ەلدىكتىڭ قاينار كوزى – جاستار. ال جاستاردىڭ بويىندا قايىرلى, قايىرىمدى قاسيەتتەر باسىم بولسا, سول مەملەكەت ومىرشەڭ بولادى. سولاي! كىشىپەيىل, ءادىل دە, قايىرىمدى, ەڭبەكقور بولىپ قالىپتاسۋىندا ۆولونتەرلىك قوزعالىستى دامىتۋ ماڭىزدى. تاعىلىمدى تاريحتى تارازىلايتىن بولساق, اعايىن ءبىر-بىرىنە اسار ادىسىمەن رۋحاني جانە ماتەريالدىق تۇرعىدا دەم بەرىپ وتىرعانىن تانيمىز.
بالا كەزىمىزدە بىرەسە كورشىنىڭ قوراسىن تۇرعىزۋعا, بىرەسە تۋىستىڭ وتىنىن شاۋىپ, جيناۋعا جينالىپ, بەرەكەلى ىسكە اتسالىساتىن ەدىك. ءتىپتى ەگىن دالاسىندا ءدان تاستاۋ جانە جيناۋ ناۋقانىندا ءبىر-بىرىنە كومەك قولىن سوزىپ, اسارلاتۋ داعدىلى ءىس سانالاتىن. بۇرىنعى اسار, بۇگىنگى ۆولونتەر – ءبىر-بىرىمەن ۇندەس ۇعىم. اتاۋى وزگەرگەنىمەن, تانىمى – ءبىر, تاعىلىمى – ورتاق.
اسىرەسە, سوڭعى جىلدارى ۆولونتەرلىك قوزعالىستى دامىتۋعا مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ءمان بەرىلە باستادى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ۆولونتەرلىك ىسپەن اينالىسۋ ءپاتريوتيزمنىڭ جارقىن كورىنىسى ەكەنىن اتاپ, 2020 جىلدى «ۆولونتەر جىلى» دەپ جاريالادى. ءسويتىپ, «Birgemiz» ۇرانى اياسىندا ۆولونتەرلىك ءىستى دامىتۋ – جاستار ساياساتىنىڭ قۇرامداس بولشەگى رەتىندە قاراستىرىلدى.
ۆولونتەرلەردى دايىنداۋ ءۇردىسى, ولارمەن جۇمىس ىستەۋ تاجىريبەسى تۋرالى «استانا جاستارى» رەسۋرستىق ورتالىعى ۆولونتەر قوزعالىسىن دامىتۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى ەلۆيرا ەسمۇحانوۆا:
– قوعامنىڭ ىلگەرىلەۋىن ۆولونتەرلىك قوزعالىستىڭ بەلسەندىلىگىنەن بايقاۋعا بولادى. ەل ۇكىمەتى 2016 جىلى ۆولونتەرلىك قىزمەت تۋرالى زاڭ شىعارعان كەزدە ۆولونتەرلىك قىزمەت جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلىپ, دامۋدىڭ جولىنا ءتۇستى. استانا قالاسىندا سوڭعى 10 جىلدا ۆولونتەرلىك قوزعالىس قارقىندى دامىپ, اي سايىن 30-40 مىڭ جاس ۆولونتەرلىك قوزعالىسقا قاتىسادى. جالپى بەلسەندى 5 مىڭ ۆولونتەر اپتاسىنا 2-3 ءىس-شارا جوعارى دەڭگەيدە وتۋىنە اتسالىسادى. مەكتەپتىڭ جوعارى سىنىپ وقۋشىلارى, كوللەدج, ۋنيۆەرسيتەت ستۋدەنتتەرى يميدجدىك ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋعا دەم بەرەدى, – دەدى.
ۆولونتەرلىك قىزمەت تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى 4 تاراۋ, 19 باپتان تۇرادى. وندا ۆولونتەرلىك قىزمەتتىڭ ماقساتى ايقىن كورسەتىلىپ, جۇزەگە اسىراتىن مىندەتى بەلگىلەندى. سونداي-اق قىزمەتى مەن تۇرلەرىن زاڭنامالىق تۇرعىدا بەكىتىپ بەردى
باس شاھاردا 30-عا جۋىق ۆولونتەرلىك ۇيىم مەن قوزعالىس بار. ولاردىڭ قىزمەتى ءارالۋان. ءبىرى, ءتۇرلى تەكستەگى اقپاراتتار تاراتسا, ەكىنشىسى, ازىق-تۇلىك سەبەتىن الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن وتباسىلارعا ۇيلەستىرىپ, قارت ادامداردىڭ ۇيىندە تازالاۋ, جيناۋ جۇمىسىن جۇرگىزەدى. جاسىل ەكولوگياعا اتسالىسىپ, تازالىقتى ساقتاۋعا, اعاش وتىرعىزۋعا بەلسەندى قاتىساتىن توپتار دا بار. اعارتۋشىلىق, سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ باعىتىندا دا قىزمەت ەتەتىن قوزعالىستار جەتەرلىك.
– ەلدە ۆولونتەرلىكتى دامىتۋ جەتى باعىتتا جۇرەدى. ولار: ءبىلىم بەرۋ, مەديتسينالىق, ەكولوگيالىق ۆولونتەرلىك, ومىرلىك قيىن جاعدايعا تاپ بولعان ادامدارعا تالىمگەرلىك, تەحنوگەندىك اپاتتاردى, توتەنشە جاعدايلاردى جويۋ كەزىندەگى ەرىكتىلىك, قارت ادامدارعا, ارنايى كۇتىم كورسەتىلەتىن مەكەمەلەردە جۇرگەن ادامدارعا, ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامدارعا كومەك كورسەتۋ, سونداي-اق رۋحاني-مادەني جانە تاريحي قۇندىلىقتاردى ساقتاۋ بويىنشا ۆولونتەرلىك, – دەدى «استانا جاستارى» رەسۋرستىق ورتالىعى ۆولونتەر قوزعالىسىن دامىتۋ ءبولىمىنىڭ مامانى ايزات ءالي.
ەلدە كارانتيندىك شەكتەۋلەر جانە توتەنشە جاعداي كەزىندە الەۋمەتتىك ۆولونتەرلىك قىزمەتكە سۇرانىس ارتتى. ودان بولەك, حالىقارالىق ماڭىزى بار رۋحاني-مادەني, سپورتتىق ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋ مەن وتكىزۋدە ۆولونتەرلىك قىزمەتكە قاجەتتىلىك ارتادى. سوندىقتان ۆولونتەرلەردى وقىتۋ جانە «Event-ۆولونتەرلىك» جوباسى ماڭىزدى سانالادى.
ارىس قالاسىنداعى جارىلىس, ماقتاارالداعى سۋ تاسقىنى, قوستانايداعى الاپات ءورت جانە ت.ب. توسىن جاعداي كەزىندە ۇكىمەت پەن جەرگىلىكتى بيلىكتەن بولەك, «جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل» دەگەندى ۇستانعان ەل ازاماتتارى ۆولونتەرلىك قىزمەت كورسەتىپ, ەلدىڭ ەڭسە تىكتەۋىنە ۇلەس قوستى.
ەستەرىڭىزدە بولار, «EXPO 2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسى, استانا جانە الماتى قالاسىندا وتكەن قىسقى وليمپيادا ويىنى جانە ءVىى ازيا ويىنى, «Cities Mayors Forum Global Silk Road», «World Para Powerlifting Championships Nur-Sultan-2019», ترياتلوننان الەم كۋبوگى «ITU World Cup», «IV KWU Kyokushin World Championship» جانە ت.ب. حالىقارالىق دەڭگەيدەگى شارالارعا ۆولونتەرلەر بەلسەندى قاتىستى.
2015 جىلى الماتىدا وتكەن سولتۇستىك ديستسيپلينالار بويىنشا جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى الەم چەمپيوناتىندا, TEDxAlmaty 2017-دە, العاشقى GoViral فەستيۆالىندە, World Press Photo-2018 فوتوكورمەسىندە ۆولونتەر بولعاننىڭ ءبىرى – داستان اققوجا:
– 2017 جىلدان بەرى ۇلتتىق ۆولونتەرلىك جەلىسىنىڭ مۇشەسىمىن. Qazvolunteers.kz پلاتفورماسى قۇرىلىپ, ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا ارنالعان ادىستەمە ازىرلەدىك جانە وبلىستاردا ترەنينگتەر وتكىزدىك. وندا مەكتەپ وقۋشىلارىنان باستاپ, ەرەسەكتەرگە دەيىن قامتىپ, «ۆولونتەر دەگەن كىم؟ ونىڭ قىزمەتى, قۇقى, مىندەتى قانداي؟ ولارمەن قالاي جۇمىس ىستەۋ كەرەك؟ ۆولونتەردىڭ موتيۆاتسياسىن قالاي ىنتالاندىرۋعا بولادى» دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ, بازالىق ءبىلىم بەردىك, – دەدى.
ەلدىڭ بەدەلىن وسىرەتىن ابىرويلى ءىس-شارالارعا ەكىنىڭ ءبىرى قىزمەت ەتە المايتىنى بەلگىلى. ۆولونتەرلەرگە قويىلاتىن نەگىزگى تالاپتاردى ەلۆيرا ەسمۇحانوۆادان سۇرادىق.
– ۆولونتەرلىك قوزعالىسقا جاستار ءوز ەركىمەن كەلىپ, ادامعا رۋحاني جانە ماتەريالدىق زيانىن تيگىزبەۋى ءتيىس. حالىقارالىق دەڭگەيدە وتەتىن جوباعا ۆولونتەر شەت ءتىلىن بىلگەنىنە ماڭىز بەرىلەدى. ۆولونتەرلىك قىزمەتتى جۇزەگە اسىراتىن ادام كوپشىل, قاراپايىم, ادامدارمەن تەز ءتىل تابىساتىن بولعانى جاقسى, – دەدى جاستار ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى.
ەندى ۆولونتەرلىك قوزعالىس جاستارعا نە بەرەدى, پايداسى نەدە؟ بۇل سۇراققا بەلسەندى ۆولونتەر جورابەك داۋلەت جاۋاپ بەردى.
– جاڭا اداممەن تانىسىپ, دوس تابۋعا, تانىمال تۇلعالاردى كورىپ, بولمىس-ءبىتىمىن, قابىلەت-قاسيەتىن تانۋعا, قايىرىمدىلىق ءىس-شارالارعا قاتىسىپ, قينالعان ادامدارعا كومەكتەسىپ, ساۋاپ جيناۋعا, بارىنەن بۇرىن, ازاماتتىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرىپ, قوعامنىڭ بەلدى وكىلىنە اينالادى. مۇنىڭ ءبارى ۆولونتەردىڭ بەلسەندى, بەدەلدى بولۋىنا سەپتىگى تيەدى, – دەدى ول.
جىگەرلى, جالىندى جاستارمەن تىلدەسىپ, ولاردىڭ قوعامعا قىزمەت ەتۋدى زەردەسىنە توقىعانىن ءتۇيىپ, فرانتسۋز جازۋشىسى دەني ديدرونىڭ «باسقاعا قۋانىش سىيلاي بىلگەن – ەڭ باقىتتى جان» دەگەنىن ۇستانىم ەتكەنىن بىلدىك.
P.S: ەلدە ۆولونتەرلىك قىزمەت – اقىسىز جۇمىس دەمەي, ابىرويلى مىندەت دەپ قاراپ, تانىمال تۇلعالارمەن ءتىل تابىستىرىپ, جاڭا باستاماعا جول اشاتىن قادام دەپ قارايتىن جاستاردىڭ قاتارى كوبەيىپ كەلەدى. ءبىزدى قۋانتقانى وسى…
تاريحى
حح عاسىردىڭ باسىندا ەۋروپادا ۆولونتەرلىك قوزعالىستى دامىتۋ ماڭىزدى سانالدى. ويتكەنى ءبىرىنشى جانە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان زارداپ شەككەن ەلدى مەكەندەردى قالپىنا كەلتىرۋدە ەرىكتىلەردىڭ قول كومەگىنە سۇرانىس ارتتى.
1920 جىلى جاز مەزگىلىندە انگليا, گەرمانيا جəنە شۆەتسيادان ۆولونتەرلەر, سونىڭ ىشىندە, بۇرىنعى ساربازدار, ۆەردۋنا جانىنداعى اۋىلدى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ ماقساتىندا جينالدى. سوعىس زاردابىنان قيراعان ەلدى مەكەندى قالپىنا كەلتىرۋگە باعىتتالعان باستاما حالىقارالىق ۆولونتەرلىك قوزعالىستىڭ پايدا بولۋىنا سەپتىگى ءتيدى. بۇل قوزعالىس – Service Civil International (حالىقارالىق ازاماتتىق كومەك) دەپ اتالدى.
1934 جىلى S.C.I. ءتورت ەۋروپالىق ۆولونتەردى ۇندىستانداعى كەدەيلەرگە كومەك بەرۋگە جىبەردى. بۇل كوماندا British Volunteer Programme, US Peace Corps, Deutsche Entwiklungsdienst سەكىلدى ۇيىمنىڭ جəنە وزگە توپتىڭ باستاماشىسى بولدى.
ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن جاس ۆولونتەرلەر ەۋروپانىڭ قايتا قالپىنا كەلتىرۋىنە قاتىسىپ, ۆارشاۆا ورتالىعىن قايتا سوعۋ, باتىس ەۋروپاداعى قيراعان قالالاردى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ, يۋگوسلاۆياداعى Bratsvo-Edinstvo كولىك ماگيسترالىن قۇرۋعا اتسالىستى. ۆولونتەر حالىقتار اراسىندا دوستىق قارىم-قاتىناس ورناۋىنا ءوز سەپتىگىن تيگىزدى.
1948 جىلى قۇرىلعان يۋنەسكو-نىڭ جəنە حالىقارالىق ۆولونتەرلىك ۇيىمنىڭ كوورديناتسيالىق كوميتەتىنىڭ ارقاسىندا ۆولونتەرلىك ۇيىمداردىڭ جۇمىسى جاندانا ءتۇستى.
1950 جىلدارى يۋنەسكو-دان جەرگىلىكتى جەرلەردە اقش-تان, يوردانيادان كەلگەن ۆولونتەرلەر اراب ەلدەرىندە جəنە لاتىن امەريكاسىنداعى حالىقتىڭ ساۋاتتىلىقتى اشۋىنا ۇلەس قوستى.
1970 جىلى بۇۇ-نىڭ ۆولونتەرلىك باعدارلاماسى قابىلداندى.
1991 جىلى قازاقستان حالىقارالىق ۇيىمدارعا, سونىڭ ىشىندە بۇۇ-عا مۇشە بولىپ, ەرىكتىلەر قوزعالىسى باعدارلاماسىن قابىلداپ, ۆولونتەرلىك قوزعالىستى دامىتۋدى باستادى. بۇل قازاق ۇلتىنىڭ اسار ادىسىمەن مازمۇنداس بولعاندىقتان, قوعامدا كەڭ تاراي باستادى.
نۇرلات بايگەنجە
