جىل سايىن جاز كەزىندە قالالاردا باستالاتىن جول جوندەۋ جۇمىسى كولىكتەردى كەپتەلىسكە تىعىپ, جۇرگىزۋشىلەردى ابىگەرگە سالىپ قوياتىنى بەلگىلى. وسىدان قالاي قۇتىلۋعا بولادى؟ نەگە جىلدار بويى قالىپتاسقان ءادىس وزگەرمەيدى, جاعىمدى جاڭالىقتار بايقالمايدى؟ وزگە ەلدەر قالاي, قايتىپ امالدايدى ەكەن؟
ءىس جۇزىندە ءبارى تاپسىرىس بەرۋشىگە, ياعني ۇيىمداستىرۋشىعا جانە ورىنداۋشىعا, ونىڭ نيەتىنە, كاسىبي بىلىكتىلىگى مەن ىسكە جاناشىرلىعىنا بايلانىستى. ويتكەنى جولدىڭ ساپاسى قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىنىڭ قالتاسىنا دا, جۇيكەسىنە دە اسەر ەتەدى. شىعىن قاشانعى حالىقتىڭ شىدامى مەن ءتوزىمى ەسەبىنەن وتەلۋگە ءتيىس؟ عىلىم مەن تەحنيكا دامىعان زاماندا جول قۇرىلىسى ستاندارتتارىن قاداعالاپ, تسيفرلاندىرۋ ورنىنا قارجىنى سيقىرلاندىرۋ ەتەك جايعانىن تەكسەرۋ-تەرگەۋ ورىندارى اشكەرەلەپ تە, جازالاپ تا جاتىر. بىراق بۇل ءۇردىس تىيىلار ەمەس, ءالى جالعاسىپ كەلەدى.
جالپى, وركەنيەتتى ەلدەردىڭ قالا مادەنيەتىندە جوندەۋ, رەتتەۋ, ارلەۋ, ساندەۋ جۇمىستارى ادام اياعى باسىلعاندا, كوشەدە كولىك سانى كەميتىن كەزدە, قوزعالىس سايابىرسيتىن ءتۇن مەزگىلىندە تاپ-تۇيناقتاي ەتىپ اتقارىلادى. ولار ەڭ اۋەلى كوپشىلىككە ىڭعايسىزدىق تۋعىزباۋ ماقساتىن ۇستانادى. سول ءۇشىن جۇمىسشىلارعا تۇنگى ۋاقىت, دەمالىس, مەرەكە كۇنگى ەڭبەك تاريفتەرى بويىنشا اقى تولەيدى. جوسپارلانعان ۋچاسكەدەگى جول قوزعالىسىنا مونيتورينگ, زەرتتەۋ جۇرگىزەدى. ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانۋعا, جوندەۋ جۇمىسىنىڭ ساپاسىنا ءمان بەرەدى.
ال بىزدە, مامانداردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا, كەرىسىنشە, قارجىنى ۇقىپتى جۇمساۋدان گورى قاتتى ۇنەمدەۋ, پايدا كورۋ پيعىلىمەن قىمقىرۋ-جىمقىرۋ جاعىنا كوبىرەك الاڭدايدى. قالاي بولعاندا دا كليماتتىق, تەحنيكالىق, باسقا دا قولداعى رەسۋرستاردى ءتيىمدى رەتتەۋ ارقىلى جولاۋشى مەن جۇرگىنشىگە قولايسىزدىقتى شەكتەۋدى نەمەسە مەيلىنشە ازايتۋدى (مەرزىمىن, ساعاتىنا دەيىن ناقتى كورسەتىپ) ويلاستىرماسا بولمايدى. ويتكەنى ونسىز دا كوپ ۋاقىتىن كەپتەلىسكە زايا كەتىرەتىن جولاۋشىعا قالا كوشەلەرىن جوندەۋ جۇمىستارىنىڭ ءجيى, كەيدە نەگىزسىز جۇرگىزىلەتىنى ءارتۇرلى سۇراقتار تۋىنداتادى.
ال ءتۇن مەزگىلىندە جول جوندەۋشىلەردىڭ ەڭبەكاقىسىن ەكى ەسە, ەكى جارىم ەسە تولەۋ, جارىقپەن, باسقامەن قامتاماسىز ەتۋ سياقتى ماسەلەلەردى شەشۋدى سالا مەن قالا باسشىلارى عانا ەمەس, قاداعالاۋشى ورگاندار شۇعىل قولعا الۋعا ءتيىس دەپ ويلايمىز. ويتكەنى جالپى حالىقتىڭ, كەز كەلگەن ادامنىڭ جولىن بوگەۋدەن, التىن ۋاقىتىن جەۋدەن اۋىر كۇنا جوق.
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ:
«…ساپاسىز جاسالعان جول جىل سايىن جوندەۋدى قاجەت ەتەدى جانە بۇعان مەملەكەتتىڭ قارجىسى ءتيىمسىز جۇمسالىپ جاتىر. ۇكىمەتكە, اكىمدەر مەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا جاعدايدى رەتتەۋ ءۇشىن جۇيەلى شارالار قابىلداپ, ونىڭ ەسەبىن بەرۋدى تاپسىردىم» دەپ جازعانى دا بار. قابىلدانعان شارالاردىڭ ەسەبىن حالىق تا ەستىپ, ناقتى ناتيجەسىن كورگىسى كەلەدى.
دارحان مىڭباي,
مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى
