ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتىڭ جاڭا بەلەسى

11-13 ماۋسىمدا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ شاقىرۋىمەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يۋن سوك يول قازاقستانعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلدى. اۋەلى مارتەبەلى مەيماندى «اقوردا» رەزيدەنتسياسىندا سالتاناتتى تۇردە قارسى الۋ ءراسىمى ءوتتى.

ودان كەيىن ەكى ەل باسشىلارى شاعىن جانە كەڭەيتىلگەن قۇرامدا كەلىسسوز جۇرگىزدى. ەكىجاقتى كەلىسسوزدەردەن كەيىن مەملەكەت باسشىسى مەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرى ءۇشىن بريفينگ وتكىزىپ, بىرلەسكەن مالىمدەمە جاسادى. ەكى ەلدىڭ رەسمي دەلەگاتسيا مۇشەلەرى ماڭىزدى رەسمي قۇجاتتارعا قول قويدى. سونداي-اق وسى ساپار اياسىندا قازاق-كورەي بيزنەس فورۋمى ءوتتى.

ەكى ەل باسشىلارى اراسىنداعى كەلىسسوزدەردەن كەيىن كوپتەگەن جاعىمدى جاڭالىققا كۋا بولدىق. ەلىمىزدە كورەيلىك BNK Finance Kazakhstan ميكروقارجى ۇيىمى ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانككە اينالادى. كورەيا قازاقستانداعى ۇلتتىق جوبالارعا قاتىساتىنى ءمالىم بولدى.

Samsung Electronics كومپانياسى ەلىمىزدە تۇرمىستىق تەحنيكا شىعاراتىن ءوندىرىس اشۋعا نيەتى بارىن ءمالىم ەتتى. GL Ralpha كومپانياسى استانادا بيوفارماتسەۆتيكا زاۋىتىن سالۋدى جوسپارلاپ وتىر. باسقوسۋدا سيرەك كەزدەسەتىن مەتالداردى بىرلەسىپ زەرتتەۋ جانە ءوندىرۋ ماسەلەسى دە قاراستىرىلدى. قازىرگى تاڭدا قازاقستان ازاماتتارى كورەياعا 30 كۇنگە دەيىن ۆيزاسىز بارا الادى. تاياۋ ارادا استانا-سەۋل باعىتىندا تىكەلەي رەيس اشىلادى. بۇدان باسقا دا ماڭىزدى مامىلەلەر جاسالدى. ەندى وسى ساپار تۋرالى كەڭىرەك باياندايىق.

تاۋار اينالىمى  6 ميلليارد دوللارعا جەتتى

اۋەلى قاسىم-جومارت ­توقاەۆ پەن يۋن سوك يول ءبىر-بىرىنە رەسمي دەلەگاتسيا مۇشەلەرىن تانىستىردى. سودان كەيىن قۇرمەت قاراۋىلىنىڭ باستىعى مەملەكەت باسشىلارىنا راپورت بەرىپ, ەكى ەلدىڭ ءانۇراندارى ورىندالدى. سالتاناتتى قارسى الۋ راسىمىنەن سوڭ پرەزيدەنتتەر شاعىن قۇرامدا كەلىسسوز جۇرگىزۋ ءۇشىن شىعىس زالىنا باردى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ ءوزىنىڭ شاقىرۋىن قابىل الىپ, ەلىمىزگە ساپارمەن كەلگەنى ءۇشىن كورەيا­لىق ارىپتەسىنە العىس ايتتى. سونداي-اق مۇنى ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا دەگەن شىنايى نيەتتىڭ ايقىن كورىنىسى دەپ باعالايتىنىن جەتكىزدى.

«بۇل ساپاردىڭ قوس تاراپ ءۇشىن دە ءمان-ماڭىزى زور. كورەيا رەسپۋبليكاسى – ءبىز ءۇشىن سەنىمدى سەرىكتەس ءارى ستراتەگيالىق ارىپتەس. ەكى ەلدىڭ دوس­تىق داستۇرگە نەگىزدەلگەن قارىم-قاتىناسى تەرەڭنەن تامىر تارتادى. ءبىز بارلىق دەڭگەيدە تىعىز بايلانىس ورناتتىق. كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەلەر ىسكەرلىك رۋحتا جانە سىندارلى نەگىزدە شەشىمىن تاۋىپ كەلەدى. قازىرگى تاڭدا ەكى ەل اراسىنداعى تاۋار اينالىمىنىڭ كولەمى 6 ميلليارد دوللارعا جەتتى. بۇل – ورتاق كۇش-جىگەردىڭ جەمىسى. اۋقىمدى ەكونوميكالىق جوبالاردى ىسكە اسىردىق. ينۆەستيتسيالىق ىقپالداستىق جىلدان-جىلعا نىعايىپ كەلەدى. قازىر قازاقستاندا وڭتۇستىك كورەيانىڭ كاپيتالى بار 700-دەن استام بىرلەسكەن كاسىپورىن جۇمىس ىستەيدى. مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستارىمىز قارقىندى دامىپ جاتىر. قازاقستانداعى كورەي دياسپوراسى بۇل ۇدەرىستە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ونى ەكى حالىقتىڭ اراسىن جالعاپ وتىرعان التىن كوپىر دەۋگە بولادى. ءبىز وسى جەتىستىكتەردى ەسەلەپ, قازاق-كورەي ىنتىماق­تاستىعىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋگە مۇددەلىمىز. بۇل ساپار ەكى ەلدىڭ ىنتىماقتاستىعىنا تىڭ سەرپىن بەرەتىنىنە سەنىمدىمىن» دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

ءوز كەزەگىندە يۋن سوك يول ەكى ەل اراسىنداعى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتىڭ 15 جىلدىعى قارساڭىندا قازاقستانعا ساپارمەن كەلگەنىنە قۋانىشتى ەكەنىن جەتكىزدى.

«بۇگىندە ەلدەرىمىز اراسىنداعى قارىم-قاتىناس جوعارى دەڭگەيدە دامىپ كەلەدى. كوپتەگەن كورەيالىق كومپانيا قازاقستان ەكونوميكاسىنا ينۆەستيتسيا قۇيىپ, جۇمىس ورىندارىنىڭ اشىلۋىنا جانە ونەركاسىپتىڭ وركەندەۋىنە ىقپال ەتىپ وتىر. بۇدان بولەك, كورەيا­لىق ينۆەستورلار ۇلكەن الماتى اينالما اۆتوموبيل جولى, بۋ-گاز ەلەكتر ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسى سياقتى ءىرى جوبالارعا قاتىسىپ, قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا ءوز ۇلەستەرىن قوسىپ كەلەدى. ءبىز اسا ماڭىزدى شيكىزاتتاردى يگەرۋ, اتوم ەنەرگەتيكاسى, جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرى سەكىلدى پەرسپەكتيۆتى باعىتتار بويىنشا ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا نيەتتىمىز. جالپى, ەكى مەملەكەتتىڭ ىقپالداستىق كوكجيەگىن كەڭەيتەتىن ۋاقىت كەلدى. وسى ساپار الدىندا ۇكىمەت كورەيانىڭ ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن ىنتىماقتاستىعى تۋرالى K-Silk Road باستاماسىن جاريالادى. بۇل – كورەيانىڭ ورتا ازياعا قاتىستى العاشقى ديپلوماتيالىق ستراتەگياسى» دەدى كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى.

كەلىسسوز بارىسىندا قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن يۋن سوك يول ەكى ەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى كەڭەيتىلگەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك دەڭگەيىنە كوتەرۋگە نيەتتى ەكەنىن تاعى دا راستادى. سونداي-اق وسى بايلانىستاردى ساياسي, ساۋدا-ەكونوميكالىق جانە مادەني-گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ناقتى باعىتتارى بويىنشا ودان ءارى نىعايتا تۇسۋگە ءوزارا نيەت ءبىلدىردى.

بۇدان بولەك, پرەزيدەنتتەر وڭىرلىك جانە جاھاندىق كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەلەر جونىندە جان-جاقتى پىكىر الماستى. قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان مەن كورەيانىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدەگى كوپتەگەن ماسەلەلەرگە قاتىستى ۇستانىمى ۇقساس ەكەنىن اتاپ ءوتىپ, الەمدەگى گەوساياسي قايشىلىقتاردىڭ شەشىلۋىنە ەكى ەل ورتا دەرجاۆالار رەتىندە ءوز ۇلەستەرىن قوسا الاتىنىن مالىمدەدى.

ەكىجاقتى  بايلانىستىڭ جاڭا دەڭگەيى

ودان كەيىن مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يۋن سوك يول كەڭەيتىلگەن قۇرامدا كەلىسسوز جۇرگىزدى. ەكى ەل دەلەگاتسيالارىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن كەلىسسوز بارىسىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت ­توقاەۆ پرەزيدەنت يۋن سوك ءيولدىڭ قازاقستانعا جاساعان العاشقى مەملەكەتتىك ساپارىن تاريحي وقيعا دەپ باعالادى. سونداي-اق كەلىسسوزدەر قازاق-كورەي ىقپالداستىعىنىڭ اياسىن كەڭەيتىپ, ەكىجاقتى بايلانىستى جاڭا بەلەسكە كوتەرەتىنىن ايتتى.

قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ پىكىرىنشە, وڭتۇستىك كورەيا جاھاندىق اۋقىمداعى ناعىز ەكونوميكالىق جانە تەحنولوگيالىق لوكوموتيۆكە اينالدى. ال الەمگە ايگىلى كورەي كورپورا­تسيالارى حالىقارالىق ارەنادا ەلدىڭ «نەگىزگى جاھاندىق مەملەكەت» رەتىندەگى پوزيتسياسىن ىلگەرىلەتۋگە ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ كەلەدى.

سونىمەن قاتار قاسىم-­جومارت توقاەۆ ەكىجاقتى قاتىناستاردى دامىتۋ ماسەلەلەرىنە توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا, سەۋل – قازاقستاننىڭ ازيا-­تىنىق مۇحيتى ايماعىنداعى ماڭىزدى ستراتەگيالىق سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى. كورەيا سىرتقى ساۋدا اينالىمى بويىنشا ءتورتىنشى ورىندا جانە ەلىمىزدەگى ەڭ ءىرى شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ وندىعىنا كىرەدى.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستان مەن كورەيانىڭ وتىز جىلدان استام ۋاقىت ىشىندە جوعارى دەڭگەيدەگى ساياسي ديالوگقا قول جەتكىزگەنىن, تابىستى ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتى جانە بەرىك گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى جولعا قويعانىن اتاپ ءوتتى. ەكى ەل پارلامەنتارالىق, ۇكىمەت­ارالىق, ۆەدومستۆوارالىق دەڭگەيدە جانە باسقا دا ءتۇرلى سالالاردا ىقپالداستىق ورناتقان. ىسكەرلىك كەڭەس پەن ساۋدا-ەكونوميكالىق جانە عىلىمي-تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ۇكىمەت­ارالىق كوميسسيا تابىستى جۇمىس ىستەپ جاتىر.

قاسىم-جومارت توقاەۆ ەكى ەل كاسىپكەرلەرى اراسىنداعى تىعىز قارىم-قاتىناستى جولعا قويۋ ىسىندە تۇراقتى بايلانىستار اسا ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىنا توقتالدى. سونداي-اق قازاقستاندا وڭتۇستىك كورەيانىڭ كاپيتالى بار 700-دەن استام كومپانيا جەمىستى جۇمىس ىستەپ جاتقانىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.

بۇدان بولەك, تاراپتار ­مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى دامىتۋ ماسەلەسىنە نازار اۋداردى.

– قازاقستاندا تۇراتىن 120 مىڭ ەتنيكالىق كورەي ۇلتىنىڭ وكىلدەرى ەكى ەل اراسىنداعى قاتىناستاردى نىعايتۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى جانە وعان ولشەۋسىز ۇلەس قوسادى. ءوز كەزەگىندە كورەيادا ءبىلىم الىپ جاتقان مىڭنان استام قازاقستاندىق جاستار مەملەكەتتەر اراسىنداعى «دوستىقتىڭ التىن كوپىرى» سانالادى, – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت يۋن سوك يول قازاق جەرىندە قۇرمەت كورسەتكەنى ءۇشىن مەملەكەت باسشىسىنا العىس ايتىپ, بيىل كورەيا رەسپۋبليكاسى مەن قازاقستان اراسىندا ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك ورناعانىنا 15 جىل تولعانىن اتاپ ءوتتى.

– كورەيا رەسپۋبليكاسى ءوزىنىڭ باستى ستراتەگيالىق سەرىكتەسى – قازاقستانمەن بىرگە جارقىن جانە كەمەل كەلەشەككە قاتار قادام باسۋعا نيەتتى, – دەدى كورەيا پرەزيدەنتى.

كەلىسسوز بارىسىندا ەنەرگەتيكا, ينفراقۇرىلىم, ونەركاسىپ, ماشينا جاساۋ, ساۋدا, كولىك-لوگيستيكا, تسيفرلاندىرۋ, اەروعارىش ونەركاسىبى, قارجى سەكتورى, ءبىلىم بەرۋ, دەنساۋلىق ساقتاۋ, فارماتسەۆتيكا, تۋريزم, مادەنيەت, ەكولوگيا جانە باسقا دا سالالارداعى ەكىجاقتى ىقپالداستىقتىڭ پەرسپەكتيۆالارى تالقىلاندى.

كەزدەسۋ سوڭىندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ مازمۇندى جانە كونسترۋكتيۆتى كەلىسسوز جۇرگىزگەنى ءۇشىن كورەي تاراپىنا ريزاشىلىق ءبىلدىردى.

كەلىسسوزدەر قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستان مەن كورەيا باسشىلارى بىرلەسكەن مالىمدەمە جاسادى. ەكى ەلدىڭ رەسمي دەلەگاتسيا مۇشەلەرى مىناداي قۇجاتتارعا قول قويدى: ەنەرگەتيكا سالاسىن دامىتۋ باعىتىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم; مۇناي-گاز جانە مۇناي حيمياسى سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم; قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى مەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ساۋدا, ونەركاسىپ جانە ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى اراسىنداعى ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى سالاسىنداعى جان-جاقتى ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم; قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگى مەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ساۋدا, ونەركاسىپ جانە ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى اراسىنداعى ماڭىز­دى مينەرالدار مەن مەتالدار سالاسىنداعى جان-جاقتى ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋم; قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى مەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكونوميكا جانە قارجى مينيسترلىگى اراسىنداعى ءبىلىم الماسۋ جانە دامۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق ماسەلەلەرى جونىندەگى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم; قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى مەن كورەيا رەس­پۋبليكاسىنىڭ عىلىم جانە اقپاراتتىق-كوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيالار مي­نيسترلىگى اراسىنداعى عىلىم جانە تەحنولوگيالار سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق بويىنشا ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم; قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرس­تار مينيستر­لىگى مەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ورمان شارۋاشىلىعى قىزمەتى اراسىنداعى ورمان شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم; قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى اگەنتتىگى مەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پەرسونالدى باسقارۋ مينيسترلىگى اراسىنداعى مەملەكەتتىك قىز­مەتتەگى پەرسونالدى باسقارۋ تۋرالى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم; قازاقستان رەس­پۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى مەن كورەيا رەس­پۋبليكاسىنىڭ جۇمىسپەن قامتۋ جانە ەڭبەك مينيسترلىگى اراسىنداعى جۇمىسپەن قامتۋ جانە ەڭبەك سالاسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم; قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى مەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ قارجىلىق قىزمەتتەر جونىندەگى كوميسسيا­سى جانە كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ قارجىلىق قاداعالاۋ قىزمەتى اراسىنداعى بانكتەردى قاداعالاۋ سالاسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم; قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى مەن كورەيا رەس­پۋبليكاسىنىڭ قورشاعان ورتا مينيسترلىگى اراسىنداعى پاريج كەلىسىمىنىڭ 6-بابى بويىنشا ىنتىماقتاستىق تۋرالى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم.

دوستىق جىلناماسىنداعى ايتۋلى وقيعا

ەكىجاقتى كەلىسسوزدەردەن كەيىن مەملەكەت باسشىسى مەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرى ءۇشىن بريفينگ وتكىزىپ, بىرلەسكەن مالىمدەمە جاسادى. قاسىم-­جومارت توقاەۆ, ەڭ الدىمەن, شاقىرۋىن قابىل الىپ, ساپارمەن كەلگەنى ءۇشىن پرەزيدەنت يۋن سوك يولگە شىنايى ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى جانە بۇل كۇندى قازاق-كورەي دوستىعى جىلناماسىنداعى ايتۋلى وقيعا دەۋگە تولىق نەگىز بار ەكەنىن ايتتى.

«ءبىز كورەيا باسشىسىنىڭ وسى مەملەكەتتىك ساپارىنا ايرىقشا ءمان بەرەمىز. بۇل ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستىڭ دەڭگەيى جوعارى ەكەنىن كورسەتەدى. مەن ەلدەرىمىز اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى جوعارى باعالايمىن. ءبىز كەڭەيتىلگەن ستراتەگيالىق ارىپتەستىگىمىزدى ودان ءارى دامىتۋعا ۋاعدالاستىق. ءوزارا ىقپالداستىقتىڭ جاڭا باعىتتارىن ايقىندادىق. ەڭ باستىسى, ءبىر-بىرىمىزگە ارقاشان تىلەۋلەس ەكەنىمىزدى تانىتتىق» دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتى ەكى ەل ساۋدا-ەكونوميكا جانە ين­ۆەستيتسيا سالالارىنا باسا ءمان بەرەتىنىن, كورەيا قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى بەس ينۆەستورىنىڭ ءبىرى سانالاتىنىن جەتكىزدى.

«بىلتىرعا دەيىن وسى ەلدەن تارتىلعان ينۆەستيتسيا كولەمى 9,6 ميلليارد دوللارعا جەتتى. بۇل كورسەتكىشتى ۇلعايتۋعا ەكى تاراپ تا مۇددەلى. قازاقستاندا كورەي كاپيتالى بار 700-دەن استام كومپانيا قىزمەت ەتەدى. مىسالى, Samsung, Hyundai, Kia, Lotte, Doosan, Posco سياق­تى الپاۋىت كورپوراتسيالاردى اتاپ وتۋگە بولادى. ولار ەلىمىزدە تابىستى جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىر. ءبىز پرەزيدەنت يۋن سوك يول مىرزامەن جان-جاقتى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا كەلىستىك. اسىرەسە, ينفراقۇرىلىم, ءوندىرىس, قارجى, ەنەرگەتيكا, ەكولوگيا, اۆتوموبيل مەن اەروعارىش ونەركاسىبى, IT, تسيفرلاندىرۋ جانە باسقا دا سالالارعا باسىمدىق بەرىپ وتىرمىز. قازىر Doosan Enerbility كومپانياسى تۇركىستاندا بۋ-گاز قوندىرعىسى ارقىلى جۇمىس ىستەيتىن ەلەكتر ستانساسىن سالىپ جاتىر. سونىمەن قاتار Samsung Electronics كومپانياسى ەلىمىزدە تۇرمىستىق تەحنيكا شىعاراتىن ءوندىرىس اشۋعا نيەت ءبىلدىردى. ءبىز مۇنداي باستامانى بارىنشا قولدايمىز. سونداي-اق GL Ralpha كومپانياسى استانادا بيوفارماتسەۆتيكا زاۋىتىن سالۋدى جوسپارلاپ وتىر» دەدى مەملەكەت باسشىسى.

كەلىسسوز بارىسىندا سيرەك كەزدەسەتىن مەتالداردى بىرلەسىپ زەرتتەۋ جانە ءوندىرۋ ماسەلەسى دە قاراستىرىلدى. قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان نارىعىنا كىرگىسى كەلەتىن كورەي كومپانيالارىنا قولايلى جاعداي جاساۋعا دايىن ەكەنىنە نازار اۋداردى. ونىڭ پىكىرىنشە, مۇنى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ناقتى جولدارى بار. ۇكىمەتارالىق كوميسسيا, ىسكەرلىك كەڭەس پەن بيزنەس قاۋىمداستىق اراسىنداعى جۇمىس توبى قۇرىلعان. بۇل قۇرىلىمدار ەكىجاقتى ەكونوميكالىق بايلانىستى نىعايتۋعا زور سەپتىگىن تيگىزەدى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ بانكتىك قاداعالاۋ سالاسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلعانىنا توقتالدى.

«جاڭا قۇجات ارقىلى ينۆەستيتسيالار قاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋدىڭ ءتارتىبى رەتتەلمەك. ەلىمىزدە كورەيلىك BNK Finance Kazakhstan ميكرو-قارجى ­ۇيىمى بار. مەن ونى ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانككە اينالدىرۋ تۋرالى شەشىمدى قولدايمىن» دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ايتۋىنشا, تاراپتار عىلىم جانە ءبىلىم سالالارىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ۇدايى نىعايتىپ كەلەدى.

«قازىرگى تاڭدا كورەيانىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا مىڭنان استام قازاق جاستارى ءبىلىم الىپ جاتىر. وزدەرىڭىزگە ءمالىم, قازاقستان تەحنيكالىق ماماندار دايارلاۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە كوڭىل بولەدى. بۇعان كورەيالىق ارىپتەستەرىمىز قولداۋ كورسەتىپ وتىر. ەلدەرىمىز عىلىم جانە تەحنولوگيا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتا تۇسۋگە كەلىستى. وسىعان وراي تۇركىستاندا كورەيانىڭ ۋسونگ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالىن اشۋ ماسەلەسى پىسىقتالادى» دەدى پرەزيدەنت.

سونىمەن قاتار كەلىسسوزدەر بارىسىندا مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى ودان ءارى كەڭەيتۋگە ايرىقشا نازار اۋدارىلدى.

«قازاقستاندا تۇرىپ جاتقان كورەي دياسپوراسىنىڭ ءوز ءتىلىن ساقتاپ, دامىتۋىنا قولداۋ كورسەتىلەدى. وسى ماقساتپەن ەكى ەل اۋماعىندا تۇراقتى تۇردە مادەني ءىس-شارالار وتكىزۋگە ۋاعدالاستىق. قازىرگى تاڭدا قازاقستان ازاماتتارى كورەياعا 30 كۇنگە دەيىن ۆيزاسىز بارا الادى. تاياۋ ارادا استانا-سەۋل باعىتىندا تىكەلەي رەيس اشىلادى. اۋە رەيستەرىنىڭ ۇلعايۋى ەكى ەل اراسىنداعى بايلانىستى نىعايتا تۇسەتىنى ءسوزسىز» دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

مەملەكەت باسشىسى ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى دامىتۋعا باعىتتالعان ماڭىزدى ءارى مازمۇندى كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلگەنىن جەتكىزدى.

«استانا مەن سەۋلدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرگە قاتىستى ۇستانىمدارى ۇقساس. كوپجاقتى ىقپالداستىقتى نىعايتۋعا ەكى ەل دە مۇددەلى. ءبىز ورتالىق ازيا بەستىگى مەن كورەيا ديالوگىن ودان ءارى دامىتۋعا كەلىستىك. قازاقستان كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ K-Silk Road تۇجىرىمداماسىن قولدايدى. بۇل ماسەلە بويىنشا بۇگىنگى كەلىسسوزدەر بارىسىندا كەڭ اۋقىمدى اڭگىمە بولدى. مەن كورەي تاراپىنىڭ وسى فورماتتاعى العاشقى ءسامميتتى كەلەسى جىلى سەۋلدە وتكىزۋ تۋرالى ۇسىنىسىن قولدايمىن. بۇل باستاما ەكىجاقتى جانە كوپجاقتى ىنتىماقتاستىققا تىڭ سەرپىن بەرەرى انىق» دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

بۇدان بولەك, مەملەكەت باسشىسى كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىمەن حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ماسەلەلەر جونىندە پىكىر الماسقانىن, سونداي-اق جاھاندىق ۇدەرىستەرگە قاتىستى وي بولىسكەنىن ايتتى.

«ءبىز الەمدەگى ءتۇرلى قاقتى­عىستارعا بايلانىستى الاڭ­داۋشىلىق بىلدىردىك. كەز كەلگەن جانجالدى ديالوگ ارقىلى, ديپلوماتيالىق جولمەن شەشۋ قاجەت ەكەنىن اتاپ وتتىك. ونىڭ مىزعىماس نەگىزى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ جارعىسى جانە حالىقارالىق قۇقىق نورمالارى بولۋعا ءتيىس. وسى رەتتە جاھاندىق قاۋىپسىزدىك پەن بەيبىتشىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ تاسىلدەرىن جەتىلدىرۋ تۋرالى وي بولىستىك» دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

ءوز كەزەگىندە يۋن سوك يول قازاقستان مەن كورەيا اراسىنداعى ەكونوميكالىق جانە ستراتەگيالىق ىنتىماقتاستىققا نازار اۋداردى.

«قازاقستان پرەزيدەنتىمەن كەلىسسوزدەر بارىسىندا ­ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناس ورناعان ۋاقىتتان بەرى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان ەكى ەل اراسىنداعى ىقپالداستىق ماسەلەلەرىن كەڭىنەن تالقىلادىق. سونىمەن قاتار قازاقستان مەن كورەيانىڭ ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرا تۇسۋگە ۋاعدالاستىق. بۇگىنگى ساپار اياسىندا ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى, ماڭىزدى مينەرالداردى جەتكىزۋ سالالارى بويىنشا بىرقاتار كەلىسىمگە قول جەتكىزدىك» دەدى كورەيا رەس­پۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى.

كەلەشەگى زور باعىتتارعا توقتالدى

قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن يۋن سوك يول قازاقستان-كورەيا بيزنەس فورۋمىنا قاتىستى. مەملەكەت باسشىسى ءوز سوزىندە جيىنعا قاتىسقان بيزنەس وكىلدەرىنە ءىلتيپات بىلدىرە وتىرىپ, ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ەڭ پەرسپەكتيۆتى باعىتتارىنا توقتالدى.

«كورەيا رەسپۋبليكاسى – قازاقستاننىڭ بەس ءىرى ينۆەستيتسيا­لىق جانە ساۋدا سەرىكتەسىنىڭ ءبىرى. كورەيادان ەكونوميكامىزعا تىكەلەي تارتىلاتىن ينۆەستيتسيا كولەمى ون ميلليارد دوللارعا جۋىقتادى. ال ءوزارا ساۋدا اينالىمى التى ميلليارد دوللاردى قۇرادى. بۇگىندە قازاقستان نارىعىندا وڭتۇستىك كورەيانىڭ 700-دەن استام كومپانياسى جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ قاتارىندا Hyundai, KIA, Samsung, LG, Doosan سەكىلدى جاھاندىق كورپوراتسيالار مەن باسقا دا كاسىپورىندار بار. قازاقستان كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ورتالىق ازيا ايماعىنداعى نەگىزگى ساۋدا-ەكونوميكالىق سەرىكتەسى رەتىندە ءوز پوزيتسياسىن نىعايتۋعا نيەتتى. بۇل تۋرالى بۇگىنگى كەلىسسوزدەر بارىسىندا ءسوز بولدى. ناقتى جوسپارلار ازىرلەندى. كەلىسىمدەرگە قول قويىلدى. قۇجاتتار ەلدەرىمىز اراسىنداعى كوپجاقتى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا تىڭ سەرپىن بەرەتىنى ءسوزسىز. اسىرەسە, الەم ەكونوميكاسى تۇبەگەيلى وزگەرىسكە ۇشىراپ, ازيا قۇرلىعى ورنىقتى دامۋ جانە عىلىمي-تەحنولوگيالىق پروگرەستىڭ كوشباسشىسىنا اينالعان قازىرگى زاماندا مۇنىڭ وزەكتىلىگى ايرىقشا بايقالادى. ساراپشىلاردىڭ بولجامىنا سايكەس بيىل الەمدىك جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 60 پايىز ءوسىمىن ازيا قامتاماسىز ەتەدى. بۇل رەتتە وڭتۇستىك كورەيا «ازيا رەنەسسانسىندا» ەڭ ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنى ءسوزسىز» دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقاەۆ ەلىمىزدە جاڭا ەكونوميكالىق باعداردىڭ دايەكتى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانى, ين­ۆەستورلارعا قولايلى جاعداي جاساۋ ءىس-شارالارىنا باسا ءمان بەرىلەتىنى تۋرالى ايتتى. ونىڭ پىكىرىنشە, جەر قوي­ناۋىن پايدالانۋ جانە ونەركاسىپ سياقتى ستراتەگيالىق ءمانى زور سالالار قازاقستان مەن كورەيا ەكونوميكالارى كووپەراتسياسىنىڭ ماڭىزدى باعىتتارى سانالادى.

«مۇناي-گاز سالاسىنا وڭتۇستىك كورەيا تەحنولوگيالارىن تولىققاندى ترانسفەرت جاساۋ, سونداي-اق زاماناۋي قۇرال-جابدىقتار مەن قوسالقى بولشەكتەر ءوندىرىسىن جولعا قويۋ ءبىز ءۇشىن ماڭىزدى. تەڭىز, قاشاعان جانە قاراشىعاناق سەكىلدى ءىرى مۇناي-گاز كەن ورىندارىندا ءوندىرىستى كەڭەيتۋگە باعىتتالعان جوبالاردىڭ جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن ەسكەرسەك, مۇنىڭ وزەكتىلىگى ارتا تۇسەدى» دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقاەۆ اسا ماڭىزدى شيكىزات يگەرۋ سالاسىندا ەلىمىزدىڭ الەۋەتى زور ەكەنىنە نازار اۋدارىپ, ليتي كەن ورنىن يگەرۋگە جانە ودان وڭدەلۋ دەڭگەيى جوعارى ءونىم شىعارۋعا نيەتتى وڭتۇستىك كورەيالىق سەرىكتەستەرمەن (KIGAM, SK Ecoplant) ىنتىماقتاستىقتى جالعاستىرۋعا دايىن ەكەنىن جەتكىزدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە, اۆتوموبيل قۇراستىرۋ سالاسىنداعى ءوزارا ءتيىمدى ونەركاسىپتىك كووپەراتسيانى ورىستەتۋگە مول مۇمكىندىك بار.

«قازاقستاندا قازىر Hyundai ماركالى اۆتوموبيلدەر قۇ­راستىرىلادى. كەلەسى جىلى تولىق تسيكلدى KIA زاۋىتى ىسكە قوسىلماق. اتالعان جوباعا 200 ميلليون دوللار كولەمىندە ينۆەستيتسيا تارتىلدى. بۇل رەتتە كومپانيانىڭ العاش رەت وڭتۇستىك كورەيادان تىسقارى جەردەگى زاۋىت قۇرىلىسىنا قارجى سالىپ وتىرعانىن جانە ول ءۇشىن ءبىزدىڭ ەلىمىزدى تاڭداعانىن اتاپ وتكەن ءجون. وڭتۇستىك كورەيانىڭ بىرقاتار كومپانيا­سى اۆتوموبيل ونەركاسىبىن دامىتۋدىڭ كەلەسى كەزەڭىنە كىرىسۋدى, ياعني قازاقستاندا اۆتوبولشەكتەر ءوندىرىسىنىڭ كلاستەرىن قۇرۋدى جوسپارلاپ وتىرعانى قۋانتادى» دەدى ­قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت «جاسىل» ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋدىڭ ماڭىزدىلىعى ارتىپ كەلە جاتقانىن ايتتى.

«وڭتۇستىك كورەيا كومپانيالارىمەن وسى باعىتتا تاجىريبە الماسۋدان باستاپ, ناقتى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا جانە تەحنولوگيالار ترانسفەرتىنە دەيىنگى ىقپالداستىقتى جۇيەلى تۇردە جانداندىرامىز دەپ ۇمىتتەنەمىز. بۇدان بولەك, ءبىز ءداستۇرلى قۋات كوزدەرىن دە دامىتۋعا مۇددەلىمىز. سوندىقتان Doosan Enerbility كومپانياسىنىڭ تۇركىستان مەن اتىراۋ وبلىستارىندا گاز ەلەكتر ستانتسيالارىن سالۋ جوسپارىن قۇپتايمىز» دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ايتۋىنشا, ەلىمىز اگروين­دۋستريا كەشەنىن جوعارى تەح­نولوگيالىق سالاعا اينال­دىرۋعا نيەتتى.

«كەلىسسوزدەر بارىسىندا كورەيا پرەزيدەنتى قازاقستانعا «اقىلدى اۋىل شارۋاشىلىعى فەرمالارى» ءپرينتسيپى بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن تەحنولوگيالار جەتكىزۋ جونىندە ۇسىنىس ايتتى. مەنىڭ ويىمشا, بۇل – وتە جاقسى ۇسىنىس. ءبىز اتالعان جوبانى جۇزەگە اسىرامىز. وڭتۇستىك كورەيانىڭ جاساندى ينتەللەكتىگە, روبوتتى تەحنيكاعا جانە بيوتەحنولوگياعا نەگىزدەلگەن يننوۆاتسيالىق اگروتەحنولوگياسىن ەنگىزۋگە مۇددەلىمىز. ءبىزدىڭ شارۋالار تيىمدىلىگى جوعارى «اقىلدى» جىلىجايلار سالۋ تاجىريبەسىنە ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر» دەدى پرەزيدەنت.

تابىستى كووپەراتسياعا سەرپىن بەرەدى 

پرەزيدەنت سينگاپۋر كومپانيالارىمەن بىرلەسە جۇزەگە اسىرىلاتىن «Alatau City» جوباسىنا كورەيالىق ينۆەستورلار مەن دەۆەلوپەرلەردى دە بەلسەندى اتسالىسۋعا شاقىردى.

قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ پىكىرىنشە, مەديتسينا, فارماتسەۆتيكا جانە بيوتەحنولوگيا سالالارىنداعى ىنتىماق­تاستىقتى نىعايتۋ ءۇشىن زور مۇمكىندىكتەرگە جول اشىلىپ وتىر.

«Pfizer, Roche, GE Healthcare جانە Philips سەكىلدى الەمگە ايگىلى كومپانيالار ەلىمىزدە ءدارى-دارمەك پەن مەديتسينالىق قۇرال-جابدىقتاردىڭ جەرگىلىكتى ءوندىرىسىن اشپاق. وڭتۇستىك كورەيانىڭ GL Rapha كومپانياسى الماتىداعى بيوفارماتسەۆتيكا زاۋىتىنىڭ قۇرىلىسىنا كوپ ۇزاماي كىرىسەدى دەپ ۇمىتتەنەمىن. بۇل نارىق ستاندارتتارىن ەداۋىر جوعارىلاتادى. سونداي-اق ەلىمىزدە وڭتۇستىك كورەيانىڭ دياگنوستيكا ورتالىقتارى مەن كوپبەيىندى زەرتحانالارىن اشۋدىڭ كەلەشەگى زور» دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستاننىڭ كورەيالىق سەرىكتەستەرىمەن جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگياسىن دامىتۋ, داتا-ورتالىقتار سالۋ جانە كيبەرقاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ باعىتتارى بويىنشا بىرلەسە جۇمىس ىستەۋگە دايىن ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعى ءبىزدىڭ باسەكەگە قابىلەتتى ينۆەستيتسيالىق ورتامىزدىڭ بەرىك نەگىزى سانالادى. ءبىزدىڭ ايماقتاعى بۇل بىرەگەي الاڭدا الەمدەگى جەتەكشى قارجى ورتالىقتارىنىڭ ارتىقشىلىقتارى بارىنشا ەسكەرىلگەن. بۇگىندە احقو-دا الەمنىڭ ونداعان ەلىنەن ەكى مىڭنان استام كومپانيا تابىستى جۇمىس ىستەپ جاتىر. ونىڭ ىشىندە وڭتۇستىك كورەيا­دان 20-عا جۋىق كومپانيا بار. ءبىز قارجى تەحنولوگياسى, IT, اكتيۆتەردى باسقارۋ جانە ليزينگ سالالارىندا مۇنداي كومپانيالاردىڭ سانى كوبىرەك بولعانىن قالايمىز. بۇل رەتتە وڭتۇستىك كورەيانىڭ BNK Finance Kazakhstan ميكروقارجى ۇيىمى تولىققاندى ەكىنشى دەڭگەيلى بانككە اينالۋىن قۇپتايمىز» دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە, فورۋم ەكى ەلدىڭ كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرۋگە جانە تابىستى كووپەراتسياسىنا تىڭ سەرپىن بەرەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى.

«مەن K-Silk Road تۇجىرىم­داماسىن تولىق قولدايتىنىمىز­دى ايتتىم. شىن مانىندە, بۇل – وتە ماڭىزدى تۇجىرىمداما. قازاقستان اتالعان باعدارلامانى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسايدى. كەلەسى جىلى وسى تۇجىرىمدامانىڭ اياسىندا كورەيادا سامميت وتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. قازاقستان بۇل جيىنعا جان-جاقتى اتسالىسادى دەپ ويلايمىن. قازاقستان ۇكىمەتى ەلىمىزدە جۇمىس ىستەۋگە نيەتتى وڭتۇستىككورەيالىق كومپانيالار مەن ينۆەستورلارعا قاجەتتى قولداۋ كورسەتەدى» دەدى پرەزيدەنت.

فورۋمدا كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يۋن سوك يول, كورەيانىڭ حالىقارالىق ساۋدا قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى (ىسكەرلىك كەڭەستىڭ تەڭ توراعاسى) دجين سيك يۋن, «سامۇرىق-قازىنا» اق باسقارما توراعاسى نۇرلان جاقىپوۆ, Hyundai Motor Russia & CIS وڭىرلىك شتاب-پاتەرى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى يم دجە ۋ, Astana Motors كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى بەكنۇر نەسىپباەۆ, Doosan Enerbility كومپانياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى يانگ يۋن حو, «قازاقستان تەمىر جولى» ۇك» اق باسقارما توراعاسىنىڭ ستراتەگيا جانە تسيفرلاندىرۋ جونىندەگى ورىنباسارى ءانۋار احمەتجانوۆ, SK Ecoplant كومپانياسىنىڭ الماتى قالاسىنداعى فيليالىنىڭ ديرەكتورى لي دجۋن حەك, قىزىلوردا وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ارداق زەبەشەۆ جانە تاعى باسقالار ءسوز سويلەدى.