قىرعىزستاندىق ءمۇسىنشى تاميلا ماماتوۆانى الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ءبىراز وقىرمان تانيتىنى انىق. الاتاۋدىڭ ارعى بەتىندە ونەرىمەن كوپتىڭ كوڭىلىن جاۋلاعان ول – قىرعىزستاننىڭ جالالاباد وبلىسى الابۇقا اۋدانىنا قارايتىن كەلتە اۋىلىندا تۋىپ-وسكەن. جازۋشى مۇرات اۋەزوۆ اكەسىنە بيۋست جاساعانى ءۇشىن ونەر يەسىنە ەرەكشە العىس ءبىلدىردى. تانىمال مۇسىنشىمەن ءتىلشىمىز بايلانىسقا شىعىپ, ونىڭ ساف ونەر تۋىندىلارى تۋرالى سۇحباتتاستى.
– تاميلا ابدينابيقىزى, وسىدان ءۇش جىل بۇرىن شىڭعىس ايتماتوۆ ءمۇسىنىنىڭ سۋرەتىن Facebook-پاراقشاڭىزعا سالدىڭىز. سول تۋىندىڭىز كوپشىلىككە قاتتى ۇنادى. ءسىزدى تانىمال ەتتى دەسە دە بولادى. جالپى بۇل ونەرگە قالاي كەلدىڭىز؟
– مەن قىرعىزستاننىڭ جالالاباد وبلىسى الابۇقا اۋدانىنا قارايتىن كەلتە اۋىلىندا تۋىپ-ءوستىم. تۇرعىنباي سادىقوۆ اتىنداعى ۇلتتىق كوركەمسۋرەت اكادەمياسىنان جوعارى ءبىلىم الدىم. 2012 جىلى رەسەيدىڭ سانكت-پەتەربور قالاسىنداعى يليا رەپين اتىنداعى كوركەمسۋرەت اكادەمياسىنا ءتۇستىم. ونى 2018 جىلى ءبىتىردىم. ءسىز ايتقان شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ ءمۇسىنى مەنىڭ ديپلومدىق جۇمىسىم بولعان. ونى ءبىر جىل بويى جاساپ شىقتىم. ونىڭ بيىكتىگى – 3 مەتر. ءمۇسىن سۋرەتىن الەۋمەتتىك جەلىگە جۇكتەگەننەن كەيىن, كوبى قابىلەتىمە قىزىعۋشىلىق تانىتا باستادى.
– ءسىزدىڭ ءبىراز تۋىندىڭىز قازاق وقىرمانىنا ەتەنە جاقىن. ابايدىڭ, اۋەزوۆتىڭ ءمۇسىنىن جاسادىڭىز. الماتىداعى تورسىقتىڭ ءمۇسىنى دە ءسىزدىڭ شىعارماشىلىقتان تۋعان دۇنيە. ولاردى جاساۋدا قانداي ويعا ەركىندىك بەردىڭىز؟
– مەن شىڭعىس ايتماتوۆ تۋرالى وقىعان كەزدە مۇحتار اۋەزوۆ تۋرالى ءبىلدىم. ونىڭ ومىربايانىمەن تانىسا كەلە, قىزىعۋشىلىعىم پايدا بولدى. «اباي جولى» كىتابىن وقىماسام دا, ونى اۋديوجازبا ارقىلى تىڭدادىم. وسىلايشا مۇحتار اۋەزوۆكە ارنالعان بيۋست جاسادىم. ارتىنشا مۇرات اۋەزوۆپەن كەزدەستىم. ول اكەسىنە بيۋست جاساعانىم ءۇشىن العىسىن ءبىلدىردى. ال اباي قۇنانباەۆقا كەلەتىن بولساق, ۇسىنىس قازاقستاندىقتار تاراپىنان بولدى. بەلگىلى تۇلعانىڭ ومىربايانىمەن تانىسىپ, ءبىر ايدا ءمۇسىنىن جاساپ شىقتىم. قازىر ول كوكشەتاۋ قالاسىنداعى جانايدار مۋسين اتىنداعى كوكشەتاۋ جوعارى قازاق پەداگوگيكالىق كوللەدجىندە تۇر.
– ءمۇسىنشى بولۋ ءۇشىن قانداي شەبەرلىك قاجەت؟ ايەل ادامعا ساز بالشىقپەن جۇمىس ىستەپ, تاس قاشاۋ قيىن ەمەس پە؟
– مەن ادام بەينەسىن جاسايتىن كەزدە ونىڭ گەوگرافياسى مەن ءومىربايانىن, شىعارماشىلىعىن كوپ زەرتتەيمىن. سول ءداۋىردى, اينالىسقان كاسىبىن, فوتو-ۆيدەو مۇراعاتتاردى اقتارىپ, جاقىندارىمەن تانىسىپ, قىسقاسى, «كەيىپكەرىمدى» ءوزىمنىڭ اكە-شەشەمدەي جاقسى تانىپ الۋىم كەرەك. سودان كەيىن عانا ەسكيزىن جاساي باستايمىن. ءمۇسىن جاساۋ ادامنىڭ وي-ۇشقىرىنا بايلانىستى. وندا كەيىپكەردىڭ مىنەز-قۇلقى كورىنۋ كەرەك. جالپى بالشىق نەمەسە تاسپەن جۇمىس ىستەۋ قيىن. بىراق وزىمدە قىزىعۋشىلىق بولعاندىقتان شابىتتانىپ جاسايمىن. فيزيكالىق اۋىر جۇمىس شارشاتادى, بىراق ۇيرەنىپ كەتتىم. ادەتتە, بالشىق, تاس جانە قولامەن جۇمىس ىستەيمىن.
– ورتا ەسەپپەن ءبىر ءمۇسىندى جاساۋعا قانشا ۋاقىت كەتەدى؟
– ناقتى ايتا المايمىن. ول كەيىپكەرگە جانە ءمۇسىن بيىكتىگىنە بايلانىستى. ەگەر ۇلكەن ءمۇسىن بولسا, وعان كوپ ۋاقىت كەتەدى. ال كىشىگىرىم بيۋست بولسا, ونى تەز جاساۋعا بولادى. بىراق تاجىريبەمدە 3 جىل بويى جاساعان ەڭبەگىم بار. كەيدە كەرەك زاتتار جەتپەي جاتادى. ولاردى ساتىپ العان كەزدە ءمۇسىن جاسايتىن ۋاقىتىم بولمايدى. كەيدە قىمبات شيكىزات كەرەك بولادى, وعان دەمەۋشىلەر ىزدەيمىن.
– قانشا ەلدە ءسىزدىڭ مۇسىندەرىڭىز بار؟ ولاردى تاپسىرىس بويىنشا جاسايسىز با؟
– جۇمىستارىم 15-كە جۋىق ەلدە بار. الماتى قالاسىندا جەكە تاپسىرىس بويىنشا بىرنەشە ءمۇسىن جاساپ شىقتىم. جاقىندا ءبىر ءمۇسىنىم گەرمانياداعى قىرعىزستان ەلشىلىگىنىڭ الدىنا قويىلادى. ودان بولەك, ەۋروپا, تۇركيا, رەسەي جانە وزبەكستاندا دا تۋىندىلارىم بار.
– قازاقستانداعى وزگە بەلگىلى قايراتكەرلەرگە ەسكەرتكىش جاساۋ ويىڭىزدا بار ما؟
– ماعان بارلىق حالىقتىڭ تانىمال تۇلعالارى وتە قىزىق. ەگەر مۇمكىندىك بولسا, مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ۇلى مۇراتتىڭ ءمۇسىنىن جاسايتىن ەدىم. ءبىزدىڭ مەنتاليتەتتە ەسكەرتكىش ادام قايتىس بولعاننان كەيىن عانا جاسايدى دەگەن تۇسىنىك بار. بىراق ادام دۇنيەدەن وتپەسە دە وعان ءمۇسىن جاساۋعا بولادى.
– ءوزىڭىزدىڭ تۋىندىلارىڭىزدىڭ ارقاسىندا قانداي جەتىستىكتەرگە يە بولدىڭىز؟
– مەندە اتاق, ديپلوم جانە ءتۇرلى سەرتيفيكات كوپ. بىراق ماعان اتاق ەمەس, ادامداردىڭ ەموتسياسى جانە ءمۇسىن تۋرالى پىكىرى ماڭىزدىراق.
سۇحباتتاسقان
زارينا سارسەنبايقىزى
