ەلوردادا وتكەن «Eurasian Book Fair» حالىقارالىق كىتاپ كورمەسى مارەسىنە جەتتى. 2016 جىلدان بەرى ۇيىمداستىرىلىپ كەلە جاتقان حالىقارالىق دەڭگەيدەگى بۇل كورمە بيىل التىنشى رەت وتكىزىلىپ, وعان 70-تەن استام باسپا قاتىستى. ولاردىڭ اراسىندا قىتاي, وزبەكستان, ازەربايجان, تۇركيا, رەسەي ەلدەرىنەن كەلگەن باسپالار دا بار.
كورمە اۋماعىندا اباي الاڭى جاسالىپ, مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ 2022 جىلى مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن شىققان 188 كىتاپتىڭ تانىستىرىلىمىن وتكىزگەنى دە بۇل كورمەنىڭ ارتىقشىلىعى رەتىندە ەسىمىزدە قالدى. كورمەنى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى «فوليانت» باسپاسىنىڭ كۇن سايىن اقىن-جازۋشىلاردىڭ وقىرماندارمەن كەزدەسۋىن, قولتاڭبا سەسسيالارىن وتكىزگەنى دە كورمەنىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتە ءتۇستى. مىنە, وسىنداي مادەني ءىس-شارانىڭ قاتارىندا جازۋشى, جۋرناليست جادىرا شامۇراتوۆانىڭ «ساندىق» كىتابىنىڭ تانىستىرىلىمى ءوتىپ, تۇساۋى كەسىلدى.
«ساندىقتىڭ» بەتىن اشىپ, جينالعان جۇرتقا جيناقتىڭ جاي-جاپسارىن جىلى لەبىز, ىستىق ىقىلاسپەن تۇسىندىرگەن شارانى بەلگىلى اقىن, اۋدارماشى, ارىپتەسىمىز دۇيسەنالى الىماقىن جۇرگىزدى. حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ يەگەرى, جازۋشى قۋانىش جيەنباي, اقىن وڭايگۇل تۇرجان سىيلى قوناق رەتىندە قاتىسىپ, «ساندىقتىڭ» بايلاۋىن شەشتى.
ەلىمىزدەگى ىقپالدى باسپانىڭ ءبىرى – «فوليانت» باسپاسى بيىلدان باستاپ جاس جازۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن قولداۋ ماقساتىندا «بۇگىنگى پروزا» اتتى جاڭا سەريامەن كىتاپتار شىعارۋدى قولعا الىپتى. ءىشى ءارلى دە ءنارلى اڭگىمە مەن نوۆەللاعا تولعان «ساندىق» تا سول بۇگىنگى پروزانىڭ ءبىر بۇتاعى.
– بۇگىنگى كورمەدە زال ادامعا لىق تولعانىن كورىپ, مىناعان كوزىم جەتتى: قازىر كيىم ساتاتىن بازارداعى ادامداردىڭ سانى ازايىپ, كىتاپ جارمەڭكەسىنە كەلەتىندەردىڭ سانى ارتىپ كەلەدى ەكەن. بۇل ءبىزدىڭ كوڭىلىمىزگە قۋات, جۇرەگىمىزگە شۋاق سىيلادى, – دەپ ءسوز باستاعان قۋانىش جيەنباي, – «ساندىقتى» اشقاندا, جادىرانىڭ شىعارمالارى وقىرماندى بىردەن وزىنە تارتىپ, جەتەكتەپ الىپ كەتەتىنىن بايقادىم. بايانداۋدان قاشىپ, ءوز كەيىپكەرىنىڭ جان دۇنيەسى ارقىلى ايتپاق ويىن جەتكىزۋى دە جادىرانىڭ جازۋشىلىقتاعى ەڭ جاقسى قاسيەتى دەپ ءتۇسىندىم. «ساندىققا» سىيعان ساعىنىش پەن تاعدىر دا ءبىزدىڭ بۇگىنگى ومىرىمىزبەن ۇشتاسىپ جاتىر. قازاقى ۇعىم مەن اۋىلدىڭ قوڭىر تىرلىگىن شىعارمادا شىرايىن كەلتىرىپ پايدالانۋ جادىرانىڭ شەبەرلىگىنىڭ ايعاعى دەپ ويلايمىن, – دەسە; وڭايگۇل تۇرجان جادىرانىڭ تاقىرىپ قويۋداعى تاپقىرلىعىنا توقتالدى. قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ حاتشىسى, وسى ۇيىمنىڭ استانا قالالىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى داۋلەتكەرەي كاپۇلى جازۋشىلار وداعى مۇشەلىگىنىڭ كۋالىگىن تاپسىردى.
ادەبيەت پەن جۋرناليستيكا سالاسىنا جوسىلتا ءىز قالدىرعان جادىرانى بۇگىنگى وقىرمان جۇيرىك جۋرناليست, تانىمال جازۋشى رەتىندە جاقسى تانيدى. سەبەبى «التىن وردادان» تارتىپ, «استانا اقشامىندا» جۇمىس ىستەگەن ارالىقتا ىزدەنگىشتىگىمەن, ءوز كاسىبىنە دەگەن ادالدىعىمەن, نە جازسا دا ءجىتى باقىلاپ, جىپسەلەپ قۋىپ, ىندەتە جازاتىن شوگەلدىگىمەن ءوز ارىپتەستەرىنەن وق بويى وزا شاپقان-تۇعىن. ارينە, ءتىلشىنى قاراپايىم اقپاراتتان تارتىپ, كولەمدى وچەرككە دەيىن قۇلاش ۇرعىزاتىن جۋرناليستيكا ماماندىعىنىڭ ارباسىنا جەگىلىپ ءجۇرىپ, ادەبيەت دەيتىن الەمگە دە ات شالدىرۋ كەز كەلگەن ءتىلشىنىڭ قولىنان كەلە بەرەتىن جۇمىس ەمەس. قانجىلىك قاربالاستىقتى بىلاي قويعاندا, اقپاراتتىق جۇمىستىڭ اۋقىمىنا ۇيرەنىپ قالعان ديىرمەننىڭ اتى سەكىلدى وي مەن بويدى شەڭبەردەن شىعارىپ, شەكسىز كوركەمدىك الەمىنە ۇمتىلۋ دا ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى.
جۇرت كوركەم ادەبيەتتەن گورى الەۋمەتتىك جەلىدەگى وسەك-اياڭ مەن باسى بار, اياعى جوق قىسقا جازبالارعا كوبىرەك كوز جۇگىرتەتىن بۇگىنگى تاڭدا كىتاپ كەمىرىپ, قالامىن تايانىپ, كوركەم شىعارما جازىپ جۇرگەندەر دە كۇن ساناپ ازايىپ بارادى. ءبارى تيىن قۋعان نارىق زامانىندا ءوز جانىن ءوزى باعا الماي قالعان ادەبيەتتىڭ جازۋشى دەيتىن قاۋىمدى جارىتپاي جاتقانى دا جاسىرىن ەمەس. ەندەشە «ورازا ناماز توقتىقتا» دەگەندەي, ادەبيەت الەمىنە ەركىن سامعاپ, جازۋشى بولۋ دا جانكەشتىلىكتى قاجەت ەتەتىن جاۋاپكەرشىلىگى كۇشتى جۇمىس. قارىمىڭ مەن دارىنىڭنان سىرت, اۋەستىك دەيتىن «اۋەيىلىك» بولماسا, ادەبيەت الەمىنە اتتاپ باسا المايتىنىڭ دا اقيقات. جادىرانىڭ ءبىز بىلەتىن ءبىر ەرەكشەلىگى ادەبيەتتى, دالىرەك ايتساق, ادەبي شىعارما جازۋدى نان تاۋىپ جەپ جۇرگەن قىزمەتىنەن ارقاشان بيىك قويادى. جازعىسى كەلگەن كەزدە قولىنا بايلاۋ بولعان جۇمىسىن تاستاپ كەتىپ, تازا ادەبي شىعارمامەن اينالىساتىن باتىلدىعىن دا كوزىمىز كوردى. بىلايشا ايتقاندا, جادىرا قىزىق ءۇشىن نەمەسە الدەبىرەۋشە جازۋشى اتانۋ ءۇشىن جول-جونەكەي ادەبيەتكە كەلە سالعان جوق, ۇلكەن دايىندىقپەن, تەرەڭ ماحابباتپەن كەلدى. سوسىن دا جانى قالاپ, جان-تانىمەن بەرىلگەن سوڭ جاقسى اڭگىمەلەر جازا الدى. وعان رەسپۋبليكا كولەمىندە وتكىزىلگەن بايقاۋلاردا بايگە العان «بەيۋاقتا اشىلعان قۇپيا», «سارىمساق قوسىلعان ۇلۋ ەتى», «قارا قازان» اتتى اڭگىمەلەرى ايعاق.
وسىعان دەيىن «سەكۋندتار اراسىنداعى شەكسىزدىك», «ايتىلماعان سىر» دەگەن ەكى اڭگىمەلەر جيناعىن شىعارىپ ۇلگەرگەن جادىرانىڭ قاي شىعارماسىن وقىساڭىز دا, قازاقتىڭ قاراپايىم ءومىرى مەن كۇردەلى داۋىرلىك بەتبۇرىستار كەزىندەگى جان دۇنيەسىنىڭ جان ايقايى جاتادى. ەڭ كىشكەنتاي دەتالداردىڭ ءوزىن وقيعا جەلىسىمەن شەبەر جىمداستىرىپ, ونى كەيىپكەر وبرازىن اشۋداعى كەرەمەت ءتاسىل رەتىندە پايدالاناتىن جادىرا شىعارمالارىندا قيسىنسىز بايانداۋ, ورىنسىز سۋرەتتەۋگە دەن قويىپ, وقيعا جەلىسىنەن الىستاپ كەتۋ اتىمەن جوق. سوسىن دا ونىڭ شىعارمالارىن باستاپ وقىعان ادام ورتاسىنان تاستاپ كەتپەيدى.
جادىرانىڭ «مەنى اڭگىمەشى دەگەننەن كورى نوۆەللاشى دەگەن دۇرىس شىعار» دەگەن ءبىر ءسوزى قۇلاعىمدا قالىپتى. جادىرانىڭ ادامنىڭ كوڭىل كۇيىمەن قاتار, قيالىنا قانات ءبىتىرىپ, وقيعاسى تەز باستالىپ, ويلاماعان جەردەن اياقتاپ كەتەتىن وسى ءبىر ادەبي جانرعا جانى جاقىن ەكەنى شىعارمالارىنان دا اڭعارىلىپ تۇرادى. ادامنىڭ جانى مۇڭعا بەيىم دەسەك, اڭساۋ مەن ساعىنىش, بابالاردىڭ بەكزات بولمىسى مەن بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ رۋحاني جاقتاعى ۇساقتىعى سول نوۆەللالارىنىڭ ءدامىن كەلتىرىپ, وقىرمانىن تۇشىنتاتىن تۇزدىعى سياقتى.
بۇگىنگى قالامگەردىڭ اراسىندا «جۋرناليستەر اقپاراتىن جازىپ جۇرە بەرمەي, ادەبيەتكە ارالاسىپ, جۋرناليستيكانىڭ قاساڭ تىلمەن ادەبيەتتى قۇرتتى. جازعاندارىنان پۋبليتسيستيكالىق شىعارمالاردىڭ سارىنى ەسىپ تۇرادى» دەپ قىجىرتىپ جاتادى. ول دا دۇرىس شىعار. بىراق جۋرناليستيكا مەن ادەبيەتكە قاتار قالام تەربەگەن جادىرانىڭ جۋرناليستىك زەرتتەۋلەرىن دە قوعامدىق ماسەلە رەتىندە ادەبي شىعارمالارىنا ارقاۋ ەتىپ, وقىرمان ويىندا جۇرگەن ماسەلەنى, ىشتە جاتقان ءسابيدىڭ اناسىنىڭ ءبۇيىرىن بۇلك ەتكىزگەنى سياقتى, تۋلاتىپ اكەلىپ ورتاعا سالىپ, وقىرمانىن ەرىكسىز باس يزەتىپ, ويلانتىپ تاستايتىنى ءوزىن «تازا ادەبيەتپەن اينالىسىپ ءجۇرمىن» دەيتىندەردە جوق قاسيەت دەپ سانايمىز. جازۋشىنىڭ بۇل قاسيەتى «ساندىقتاعى» «قۇرىلىسشى», «پاراپسيحولوگ» پاتىركۇل», «ءۇيىندى استىندا», «مەن كىنالى ەمەسپىن»; «ادەبيەت» پورتالىنداعى «كارتون قابىرعالى ۇيلەر» سىندى شىعارمالارىندا مەنمۇندالاپ تۇر. ماسەلەن, قۇرىلىسشىلاردىڭ ەڭبەكاقىسىن ۋاقىتىندا الا الماي قينالاتىنىن, وتىرىك بالشىلاردىڭ كوبەيىپ كەتكەنىن, ساپاسىز ۇيلەردە تۇرىپ جاتقانىمىزدى ءبىزدىڭ ارىپتەستەرىمىز از جازعان جوق. بىراق ول – ءبىر-اق رەت وقىلاتىن اقپاراتتىق شىعارما. ال جادىرا ءدال سول ماسەلەنى كەيىپكەردىڭ جان دۇنيەسىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ, ءومىردىڭ شىندىعى رەتىندە كوركەم وبراز, ادەبي تىلمەن ايشىقتاپ كورسەتكەندە, مۇلدەم باسقا شىعارماعا اينالىپ, قۇلپىرىپ شىعا كەلەدى. مەزەتتىك ماسەلەدەن ولمەيتىن وبراز جاساۋ دەگەنىمىز – وسى. «ساندىقتىڭ» كەرەمەتى دە وسىندا دەپ ويلايمىز.
