ەلىمىزدە جىل سايىن ەكى مىڭعا جۋىق ايەلدەن جاتىر موينى وبىرى انىقتالسا, 600 ايەل كوز جۇمادى ەكەن. بۇل دەرت ايەلدەردە كوپ كەزدەسەتىن ونكولوگيا اۋرۋلارىنىڭ ۇشتىگىنە كىرەدى. ماماندار سوڭعى كەزدە اۋرۋدىڭ «جاسارىپ» بارا جاتقانىن ايتادى. قاتەرلى اۋرۋ قايدان پايدا بولادى؟ الدىن الۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ ايەل ءوز دەنساۋلىعىنا قانشالىقتى جاۋاپتى؟ وسى جونىندە ەلوردالىق جوعارى ساناتتى گينەكولوگ-دارىگەر اسەل نۇرعاليەۆامەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.
– بۇل دەرتكە ادام اعزاسىنداعى پاپيللوما ۆيرۋسى سەبەپكەر دەپ جاتادى. جالپى جاتىر موينى وبىرىنىڭ العاشقى بەلگىلەرى قانداي؟
– جاتىر موينى وبىرى – كەڭ تارالعان اۋرۋ. كوبىنە وعان 45-50 جاستاعى ايەلدەر شالدىعادى. بىراق سوڭعى كەزدە تۇرمىسقا شىقپاعان قىزداردا دا كەزدەسەتىنى انىقتالىپ جاتىر. العاشقى بەلگىلەرىنەن بۇرىن پايدا بولۋ سەبەپتەرىنە نازار اۋدارعان ءجون. تەمەكى شەگۋ, بەي-بەرەكەت توسەك قاتىناسى, يممۋندىق جۇيەنىڭ تومەندەۋى, جىنىستىق جولمەن جۇعاتىن ءتۇرلى ينفەكتسيا, جۇكتىلىككە قارسى ءدارى-دارمەكتى كوپ ۋاقىت قابىلداۋ, ەرتە جاستان بالا كوتەرۋ جانە تاعى باسقا سەبەپتەرى بار. ەگەر ايەلدەردە مەنسترۋالدى كەزەڭنەن تىس ۋاقىتتا قان كەتسە, جاتىر موينى وبىرىنىڭ نەگىزگى بەلگىسى بولۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار ءىشتىڭ تومەنگى جاعىنىڭ اۋىرۋى, سالماق جوعالتۋ, شارشاڭقىلىق جانە كەيدە زاردە قاننىڭ پايدا بولۋى دا كەزدەسەدى. ەگەر وسى بەلگىلەردىڭ ءبىرى بايقالسا, تەز ارادا دارىگەرگە كورىنگەن ءجون. ويتكەنى اۋرۋ ءتورت ساتىدا جىلدام داميدى. باستاپقىدا جاتىرعا جاقىن ورنالاسقان ليمفا تۇيىندەرىنە قاراي تارالۋى مۇمكىن. ەكىنشى ساتىسىندا قىناپتىڭ جوعارعى جاعىنا قاراي وسەدى. ودان كەيىن جامباس قابىرعالارىن زاقىمداپ, ءزار شىعارۋ جولىن بۇعاتتاۋى مۇمكىن. ال ءتورتىنشى ساتىدا تىك ىشەككە نەمەسە قۋىققا الىس ورنالاسقان ورگاندارعا جەتەدى.
– اۋرۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
– ارينە, ەڭ الدىمەن, گينەكولوگ دارىگەردىڭ پروفيلاكتيكالىق تەكسەرۋى ماڭىزدى دەر ەدىم. ەگەر ايەل تۇراقتى تەكسەرىلۋگە بارىپ تۇرسا, اۋرۋدى ەرتە ساتىسىندا انىقتاۋعا بولادى. ۇنەمى باقىلاۋ پاتولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ الدىن الادى. جىلىنا ءبىر رەت تۇگىلى, بالا تۋعاننان كەيىن مۇلدەم كورىنبەيتىن, دەنساۋلىعىنا سالعىرت قارايتىندار بار. ودان كەيىن جىنىستىق سەرىكتەستەردى اۋىستىرا بەرۋگە بولمايدى.
قازىر كوپتەگەن ەلدە اۋرۋدى ەرتە انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن تسيتولوگيا ءادىسى قولدانىلادى. جىلىنا ءبىر رەت وسىنداي تەكسەرۋدەن وتەتىن ايەلدەر وزگەرىستىڭ الدىن الادى. سونىمەن قاتار ايەلدەردىڭ بارلىعى اپۆ-تەست تاپسىرۋى كەرەك. بۇل – ەڭ ءتيىمدى دياگنوستيكا.
– قازىرگى كەزدە مۇنداي اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاستاردى قالاي ەمدەيدى؟
– جاتىر موينى وبىرى اۋرۋىنا شالدىققانداردى ءۇش ادىسپەن ەمدەيدى. حيرۋرگيالىق, ساۋلەلىك تەراپيا جانە حيميوتەراپيا. ءبىرىنشىسى – كەڭ تارالعان ءادىس. حيميوتەراپيالىق ادىستە وبىردى ازايتۋ نەمەسە كوزىن جويۋعا ارنالعان ارنايى ءدارى-دارمەك قولدانىلادى. ال ساۋلەلىك تەراپيادا وبىر جاسۋشالارىن جوق قىلۋ ءۇشىن جوعارى ەنەرگەتيكالىق ساۋلەلەر قولدانىلادى.
– ۆاكتسيناتسيا تۋرالى نە ايتاسىز؟
– جاڭا پروفيلاكتيكالىق پروتسەدۋرالارعا ادامنىڭ پاپيللوما ۆيرۋسىنا قارسى ۆاكتسيناتسيا كىرەدى. الەمدە مۇنىڭ تيىمدىلىگى دالەلدەنىپ وتىر. ۆاكتسينا قازاقستانعا دا كەلدى. ونى 11 جاستان 26 جاسقا دەيىنگى بارلىق ايەل الا الادى. بيىل جاڭا وقۋ جىلىنان باستاپ اتا-انا كەلىسىمى بويىنشا 11 جاستاعى ءجاسوسپىرىم قىزدارعا جاتىر موينى وبىرىنا قارسى ۆاكتسيناتسيالاۋ جۇمىسى جۇرگىزىلەدى. سونىمەن قاتار ءتورت جىل سايىن جۇرگىزىلەتىن ەرتە انىقتاۋعا ارنالعان مىندەتتى ونكوسكرينينگتەن 30 جاستان 70 جاسقا دەيىنگى ايەلدەر وتە الادى.
گۇلميرا ايماعانبەت
