استانادا «Astana Invest» قيدو» جشس «Jet Kazakhstan» كومپانياسىمەن بىرگە قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارى ءۇشىن تۇڭعىش رەت ەلەكترساموكاتتاردى جالعا بەرە باستادى. ەندى قالادا كەز كەلگەن ادام بەلگىلەنگەن ورىنعا قويىلعان ەلەكترساموكاتتى قالتا تەلەفونىنا JET ءموبيلدى قوسىمشاسىن جۇكتەپ الىپ, بانك كارتاسى نەمەسە QR-كود ارقىلى مينۋتىنا 35 تەڭگە اقىسىن تولەپ, باراتىن جەرىنە جەتىپ العاننان كەيىن كەلەسى ءبىر بەلگىلەنگەن جەرگە قويىپ كەتە الادى. قازىر تەك سول جاعالاۋدىڭ وزىندە وسىنداي 60 ورىنعا ەلەكترساموكات قويىلعان. ال وڭ جاعالاۋدا ولاردىڭ سانى 73-كە جەتتى.
تاياقتىڭ ەكى ۇشى
زامان تالابىنا ساي ەلەكترساموكاتتار بىرەۋلەر ءۇشىن ۋاقىت ۇنەمدەۋگە, ارتىق اقشا جۇمساماۋعا ءارى ەكولوگيالىق جاعىنان دا ءتيىمدى شىعار. دەگەنمەن تاياقتىڭ ەكى ۇشى بولاتىنى سياقتى بۇل قۇرىلعىمەن ءجۇرۋدىڭ دە وزىندىك قيىندىقتارى كورىنىپ وتىر. ماسەلەن, ميلليوننان اسا تۇرعىنى بار ءىرى مەگاپوليس ءۇشىن كوشەدەگى جول ءجۇرۋ قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ ەڭ باستى كەزەكتە تۇرۋى كەرەك. ساموكات مىنگەندەردىڭ بارلىعى بىردەي جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن وقىعاندار ەمەس. سوندىقتان شاھار كوشەلەرىندە ءجيى ءتارتىپ بۇزىلاتىنىن ايتىپ, ولاردىڭ ۇستىنەن جۇرگىزۋشىلەر عانا ەمەس, جاياۋ جۇرگىنشىلەردىڭ ءوزى دە ارىز-شاعىم تۇسىرە باستاعان.
وتكەن اپتادا جۇرگىزگەن رەيد كەزىندە جول ينسپەكتورلارى تەك ءبىر كۇندە ساموكاتپەن جۇرگەندەرگە 450 مىڭ تەڭگە ايىپپۇل سالعان. الايدا ايىپپۇل سالۋمەن ولاردىڭ بويىندا جول ءجۇرۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرا المايتىنىمىز تۇسىنىكتى. نە ىستەۋ كەرەك؟ ەلىمىزدە ساموكاتتى جالعا الۋشىلار تۋرالى ەرەجە دە, ولاردىڭ ناقتى مارتەبەسىن ايقىندايتىن قاعيدا دا جوق. قازىر پوليتسەيلەر جىل سوڭىنا دەيىن جول ءجۇرۋ ەرەجەسى جونىندەگى اكىمشىلىك كودەكسكە وزگەرىستەر ەنگىزۋدى كوزدەپ وتىر.
الماتى قالاسىندا ساموكات مىنگەن ادام تۋرا پوليتسيا ماشيناسىنا بارىپ سوعىلعان. ول ول ما, جەرگىلىكتى پوليتسيا باسقارماسىنىڭ اعا لەيتەنانتى مۇحيت تاناباەۆتىڭ ايتۋىنشا, وڭتۇستىك مەگاپوليستە ءبىر كۇندە جۇرگىزىلگەن رەيدتىك باقىلاۋ كەزىندە ەلەكترساموكاتپەن جۇرگەن 40 ادامنىڭ جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن ورەسكەل بۇزعانى انىقتالدى. الايدا ولارعا جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە سالىناتىن ايىپپۇلدان ارتىق شارا قولدانىلماعان. ويتكەنى ودان ارتىق جازا قاراستىرىلماعان.
– قىرىق ساموكاتشىنىڭ كوشە ءتارتىبىن بۇزۋى قىرىق قايعىلى وقيعاعا الىپ كەلۋى ابدەن مۇمكىن. سوندىقتان مۇنداي باقىلاۋ رەيدتەرىن اي بويى ۇزدىكسىز جۇرگىزسە, مەملەكەت قورجىنىنا كەم دەگەندە 7,3 ميلليون تەڭگە قارجى تۇسەر ەدى. ءسويتىپ, ايىپپۇلدان تۇسكەن اقشاعا ساموكاتشىلاردىڭ وزدەرى جۇرەتىن قاۋىپسىز جول سالىپ بەرۋگە بولار ەدى. ارنايى زاڭ شىعارىپ, ولاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرماسا, جاعداي كۇننەن-كۇنگە ۋشىعىپ بارا جاتىر. سوندىقتان پوليتسيا ورگاندارى ولاردىڭ ۇستىنەن تۇراقتى باقىلاۋ ورناتۋى كەرەك, – دەيدى ەلوردا تۇرعىنى يسا بايتاسوۆ.
وتكەن سەگىز ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا موپەد پەن ەلەكترساموكاتتاردىڭ جول ەرەجەسىن بۇزۋىنان ەلوردادا – 62, الماتى قالاسىندا 80 جول-كولىك وقيعاسى تىركەلگەن. سالدارىنان 93 ادام ءتۇرلى دارەجەدە جاراقات الىپ, ءبىر ادام كوز جۇمدى. ال استانا قالاسىندا 32 بالا ساموكات پەن موپەدتەن جاراقات الدى.
قاتاڭ باقىلاۋ قاجەت
«بالامدى ساموكاتقا مىنگەن ەكى ادام قاعىپ كەتىپ, قولى مەن اياعىن جارالادى» دەپ پوليتسياعا استانا تۇرعىنى ءساليما نارىشوۆا شاعىم ءتۇسىرىپتى.
ارينە, ساموكاتشىلارعا ءتيىستى جازا قولدانىلعان. الايدا قالادا ايىپپۇل سالىنعانمەن, وسى نەگىزدەگى وقىس وقيعالار ازايماي تۇر.
«Astana Invest» قيدو» جشس مەنەدجەرى ەربول ساعاتوۆتىڭ ايتۋىنشا, شىلدە ايىندا ەلەكترساموكاتشىلار ءۇشىن وزدەرى ارنايى ەرەجە قابىلداپ, ونى جالعا الۋشىلارعا تاراتقان. مىنە, سول ەرەجەدە ەلەكترساموكاتتى تەك ءبىر ادام عانا پايدالانا الادى. جىلدامدىعى ساعاتىنا 25 شاقىرىمنان اسپاۋى كەرەك» دەپ تايعا تاڭبا باسقانداي جازىلىپ تۇرسا دا, ەكى ادام ءمىنىپ الىپ, ساعاتىنا 50 كيلومەترگە دەيىن جىلدامدىقپەن زىمىرايتىندار جەتىپ ارتىلادى. وسىنداي ەرەجە ساقتاماۋدىڭ سالدارىنان جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىندا ادامداردى قاعىپ كەتەتىن, كوشەدەگى كولىكپەن قاقتىعىسىپ قالاتىن وقيعالار از ەمەس.
– راسى كەرەك, ەلەكترساموكاتشىلار ءۇشىن بەلگىلەنگەن شەكتەۋدى, ناقتىراق ايتقاندا, جاياۋ جۇرگىنشىلەر رەجيمى تەحنيكاسىن ستاندارتتان جالعا الۋشىلار الدىرىپ تاستاپ وتىر. بۇل دەگەنىڭىز جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىنا كەلگەندە جىلدامدىقتى ساعاتىنا 5 كيلومەترگە دەيىن ءماجبۇرلى تۇردە ازايتاتىن قوندىرعى ەندى ساموكاتتارعا قويىلمايدى. قاۋىمداستىق وكىلدەرى ساراپشىلاردى «GPS-ترەكەر ءدال كەرەك جەرىندە ىسكە قوسىلمايدى, قوسىمشا جابدىقتىڭ قۇنى جوعارى بولعاندىقتان, جالعا بەرۋ باعاسى ءوسىپ كەتەدى» دەپ سەندىرىپ, ادامدارعا جاقىنداعاندا جىلدامدىقتى اۆتوماتتى تۇردە ازايتاتىن قوندىرعىنى ساموكاتقا ورناتپاي, كوشەدەگى ادامدارعا قاۋىپ ءتوندىرىپ كەلەدى, – دەيدى ەلوردا تۇرعىنى توقسانباي كەنجەباەۆ.
بۇل جەردە ءبىر قۇيتىرقىلىق بار ەكەنىن ماماندار دا جوققا شىعارمايدى. ەگەر ساموكاتتاعى جاياۋ جۇرگىنشىلەر رەجيمى تولىققاندى جۇمىس ىستەيتىن بولسا, ساموكاتتى جالعا الۋعا دەگەن سۇرانىس مۇلدە ازايىپ كەتپەك. بيزنەس ءۇشىن ول وتە ءتيىمسىز بولار ەدى. سوندىقتان بۇل جەردەگى ءىستى رەتتەيتىن ءبىر تەتىك – قۇزىرەتتى ورگانداردىڭ قاتاڭ باقىلاۋى. ءتىپتى باقىلاۋدىڭ ازدىعىنان كوڭىل ءۇشىن ءبىر-ەكى ءجۇز گرامدى تارتىپ العان كەيبىر جۇرگىزۋشىلەر كولىگىن باردىڭ نەمەسە ءدامحانانىڭ قاسىنا قاڭتارىپ, ءوزى ۇيىنە شالا بۋالدىر ساموكاتپەن باراتىن فاكتىلەر دە بايقالىپ قالادى. ال پوليتسيا قىزمەتكەرى ارنايى رەيد بولماسا, ولاردى توقتاتىپ, تەكسەرمەيدى دە. ەگەر رەسەيدەگىدەي ءتارتىپ بۇزعان ساموكاتشىلارعا جۇرگىزۋشى كۋالىگىنسىز كولىك جۇرگىزگەندە سالىناتىن ايىپپۇل سالاتىن بولسا, ولار اياعىن از دا بولسا جيار ەدى.
ەرەجە ساقتاماۋ سالدارى
جاسىراتىنى جوق, جول ءجۇرۋ ەرەجەسىنە پىسقىرىپ تا قارامايتىن تاعى ءبىر توپ بار. ول – موپەدشىلەر. وسى كولىك يەلەرى جولعا شىعا قالسا, تەك جول جولاعىنىڭ وڭ جاق بولىگىمەن عانا ءجۇرۋى كەرەك ەكەنى بارشاعا ايان. الايدا بۇل قاعيدانى ساقتاپ جاتقان موپەدشىلەردى كورمەيسىڭ.
P.S: مىنەكەي, ءىرى مەگاپوليس كوشەلەرىندەگى ەلەكترساموكاتشىلار مەن موپەدشىلەردىڭ قازىرگى جاي-كۇيى وسىنداي. ازىرشە ەلەكترساموكات تا, موپەد تە قالا كوشەلەرىندە زىمىراپ جۇرگەنمەن, كولىك ساناتىنا جاتقىزىلىپ (قوزعالتقىش كولەمى 50 شارشى سانتيمەتردەن كەم بولسا, كولىك ساناتىنا كىرمەيدى), تىركەۋگە الىنباعان. بۇل قازىر ويلاناتىن ماسەلەگە اينالدى. سوندىقتان قۇزىرلى ورگاندار الداعى ۋاقىتتا وسى جايعا بايلانىستى ءتيىستى شارا قابىلدايدى دەپ سەنەمىز.
