استانانىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا جاڭا تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلىپ, قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ باسپانا كەزەگىندە تۇرعان وتباسىلارعا پاتەر كىلتىن سالتاناتتى تۇردە تابىستادى.
– بارشاڭىزدى ەلوردا مەرەيتويىمەن قۇتتىقتايمىن. قالامىز ءوسىپ-وركەندەپ, كوركەيە بەرسىن. وسىنداي مەرەيلى مەرەكە قارساڭىندا قۋانىشتارىڭىز ەسەلەنىپ, باسپانالى بولىپ جاتىرسىزدار. قونىستارىڭىز قۇتتى بولسىن. ءار شاڭىراققا باق-بەرەكە تىلەيمىن, – دەدى اسەت يسەكەشەۆ ءوز سوزىندە.
سالتاناتتى ءراسىم بارىسىندا قازاقى داستۇرمەن شاشۋ شاشىلدى. كەزەكتەرى كەلگەندە باسپانالى بولعانداردى قۋانىشتارىمەن قۇتتىقتاعان تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى باسقارما ءتورايىمى ءلاززات يبراگيموۆا مەن اتالمىش تۇرعىن ءۇيدى سالعان مەردىگەر كومپانيا «KAZ Intel Group» جشس ديرەكتورى قانات جالعاسۇلى دا كوپشىلىككە جىلى لەبىزدەرىن ءبىلدىردى.
«نۇرلى جەر» تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى شەڭبەرىندە استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا سالىنعان تۇرعىن ءۇي كەشەنى راقىمجان قوشقارباەۆ كوشەسى 50, 50/1 مەكەنجايىندا ورنالاسقان. مۇندا حازىرەت سۇلتان مەشىتى, ۇلتتىق مۇراجاي, بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايى سياقتى ەلوردانىڭ بىرەگەي نىساندارى قول سوزىم جەردە تۇر. سونىمەن قاتار بۇل ۇيدەن «استانا نۇرلى جول» جاڭا تەمىرجول ۆوكزالىنا دا تىكەلەي شىعاتىن جول قاراستىرىلىپتى. ايتا كەتۋ كەرەك, تۇرعىن ءۇيدىڭ تازا ارلەنگەن 1 شارشى مەترى 180 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. 28 مىڭ شارشى مەتردەن تۇراتىن وسىناۋ كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيگە 328 وتباسى قونىستاندى. ونىڭ 164-ءى پاتەر كەزەگىندە تۇرعاندار بولسا, قالعانى – تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ سالىمشىلارى. باسپانالى بولعانداردىڭ ءبىرى ءاسيا ماتاەۆا تىلشىلەر قاۋىمىمەن ءوزىنىڭ قۋانىشىمەن ءبولىستى.
– 2010 جىلى پاتەر كەزەگىنە 10 مىڭىنشى بولىپ تىركەلگەن بولاتىنمىن. جالپى, 10 جىلدان بەرى جالدامالى پاتەرلەردە تۇرىپ كەلدىك. ەندى, مىنە, كەزەگىمىز كەلىپ, «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى بويىنشا ەكى بولمەلى پاتەرگە قولىمىز جەتتى. ءوزىم جالعىزباستى انامىن. ءۇش بالام بار. تۇرعىن ءۇي دەپارتامەنتىنەن حابارلاسقاندا سەنەر-سەنبەسىمدى بىلمەدىم. قۋانىشىمدى سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ قيىن, – دەيدى ول.
سالتاناتتى شارادان سوڭ قالا باسشىسى باستاعان جۇمىسشى توپ بىرەر پاتەرگە باس سۇعىپ, قۋانىش يەلەرىن قۇتتىقتاپ شىقتى.
– مەنىڭ ەلگە ساپارىم استانانىڭ 20 جىلدىعى مەن «استانا» قارجى ورتالىعىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىمەن تۇسپا-تۇس كەلگەنىنە قۋانىشتىمىن. جاڭادان قۇرىلعان قارجى ورتالىعىن ەكونوميكالىق عاجايىپتىڭ ۇلگىسى دەۋگە بولادى. بۇكىل الەم پرەزيدەنتتەرىڭىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جاڭا استانانى قۇرىپ, ونى حالىقارالىق دەڭگەيگە كوتەرۋگە تالپىنىپ جاتقانىنا كۋا. ورتالىق باسشىسى قايرات كەلىمبەتوۆ مىرزا ەل پرەزيدەنتىنىڭ كومەگىمەن الەمدەگى ەڭ ۇزدىك قارجى ورتالىقتارىنىڭ ءبىرىنىڭ ىرگەسىن قالاپ, ونى ءارى قاراي دامىتۋعا بار كۇشىن سالۋدا. ەلوردادا اشىلعان «استانا» حالىقارالىق قارجى قىزمەتتەرىن باقىلاۋ كوميتەتىنە باسشىلىق ەتۋ – مەن ءۇشىن زور مارتەبە. سەبەبى باسقارۋدىڭ جوعارى ستاندارتى, بيۋدجەت اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋ جانە قارجى نارىعىن دۇرىس رەتتەي ءبىلۋ الەم ينۆەستورلارىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىراتىنىن بىلەمىن. بولاشاقتا دۇنيە ءجۇزىنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كاسىپكەرلەر استاناعا كەلىپ, قارجى جۇمىستارىن وسىندا شەشۋگە ۇمتىلاتىنىنا سەنەمىن. ءبىر جاعىنان بۇل مەملەكەتتىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋىنا بايلانىستى بولىپ وتىر. قازاقستان قىتاي, رەسەيمەن كورشىلەس, ال كاۆكاز ەلدەرى مەن شىعىس ەۋروپاعا جاقىن ورنالاسقان. دەمەك, استانا الەم ەلدەرى توعىسقان, ولاردى بايلانىستىراتىن مەكەنگە اينالا الادى. ءبىز مۇندا جۇمىس بابىمەن ءجيى كەلىپ, كەلەشەكتە ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرماقپىز. مەن بۇل قالا ودان ءارى گۇلدەنە بەرۋىنە تىلەكتەسپىن.
– استانا – وتە ادەمى, ىقشام, جايلى قالا. وزگە استانالاردان جاڭاشىلدىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. قازىرگى زامانعى ساۋلەت ونەرىنىڭ بارلىق جەتىستىكتەرىمەن سالىنعان. ءزاۋلىم ۇيلەر, كەڭ كوشەلەر, اكىمشىلىك عيماراتتار, سپورتتىق نىساندار ءبارى ءبىر-بىرىمەن ۇيلەسىپ تۇر. مىسالى, ەستونيانىڭ استاناسى تاللين قالاسى 14-ءشى عاسىردا بوي كوتەرگەن. ەسكى قالا. ال استانا – 21-ءشى عاسىردىڭ قالاسى. ونىڭ ءار كوشەسىنەن, ءار عيماراتىنان جاستىقتىڭ, اسەمدىكتىڭ لەبى ەسىپ تۇر. قالانىڭ تۇرعىندارى دا اسا مەيىربان, قوناقجاي. شىنىمدى ايتسام, استانا ماعان بارلىق جاعىنان ۇنادى. ءوزىمنىڭ ۇلىمدى دا ەرتىپ كەلگەنمىن. جاڭا قالانى كورىپ, ول دا قاتتى قۋاندى. استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ اشىلۋىنا وراي, وسى جەردە جۇمىس باستايمىز. استانانىڭ تۇرعىنى اتانامىز. سوعان قۋانىشتىمىن!
ءبىر بايقاعانىم, استانا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن جاقسارتۋ ءۇشىن كوپتەگەن ءىس-شارالار قولعا الىنعان. اسىرەسە, يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋ كوڭىلدەن شىقتى. كوشەلەردەگى جارىقتار, بەينەكامەرالار جول قوزعالىسىن رەتتەۋدە كوپ كومەگىن تيگىزەدى. ازياداعى قارجىلىق حابقا اينالاتىن قالاعا الداعى ۋاقىتتا كوپتەگەن ادامدار اعىلىپ كەلەتىنى ءسوزسىز.
– استاناعا بۇرىن دا كەلگەنمىن. وسى جولعى العان اسەرىمدى سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ قيىن. بۇل – الەمدەگى ەڭ جاس جانە جىلدام وركەندەپ كەلە جاتقان قالالاردىڭ ءبىرى. قازاق باۋىرلارىم ءۇشىن اسا قۋانىشتىمىن! ەلدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ قۋاتتىلىعى باس شاھاردىڭ اسەمدىگىنەن انىق بايقالىپ تۇر. ءبىر عانا «بايتەرەكتىڭ» ءوزى ۇزاق ەستە قالارلىق اسەر سىيلايدى. ەكسپو-
قالاشىقتى كورگەندە دە قاتتى تاڭ قالدىم. مۇنداي قالاشىق, عيماراتتار بىشكەكتە دە سالىنسا دەپ ارماندادىم. استانانىڭ كەلبەتى الەمدەگى وركەنيەتتى ەلدەردىڭ باس قالالارىنان ەشبىر كەم ەمەس. زاماناۋي ينفراقۇرىلىمى, كولىك لوگيستيكاسى ەرەكشەلەنىپ تۇر. سوڭعى جىلدارى وسى جەردە الەمدىك دەڭگەيدەگى ساياسي, ەكونوميكالىق, مادەني جانە سپورتتىق ءىس-شارالاردىڭ وتكىزىلۋى استانانىڭ كوشباسشىلىعىن دالەلدەدى. ەكى-ءۇش كۇندە ءوزىم قاتىسقان ءارتۇرلى باسقوسۋلاردا استانانىڭ جاھاندىق قالاعا اينالعانىنىڭ كۋاسى بولدىم.
– وبلىس ورتالىعى كوكشەتاۋعا اۋىسىپ, اقمولانىڭ جاڭا استانا بولاتىنىنا ەشكىمنىڭ كۇدىگى قالمادى. ەندى ەلورداسىنىڭ ىرگەتاسىن قالاۋ مىندەتى تۇردى. بۇل كەزدە قالا اكىمى ادىلبەك جاقسىبەكوۆ بولسا, ونىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولىپ مەن تاعايىندالدىم. ارنايى كونكۋرس جاريالانىپ, ونىڭ شەشىمىمەن ساۋلەتشى سەرىك رۇستەمبەكوۆتىڭ جوباسى ماقۇلدانىپ, جاڭا قالا سول جاعالاۋدا باس كوتەرەتىن بولدى. كەلەر جىلدارى بەلگىلى جاپون ساۋلەتشىسى كيسيو كۋروكاۆا ءوز ۇسىنىسىمەن كەلىپ, سەرىك رۇستەمبەكوۆتىڭ جوباسىن نەگىزگە الا وتىرىپ, قالانىڭ باس جوسپارىنا وزىندىك قولتاڭباسىن قالدىردى. ايتا كەتۋ كەرەك, العاشقى جوبا كەڭەستىك تۇرعىدا قالىپتاسقان قالا سالۋ جوباسىن ەسكە تۇسىرەتىن ەدى. جاپون ساۋلەتشىسى ونى حالىقارالىق زاماناۋي قالالاردىڭ دەڭگەيىنە جەتكىزىپ, ءبىراز وزگەرىستەر ەنگىزدى. كوپىرلەر, قالا ورتالىعى, كولىك جولدارى جاڭاشا بەلگىلەندى.
دەگەنمەن كۋروكاۆا جوباسى دا ماڭگىلىك ەمەس. جالپى, كەز كەلگەن جوبا ءارى كەتكەندە 10-15 جىلدى قامتيدى. كەڭەس كەزىندە بۇل 30 جىلعا بەكىتىلەتىن. الايدا ونى قايتا قاراۋ – زاڭدى نارسە. وسى جىلدار ىشىندە قالا وزگەرىپ, جوبا دا قايتا وڭدەلەدى. ول دا ءتىرى ورگانيزم سياقتى. باستاپقى جوبا بويىنشا 800 مىڭ تۇرعىنى بولاتىن قالا دەپ ويلاستىردى. 2030 جىلدارى وسىنشاما قالا تۇرعىندارى بولادى دەپ جوبالاندى.
