سۋ تاسقىنى مەن مۇزدىڭ ءجۇرۋى كەزىندە جارتاستى جاعالاۋدا بولۋ قاۋىپتى, ويتكەنى سۋدىڭ تەز اعۋى ونى شايىپ, بۇزادى. سوندىقتان كوكتەمدە, اسىرەسە قار ەرىپ, مۇز تۇسكەن كەزدە بالالاردى باقىلاۋدى بارىنشا كۇشەيتىپ, ولاردىڭ اراسىندا ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ قاجەت.
وسى كەزەڭدە كوكتەمگى مۇز وتە قاۋىپتى ەكەنىن ەستە ۇستاعان ءجون. اۋا رايى جىلىنعان كەزدە اباي بولعان ابزال. مۇندايدا مۇز, كولىك قۇرالدارى بىلاي تۇرسىن, ادامنىڭ دا سالماعىن كوتەرە المايدى. سوندىقتان بارىنشا ساق بولۋعا تىرىسايىق. وسى كەزەڭدە قاۋىپسىزدىك شارالارىن قاتاڭ ساقتاعان ءجون.
كوكتەمدە سۋ قويمالارىنان وتۋگە قاتاڭ تىيىم سالىنادى. اسىرەسە مۇز ويىندارىنا جول بەرىلمەيدى. مۇزدان-مۇزعا سەكىرۋگە جانە جاعادان الىستاۋعا بولمايدى. مۇنداي ارەكەتتەر, ادەتتە, قايعىلى وقيعامەن اياقتالادى.
سۋ تاسقىنى كەزىندە, اسىرەسە سۋ تاسقىنى مۇمكىن ەلدى مەكەندەردە راديونى ۇنەمى قوسىپ قويۋ كەرەك, ويتكەنى اپات كۇتپەگەن جەردەن كەلۋى مۇمكىن. سوندىقتان قاۋىپسىزدىك شارالارى بويىنشا ءىس-شارالاردى الدىن الا وتكىزىپ, قاجەتتى ازىق-تۇلىك, كيىم-كەشەك, اۋىز سۋ جانە ت. ب. جيناۋ; قاجەتتى قۇجاتتاردى (تولقۇجات, تۋ تۋرالى كۋالىك) ءبىر جەرگە جيناپ, ولاردى تسەللوفانعا وراپ قويعان دۇرىس.
ادەتتە, سۋ دەڭگەيى بولجانادى جانە حالىققا سۋ تاسقىنى تۋرالى الدىن الا حابارلانادى. سۋ تاسقىنى ايماعىندا بولعاننان كەيىن ءار تۇرعىن تولىق بايسالدىلىق تانىتىپ, كومەك كورسەتىلەتىنىنە سەنىمدى بولۋى كەرەك. دۇربەلەڭدى بولدىرماۋ ماقساتىندا اينالاسىنداعىلارعا جەكە مىسالمەن جانە سوزبەن اسەر ەتۋ, بالالار مەن قارتتارعا, ەڭ الدىمەن, ناۋقاستارعا كومەك كورسەتۋ قاجەت.
جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار مەن ازاماتتىق قورعاۋ قىزمەتتەرى قابىلداعان بارلىق شاراعا قاراماستان, ءار ادام ءوز ءومىرى مەن سۋ نىساندارىنداعى قاۋىپسىزدىككە ءوزى جاۋاپ بەرەدى.
كوكتەمگى سۋ تاسقىنى بالالارعا ۇلكەن قاۋىپ توندىرەدى. قاۋىپسىزدىك شارالارىن بىلمەيتىن, اتا-اناسى مەن ۇلكەندەردىڭ قاراۋىنسىز قالعان كىشكەنتاي تۇرعىنداردىڭ تىك جاعالاۋدا ويناماۋىن, مۇز ۇستىنە شىقپاۋىن قاداعالاۋ كەرەك. كوكتەمدە ولاردىڭ ويىن ورىندارىن باقىلاۋدى كۇشەيتۋ قاجەت.
وسى مەزگىلدە تۇرعىنداردىڭ نە ىستەۋىنە تىيىم سالىنادى؟ الدىمەن ولاردىڭ كوكتەم كەزەڭىندە سۋ ايدىندارىنا شىقپاۋىن, مۇزدان ءوتۋ كەزەڭىندە وزەننەن وتپەۋىن, مۇز كەپتەلگەن جەرلەردە وزەنگە جاقىنداماۋىن, توگىلۋگە جانە قۇلاۋعا ۇشىراعان تىك جاعالاۋدا تۇرماۋىن, كوپىرلەردە, بوگەتتەردە جانە توعانداردا جينالماۋىن قاتاڭ باقىلاۋ كەرەك. بۇل كەزدە مۇز كەپتەلىسىنە جاقىنداۋعا بولمايدى. الدىمەن مۇزدى جاعادان يتەرىپ, ودان سوڭ وزەننىڭ نەمەسە كەز كەلگەن سۋ قويماسىنىڭ تەرەڭدىگىن ولشەگەن ءجون. كوكتەم كەزىندە مۇز ۇستىندە جۇرۋگە جانە وعان مىنۋگە تىيىم سالىنادى.
سۋ تاسقىنىنا قارسى ءىس-شارالاردى قالاي وتكىزۋگە بولادى؟ بۇل ءۇشىن الدىمەن تۇرعىن ءۇيدىڭ اۋماعىن قاردان تازارتۋ قاجەت. اۋماقتاعى قار جينالاتىن ورىندارعا قاردى شىعارىپ, جاقىن ماڭداعى اعىنداردى, ارىقتاردى, قوقىس پەن مۇزدى تازالاۋ كەرەك. تۇرعىن ءۇي اۋماعىنان وتەتىن نەمەسە ۋچاسكە اۋماعىنا ىرگەلەس جاتقان كوپىرلەردى تازالاعان دۇرىس. باعالى زاتتاردى, ازىق-تۇلىك قورىن جەرتولەلەردەن شاتىرعا نەمەسە سۋ باسپايتىن جەرگە اۋىستىرعان ابزال. كوكتەمگى سۋ تاسقىنىنان, ايتىپ كەلمەيتىن تابيعي اپاتتان ساق بولىڭىزدار!
داريا بايزۋلوۆا, استانا قالاسى تجد الماتى اۋدانى توتەنشە جاعدايلار باسقارماسىنىڭ ينجەنەرى, ازاماتتىق قورعاۋ لەيتەنانتى
