ماقالادا روبوتتاردى وقىتۋدىڭ قىسقاشا تاريحى مەن قازىرگى جاعدايى سيپاتتالعان. روبوت-وندىرىستىك جانە باسقا دا وپەراتسيالاردى جۇزەگە اسىرۋعا ارنالعان, الدىن الا ورناتىلعان باعدارلاما بويىنشا ارەكەت ەتەتىن اۆتوماتتى قۇرىلعى. روبوتوتەحنيكا — بۇل مەحانيكا, ەلەكترونيكا, باعدارلامالاۋ تەحنولوگيالارىن ينتەگراتسيالاۋ. بۇگىندە بالالاردىڭ بەلگىلى ءبىر جاسىنا, نەگىزىنەن مەكتەپ وقۋشىلارىنا باعىتتالعان الۋان ءتۇرلى روبوتوتەحنيكالىق ديزاينەرلەر بەلگىلى. بۇل ماقالادا مەكتەپتە روبوت تەحنيكاسىنا وقىتۋدىڭ ماڭىزدىلىعى مەن مۇعالىمدەردىڭ ۇدايى بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرۋدىڭ مۇمكىن باعىتتارى انىقتالعان. روبوتوتەحنيكا سالاسىندا وقۋشىلارمەن جۇرگىزىلەتىن دايارلاۋ باعىتتارى ناقتىلانعان جانە مەكتەپ وقۋ باعدارلامالارىندا روبوتوتەحنيكانى وقىتۋعا بولىنگەن ساعات سانى تالدانعان.
روبوتوتەحنيكانىڭ قارقىندى دامۋى 1960 جىلدارى باستالدى. روبوتوتەحنيكا الەۋەتى جوعارىلاعان سايىن روبوتتاردىڭ ءبىلىم بەرۋدەگى ءرولى جان جاقتى زەرتتەلۋدە. الايدا, قولدانىستاعى زەرتتەۋلەر نەگىزىنەن روبوتوتەحنيكا سالاسىمەن تىعىز بايلانىستى ۇعىمداردى ۇيرەتۋ ءۇشىن روبوتوتەحنيكانى قولدانۋعا باعىتتالعان. 1980 جىلى سەيمۋر پەيپەرت روبوتوتەحنيكانى ءبىلىم بەرۋ ورتاسىنا ەنگىزگەننەن بەرى مەكتەپتەردە پروبلەمالاردى شەشۋگە, باعدارلامالاۋعا, ديزاينعا, فيزيكاعا, ماتەماتيكاعا, ءتىپتى مۋزىكا مەن ونەرگە ۇيرەتۋ ءۇشىن ءارتۇرلى دەڭگەيلەردە قولدانىلادى. 2000 جىلداردىڭ اياعىنان باستاپ ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا روبوتوتەحنيكانى قولدانۋدىڭ ءوسۋى بايقالدى. روبوتوتەحنيكا سونىمەن قاتار وقىتۋشىلارعا ناقتى الەمدەگى قوسىمشالاردا عىلىمي جانە ماتەماتيكالىق ۇعىمداردى ناقتىلاۋ ءۇشىن تەحنولوگيالىق جانە ينجەنەرلىك تاقىرىپتاردى بىرىكتىرۋگە كومەكتەستى. روبوتوتەحنيكا مەكتەپتەردە وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن ىنتالاندىرۋ, توپتىق جۇمىس جانە پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن دە قولدانىلادى. روبوت ءبىر ۋاقىتتا ورىندالاتىن ءۇش قاسيەتپەن بىرىكتىرىلگەن قۇرىلعى: — sense: قۇرىلعى سەنسورلاردى قولدانا وتىرىپ, الەمدى نەمەسە ونىڭ ەلەمەنتتەرىن سەزىنەدى; — think: قۇرىلعى سىرتقى الەم تۋرالى اقپاراتتى تۇسىنەدى, وڭدەيدى, قورشاعان الەم مودەلىن جانە ونىڭ مىنەز-قۇلقىن قالىپتاستىرادى جانە بەيىمدەيدى; — act: قۇرىلعى قورشاعان الەمدى ءوزىنىڭ مىنەز-قۇلىق ۇلگىسىنە سايكەس وزگەرتۋ ارقىلى ارەكەت ەتەدى. بۇگىنگى كۇنى ءبىلىم بەرۋدەگى روبوتوتەحنيكا باعىتىندا ىرگەلى زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ, ونىڭ كونتەنت تالداۋىن ناقتىلاۋدا ءتۇرلى تۇجىرىمدار ۇسىنىلۋى ءالى دە جالعاسۋدا. 2015–2018 جىلدارى ۆەنا تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى عىلىمي زەرتتەۋلەر مەن تەحنولوگيالاردى دامىتۋ بويىنشا ەۋروپالىق وداقتىڭ سەگىزىنشى نەگىزدەمەلىك باعدارلاماسى — «كوكجيەك 2020″ (Horizon 2020) باعدارلاماسىمەن قولداۋ تاپقان «Educational Robotics for STEM” («STEM ءۇشىن ءبىلىم بەرۋ روبوتوتەحنيكاسى”) اتتى ءىرى اۋقىمدى جوبانى ىسكە اسىردى. وسى باعىت بويىنشا سوڭعى 20 جىل ىشىندەگى جۇمىستاردى تالداي وتىرىپ, «Educational Robotics for STEM” جوباسىنىڭ قاتىسۋشىلارى «ءبىلىم بەرۋ روبوتوتەحنيكاسى” دەگەن ناقتى انىقتاما جوق ەكەنىن كورسەتەدى, بۇل رەتتە روبوتوتەحنيكانى كوپتەگەن زەرتتەۋشىلەر ءبىلىم بەرۋ ءۇشىن ايتارلىقتاي الەۋەتى بار تەحنولوگيا رەتىندە اتايدى, ال «روبوتوتەحنيكا” جانە «ءبىلىم بەرۋ” سوزدەرى جاريالانىمداردا قاتار قولدانىلىپ, «ءبىلىم بەرۋ روبوتوتەحنيكاسى” دەگەن ءسوز تىركەستەرىنىڭ ايتىلۋى دا ءجيى قولدانىستا كەندىگى بەلگىلى بولدى
ءبىلىم بەرۋ روبوتوتەحنيكاسى — بۇل عىلىم مەن تەحنيكانىڭ قازىرگى دامۋ دەڭگەيىن كورسەتەتىن ينتەگراتيۆتى پاندىك سالا. ول مەكتەپ پاندەرىنەن ءبىلىمدى قامتيدى: ينفورماتيكا, فيزيكا, ماتەماتيكا. روبوتوتەحنيكا سالاسىندا وقۋشىلارمەن جۇرگىزىلەتىن دايارلاۋ باعىتتارى: قازىرگى كەزدە ءبىلىم بەرۋدە روبوت تەحنيكاسىن پايدالانۋدىڭ كەلەسى باعىتتارى قالىپتاسقان: 1. روبوت زەرتتەۋ نىسانى رەتىندە. وقۋ ۇردىسىندەگى روبوت, ەڭ الدىمەن, پانارالىق تەحنيكالىق وبەكت بولىپ تابىلادى, ونىڭ قۇرىلىسى مەن جۇمىس ءپرينتسيپى عىلىمداردىڭ بۇكىل كەشەنىن ءبىلۋدى قولدانۋ سالاسى بولىپ تابىلادى. ناقتى روبوتوتەحنيكالىق جۇيەلەردى قازىرگى زامانعى تەحنيكالىق ورتا وبەكتىلەرى رەتىندە زەرتتەۋ وقۋشىلارعا ارنايى وقۋ اقپاراتىن دايەكتى ۇسىنۋمەن قاتار ءجۇرۋى كەرەك. 2. روبوت تانىم قۇرالى رەتىندە (عىلىمي, عىلىمي-تەحنيكالىق). بۇل ساپادا تت فيزيكا بويىنشا وقۋ پروتسەسىندە ەكى باعىتتا: 1) ەكسپەريمەنت جۇرگىزۋ كەزىندە; 2) روبوتتاندىرىلعان جۇيەلەردى ولاردىڭ جاڭا تۇرلەرىن جاساۋ, قولدا بارلارىن جاڭعىرتۋ, سونداي-اق ولاردىڭ جۇمىس ىستەۋىنىڭ ءتيىمدى رەجيمدەرىن جوندەۋ ماقساتىندا مودەلدەۋ كەزىندە پايدالانىلۋى مۇمكىن. 3. روبوت وقىتۋ, دامىتۋ جانە تاربيەلەۋ قۇرالى رەتىندە: ا. روبوتوتەحنيكانىڭ وقىتۋ فۋنكتسيالارى, ەڭ الدىمەن, مەكتەپ وقۋشىلارى روبوتوتەحنيكامەن اينالىسىپ, قازىرگى زامانعى تەحنيكالىق مادەنيەتتىڭ جاڭا جانە تۇبەگەيلى ماڭىزدى قاباتىن يگەرۋدەن تۇرادى: ولار زاماناۋي پوليتەحنيكالىق ءبىلىم مەن داعدىلارعا يە بولادى, ءتيىستى تەحنيكالىق جانە تەحنولوگيالىق قۇزىرەتتەردى يگەرەدى. ب. روبوتوتەحنيكانىڭ دامىتۋشى جانە تاربيەلىك فۋنكتسيالارى. ءبىلىم بەرۋ روبوتوتەحنيكاسىن ءپان بويىنشا وقۋ پروتسەسىندە قولدانۋ وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق ۇدەرىستەردىڭ بارلىق كەشەنىنىڭ (قابىلداۋ, ۇسىنۋ, قيال, ويلاۋ, ەستە ساقتاۋ, سويلەۋ) بەلسەندى دامۋىن قامتاماسىز ەتەدى. بۇل جاعدايدىڭ ەرەكشە اسەرى, ادەتتە, روبوتوتەحنيكا ساباقتارىنىڭ جوعارى موتيۆاتسياسىمەن بايلانىستى. روبوتوتەحنيكا سالاسىندا وقۋشىلارمەن جۇرگىزىلەتىن دايارلاۋ باعىتتارى: 1. روبوتوتەحنيكانىڭ دامۋى تۋرالى تاريحي مالىمەتتەردى زەرتتەۋ, روبوتتار مەن روبوتوتەحنيكالىق كونسترۋكتورلاردى باعدارلامالاۋعا ارنالعان باعدارلامالىق ورتالاردى تالداۋ. 2. سحەمالار بويىنشا روبوتتاردى قۇراستىرۋ جانە ءوز مودەلدەرىن قۇراستىرۋ داعدىلارىن دامىتۋ; روبوتتاردى باعدارلامالاۋدىڭ ءارتۇرلى ورتالارى مەن تىلدەرىن ۇيرەنۋ. 3. ءتۇرلى روبوتوتەحنيكالىق ءىس-شارالارعا: جارىستارعا, فەستيۆالدارعا, كونكۋرستارعا جانە ت. ب. قاتىسۋعا دايىندىق. مەكتەپتە روبوتتەحنيكاسى بويىنشا وقۋ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋدىڭ نەگىزگى ماسەلەلەر زەرتتەلدى: 1-ماسەلە. روبوتتەحنيكاسىنا وقىتۋ ءۇشىن مۇعالىمدەردىڭ بىلىكتىلىگىن ءجتىلدىرۋدىڭ جولدارى: عىلىمي ىزدەنىس بارىسىندا 2015 جىلعى «ءۇش تىلدە ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2015–2020 جىلدارعا ارنالعان جول كارتاسى» بويىنشا جاراتىلىستانۋ ماتەماتيكالىق باعىتى بويىنشا اعىلشىن تىلىندە وقىتىلاتىن پاندەردىڭ ءبىرى ينفورماتيكا ءپانى ەكەندىگى نازارعا الىندى. سەبەبى, 2016–2018 جىلدار ارالىعىندا مەكتەپ ينفورماتيكا مۇعالىمدەرى جوسپارلى تۇردە مەملەكەت قارجىلاندىرۋىمەن 3 جانە 8 ايلىق اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرۋ كۋرستارىنان ءوتتى.
روبوت تەحنيكاسى – بۇل ادام ءىس-ارەكەتىنىڭ ءتۇرلى زياتكەرلىك اۆتوماتتاندىرىلعان تەحنيكالىق جۇيەلەردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن پايدالانىلاتىن قولدانبالى عىلىم.
جۇلدىز نايمانباەۆا,
استانا قالاسى الكەي مارعۇلان اتىنداعى №40 مەكتەپ-ليتسەي
