ەلباسىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ», «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» ماقالالارىندا ايتىلعان مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا «Qazaq Epos» اعارتۋ جوباسى «تۇلپار ءمىنىپ, تۋ العان!» تاقىرىبىندا «قوبىلاندى باتىر» جىرىن جاتقا ايتۋ بايقاۋىن وتكىزبەك.
قيسسا-داستاندار قازاق اۋىز ادەبيەتىنىڭ مايەگى, باعزىدان قالعان باعالى مۇراسى بولسا, سول باعالى مۇرانى بابادان بالاعا جەتكىزۋدىڭ ۇتىمدى ءتاسىلى – قيسسا-داستاندى جاتقا ايتۋ. جازۋ مادەنيەتىمىزدىڭ كەنجە كەزىندە توم-توم كىتاپقا جۇك بولاتىنداي قيسسا-داستانداردى جاتتاپ, توپتى ورتادا ايتاتىن ونەرپازداردى حالىق «قيسساگەر», «قيسساشى» دەپ اتاعان. حالىق اراسىنداعى بۇل ءداستۇر ءوز كەزىندە قاعاز بەتىنە تۇسپەگەن اۋىز ادەبيەتى قازىنالارىنىڭ اۋىزدان-اۋىزعا تارالىپ, بۇگىنگى كۇنگە جەتۋىنە كوپ سەبى ءتيدى.
جازبا ادەبيەتىمىز وركەندەپ, باسپا سالاسىنىڭ گۇلدەنۋىنە ىلەسىپ, قازاق اۋىز ادەبيەتىنىڭ قازىناسى جينالدى, باسىلىپ شىقتى. قاعازعا تۇسكەن سوڭ, ونى جاتتاپ جالعاۋدىڭ دا قاجەتى قالمادى. ونىڭ ۇستىنە, توپتى ورتادا, وتباسىندا قيسسا-داستان ايتۋ كوڭىل كوتەرۋدىڭ ءتاسىلى بولۋدان قالادى دا, قيسسا-داستان جاتتايتىنداردىڭ قاتارى سيرەدى. ايتپەگەندە, قىرعىزدىڭ ساياقباي قارلايەۆ, ءجۇسىپ ماماي سياقتى جىرشىلارى قازاقتا دا از بولماعان. وعان ايعاق رەتىندە قازاقتىڭ 104 قيسسا-داستانىن, قىرۋار تۇرمىس-سالت جىرلارىن جاتقا ايتاتىن, قىتاي مادەنيەت مينيسترلىگى «التىن ساندىق» دەپ باعالاعان قازىم المەنۇلىن ايتۋعا بولادى. وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن «قازىمنىڭ قازىناسى» دەگەن اتپەن ول جاتتاعان قيسسا-داستانداردى دىبىسقا العاندا, وعان 150 ساعات جۇمسالعانىن كوزىمىز كوردى. قازىم اقساقالدىڭ ىقپالىمەن قيسسا-داستان ايتۋ ءۇردىسى قالىپتاسىپ, 3-4-سىنىپ وقۋشىلارىنا دەيىن «قوبىلاندى باتىر», «الپامىس باتىر» جىرلارىن جاتتاپ الدى. ولاردىڭ الدى 2014 جىلى استانادا وتكەن تۇڭعىش كەزەكتى «التىن قۇلىن» حالىقارالىق جاس جىرشىلار بايقاۋىندا باس جۇلدە الدى.
سوڭعى كەزدەرى قازاقستاندا جىر ايتۋدىڭ جاڭا ۇلگىسى جارىققا شىقتى. «تۇلپار ءمىنىپ, تۋ العان!» جوباسى اياسىندا «الپامىس باتىر» جىرىن جاتقا ايتۋ ەستافەتاسى جۇرت اراسىندا سەرپىن قوزعادى.
دەي تۇرعانمەن, جىر ايتۋدىڭ دا ءجونى بار. قازاقتىڭ قيسساگەر, جىرشىلارى تاڭدى تاڭعا جالعاپ, قيسسا-داستانداردى جاتقا ايتقاندا, ولەڭ, تاقپاق وقىعانداي تاقىلداتىپ قانا ايتا سالماعان. كەرىسىنشە, ادەمى ماقام, ءماندى مانەرمەن ايتقان. كەيدە تاماققا سالماق تۇسىرمەي تىنىستاپ وتىرۋ ءۇشىن دومبىرامەن سۇيەمەلدەگەن. بۇل – ەل ىشىندە قازىرگە دەيىن بار ءداستۇر. جوعارىدا ايتقان قازىم اقساقال دا جىرلاردى 4 ءتۇرلى اۋەنمەن ايتادى. ىرگەمىزدەگى قىرعىزداردىڭ «ماناس» ەپوسىن قالاي ايتاتىنىن كورىپ ءجۇرمىز. ەندەشە بىزدە دە جىرشىلىق ءداستۇردى جاڭعىرتقاندا اۋەنىن دە الا جۇرگەنىمىز ءجون سەكىلدى.
قالياكپار ۇسەمحانۇلى
