىمەن قارىز الادى, سودان سوڭ ۇرلىق, توناۋ سەكىلدى قىلمىستارعا بارادى ەكەن. بەسىنشىدەن, كولەڭكەلى ەكونوميكانى كۇشەيتۋى. ويىن نارىعى اينالاسىندا ۇلكەن قاراجات اينالىپ جاتىر. ماسەلەن, بىلتىر بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردىڭ جىلدىق اينالىمى بەيرەسمي اقپاراتتار بويىنشا 1 تريلليون تەڭگەگە جەتكەن ەكەن. دەمەك, مۇنىڭ اينالاسىندا مۇددەلى توپتار, لوببيستەر بولاتىنى ءسوزسىز. وسىندا كەلتىرىلگەن مالىمەتتەردەن قازاقستاندا ويىنقۇمارلىق ىندەتتەي ءورشىپ, ەل قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر توندىرە باستاعانىن بايقايمىز» دەدى ول ماسەلەنىڭ ءمانىسىن تەرەڭ ءتۇسىندىرىپ.
لۋدوماندار قالاي جويىلادى؟
قازىر نە كوپ – ويىنقۇمارلىقتىڭ جارناماسى كوپ. ەڭ الدىمەن بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەر مەن كازينولاردى عيماراتتاردىڭ, قۇرىلىستاردىڭ قورشاۋلارىندا جانە كولىك قۇرالدارىنىڭ سىرتقى جارناماسىندا, سونداي-اق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا, مەرزىمدى باسىلىمداردا, كينو, بەينە جانە انىقتامالىق قىزمەتتەردە جارنامالاۋعا تولىعىمەن تىيىم سالىنادى. دەگەنمەن بۋكمەكەرلىك كەڭسەنىڭ جانە توتاليزاتوردىڭ ورنالاسقان جەرىندە, سپورت عيماراتتارىنىڭ ىشىندە, سپورت باعىتىنداعى تەلە, راديوارنالار مەن ينتەرنەت-رەسۋرستاردا جارنامالاۋعا رۇقسات ەتىلەدى.
ليتسەنزياسى جوق شەتەلدىك بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەر مەن لوتەرەيالاردىڭ ينتەرنەت-رەسۋرستارىنا دا تىيىم سالىنادى. سوت اكتىسى نەگىزىندە قىزمەتى زاڭسىز دەپ تانىلعان شەتەلدىك ويىن بيزنەسىن ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءتىزىمى جاسالادى. بۇل رەتتە بانكتەر مەن تولەم جۇيەلەرىنە ولاردىڭ پايداسىنا وپەراتسيالار جۇرگىزۋگە تىيىم سالىنادى. بلوگەرلەر مەن الەۋمەتتىك جەلىدەگى تانىمال تۇلعالارعا مۇنداي ويىن تۇرلەرىن جارنامالاۋعا تىيىم سالىنادى. سونداي-اق لوتەرەيا بيلەتتەرىن, سونىڭ ىشىندە ەلەكتروندى بيلەتتەردى تەك لوتەرەيا وپەراتورى مەن اگەنتى ارقىلى تاراتۋعا بولادى. ولاردى لوتەرەيا تەرمينالدارى, ستاتسيونارلىق ەمەس بولشەك ساۋدا نىساندارى, ۇلتتىق پوشتا وپەراتورىنىڭ پوشتا بولىمشەلەرى جانە لوتەرەيا وپەراتورىنىڭ بولىمشەلەرى ارقىلى تاراتۋعا رۇقسات ەتىلەدى. تۇرعىن ۇيلەر مەن جاتاقحانالاردا, مادەنيەت ۇيىمدارى ورنالاسقان جەكەلەگەن عيماراتتار مەن قۇرىلىستاردا, ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا, عيبادات ۇيلەرى مەن قۇرىلىستا لوتەرەيا بيلەتتەرىن تاراتۋعا جانە تەرمينالدار ورناتۋعا تىيىم سالىنادى.
زاڭ جوباسى اياسىندا ەلەكتروندى كازينو مەن ونلاين-كازينو قىزمەتىن ۇيىمداستىرعان زاڭدى تۇلعالارعا قىلمىستىق جازا قولدانىلادى. ولارعا 2000 اەك دەيىنگى مولشەرىندە ايىپپۇل سالۋ نە 600 ساعاتقا دەيىن قوعامدىق جۇمىسقا تارتۋ نەمەسە 2 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىن شەكتەۋ نە مۇلكىن تاركىلەپ, سول مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ ۇسىنىلادى. سونىمەن قاتار ويىن بيزنەسىن ۇيىمداستىرۋشىلار ەندى وزدەرىنىڭ اپپارات-باعدارلاما كەشەندەرىن مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ اقپاراتتىق جۇيەلەرىمەن بىرىكتىرۋگە مىندەتتەلەدى. وسىلايشا مەملەكەت ولاردىڭ بارلىق قارجى وپەراتسياسىن كورە الادى.
«زاڭ جوباسىندا بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردە ءباس تىگۋ, اقشا الۋ جانە تولەۋ كەزىندە: قاتىسۋشىلاردىڭ بەينە-بيومەتريكا يدەنتيفيكاتسياسىنان وتكىزۋ مىندەتتىلىگى; ويىن بيزنەسى ۇيىمداستىرۋشىلارىنىڭ ءۇشىنشى تۇلعالاردىڭ بانك كارتوچكالارىنا تولەم قابىلداۋىنا شەكتەۋ قويۋ ماسەلەسى; مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ, قۇقىق قورعاۋ جانە اسكەري قىزمەتكەرلەردىڭ ءباس تىگۋىنە تىيىم سالۋ كوزدەلگەن. شامامەن 220 مىڭعا جۋىق قىزمەتكەردىڭ قۇمار ويىن ويناۋى شەكتەلەدى; ءوز-ءوزىن قۇمار ويىننان شەكتەۋدى 1 جىلدان 10 جىلعا دەيىن سوزۋ قاراستىرىلعان. ياعني eGov mobile قوسىمشاسى ارقىلى شەكتەي الادى. بۇل شەكتەۋدى قايتىپ قالپىنا كەلتىرە المايسىز» دەپ ءتۇسىندىردى ءباس تىگۋ مەن اقشا الۋعا قاتىستى وزگەرىستەردى ە.بەيسەنباەۆ.
