جالپى, يت اتاۋلىنىڭ قوعامدىق ومىردە, كۇندەلىكتى تۇرمىستا, شارۋاشىلىقتا الار ورنى ەرەكشە. «…يت جيناساڭ سىرتتان جي – مال بەرمەيدى قورادان» دەپ بۇقار جىراۋ بابامىز ايتقانداي, ىقىلىم زاماننان بەرى ادامدار ءيتتىڭ كومەگىنە جۇگىنىپ كەلە جاتقاندىعى راس. ويتكەنى يت – جاراتىلىسىنان ادام بالاسىنا ەتەنە جاقىندىعىمەن قاتار ءتىلىن دە, جانىن دا تۇسىنەتىن وتە قامقور حايۋان ساناتىنان.
سوندىقتان بولار «ءيتتىڭ دە ءتاڭىرى بار» دەپ ىرىمداپ, جەتى قازىناعا بالاپ, ومىردە, تىرشىلىكتە, شارۋاشىلىقتا بىتە قايناسىپ كەتكەندىگىمىز. بۇگىنگى تاڭدا ءيتتى مال باعۋعا, اڭ اۋلاۋعا, ءۇي كۇزەتۋگە, ءتىپتى قىلمىسكەردى قۇرىقتاۋعا, لاڭكەستىك ارەكەتتەرگە قارسى كۇرەسكە دە پايدالانۋدامىز.
سونىڭ ءبىر ايعاعى ەلورداداعى ءىىد قاراستى كينولوگيا قىزمەت ورتالىعى دەر ەدىم. ءاۋ باستا ءۇش-ءتورت ادامنان قۇرالعان شاعىن عانا قۇرىلىم بۇگىندە ۇلكەن ۇجىمعا اينالعان. اتالمىش مەكەمەدە كاسىبي دايىندىقتان ءوتىپ جاتقان 35 يت بار. «الۋان-الۋان كاسىپ بار, تاڭداي ءبىل دە, تالاپ قىل» دەمەكشى, وسى يتتەردى بەلگىلى ءبىر كاسىبي باعىتقا دايىنداپ ۇيرەتەتىن – كينولوگ ماماندار. ايتۋعا وڭاي كورىنگەنىمەن, كوپشىلىككە بەيمالىم وسىناۋ كاسىپتىڭ سان قىرلى تۇستارى دا جەتىپ ارتىلادى. نەگىزىنەن, كينولوگتار حەندلەر, ساراپشى-كينولوگ, نۇسقاۋشى جانە گرۋمەر دەپ بىرنەشە توپقا جىكتەلەدى.
قالىڭ وقىرمانعا تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن تارقاتىپ ايتا كەتسەك, حەندلەر ادامدار شوعىرلاناتىن مادەني ورىندار – تەاتر, ستاديون, كورمە جانە باسقا دا بۇقارالىق جيىنداردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن ءيىسشىل يتتەردى باپتاسا, ساراپشى-كينولوگ ءيتتىڭ تۇقىمىن گەنەتيكالىق تۇرعىدا زەرتتەپ, زەردەلەپ, ولاردىڭ جەكە قاسيەتتەرىن انىقتايدى. ال نۇسقاۋشى ءوز كەزەگىندە كينولوگيا سالاسىنا جاڭادان كەلگەن جاس كينولوگ ماماندارعا ءدارىس بەرىپ, باعىت-باعدار كورسەتسە, گرۋمەر ءيتتىڭ سىرتقى پوشىمىنا كوڭىل ءبولىپ, ارتىقشىلىقتارىن بەلگىلەيدى.
باس قالامىزداعى كينولوگيا ورتالىعىنداعى ءيىسشىل يتتەر جوعالعان ادامدى ىزدەۋگە, ۇرىلاردىڭ ءىزىن كەسۋگە, ەسىرتكى ءجانە جارىلعىش زاتتاردى انىقتاۋعا داعدىلانعان. قولداعى اقپاراتقا سۇيەنسەك, رەسپۋبليكا اۋماعىنداعى ەسىرتكى قىلمىسىنىڭ 60 پايىزى قىزمەتتىك يتتەردىڭ كومەگىمەن اشىلادى ەكەن. بىلتىرعى جىلى دەن اتتى ءيىسشىل يت نۇر-سۇلتان قالاسىندا اۆتوكولىكتە جاسىرىنعان 47 كەلى ەسىرتكىنى قولعا تۇسىرۋگە سەپتىگىن تيگىزگەن. بۇل – ۇلكەن كولەمدەگى ەسىرتكى تاسىمالى. ال اعىمداعى جىل باسىنان بەرى نۇر-سۇلتان قالاسى بويىنشا ءيىسشىل يتتەر 15 جەدەل ىزدەستىرۋ شاراسىنىڭ بەل ورتاسىندا بولىپ, 34 قىلمىستىڭ بەتىن اشىپ, 10 كەلى ەسىرتكى زاتىن اۋىزدىقتاعان.
مىنە, وسىدان-اق كينولوگ ماماننىڭ ەسەلى ەڭبەگىن اڭعارۋعا بولادى. دەمەك, كينولوگ ءۇشىن تەك يت جەتەكتەپ ءجۇرۋ عانا ەمەس, ونىڭ سىرتىندا ءيتتىڭ اناتومياسىن, فيزيولوگياسىن, ءتىپتى پسيحولوگياسىن دا تاپ باسىپ ۇيلەستىرە ءبىلۋ, ماڭداي اقى, ادال تەردىڭ ارقاسىندا تاماشا كورسەتكىشتەرگە, ايتۋلى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋ, سونداي-اق ءيتتىڭ بابىن تابا ءبىلۋ دە اسقان شەبەرلىكتى قاجەت ەتسە كەرەك.
ءبىز كينولوگيا ورتالىعىنىڭ ينسپەكتورى, پوليتسيا اعا لەيتەنانتى دامەتكەن ءالمۋسينانى سوزگە تارتقانىمىزدا:
– يت دەگەن – عاجايىپ حايۋان. تۋرا ادام سەكىلدى ءبارىن تۇسىنەدى. ال ەگەر يتپەن دۇرىس تۇسىنىسپەسەڭ, ايبات شەگىپ, دەنە زاقىمىنا ۇرىندىرۋى ابدەن مۇمكىن. باستاپقى كەزدە قولى-باسىمىز تىرتىق, جارا بولىپ جۇرەتىن. مەكەمەمىزدە 6 ايەل بار. ءبىز كوبىنە قالادا وتەتىن مەرەكەلىك شارالاردا جۇرەمىز. عيماراتتاردى تەكسەرەمىز. پرەزيدەنت كۇزەتىمەن تىعىز قارىم-قاتىناستا جۇمىس جاسايمىز, قاجەت كەزدە كومەكتەسەمىز. يت يەسىنە وتە ادال. مەيلى, سەن دەمالىسقا كەتىپ قالىپ, ءبىر-ەكى جىلدان كەيىن ورالساڭ دا ۇمىتپايدى عوي. يەسىنىڭ كەلە جاتقانىن الىستان اياق الىسىنان سەزىپ, جۇرىسىنەن تانيدى, – دەپ اعىنان جارىلدى.
جوعارىدا تىلگە تيەك ەتكەن 35 ءيتتىڭ 2-ءۋى اۆستريادان اكەلىنگەن كورىنەدى. ولار ەۋروپالىق ادىسپەن ۇيرەتىلگەن. باسقالارىن كۇشىك كەزىنەن اسىراپ, التى اي تولعاندا كاسىبي تۇرعىدا ۇيرەتە باستايدى ەكەن. ارينە, ءار يتتىڭ اناتومياسى, جاراتىلىسى, مىنەز-قۇلقى ءارتۇرلى بولىپ كەلەدى. سول سەبەپتى قىزمەت بابىندا ءيتتى دۇرىس جۇمساي ءبىلۋدىڭ 70 پايىزى كوبىنە-كوپ كينولوگقا بايلانىستى دا, قالعان 30 پايىزى يتكە تيەسىلى ەكەن. تاعى ءبىر ايتا كەتەر تۇسى, كينولوگ مامان العاشقى كومەك كورسەتۋدىڭ حاس شەبەرى بولۋى ءتيىس. ەگەر باپتاعان ءيتى كەزدەيسوق جاعدايعا دۋشار بولىپ اۋىر جاراقاتتانىپ قالعان جاعدايدا, ونى امان الىپ قالۋ جولىندا العاشقى كومەك كورسەتە بىلگەنى ابزال.
قورىتا ايتقاندا, نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى كينولوگيا قىزمەت ورتالىعىنىڭ قىزمەتكەرلەرى مەن ونداعى ءيىسشىل يتتەردىڭ قىلمىستى قۇرىقتاۋدا, قالا تۇرعىندارىنىڭ بەيبىت ءومىرىن, تىنىش ۇيقىسىن قامتاماسىز ەتۋدە قوسىپ جاتقان ۇلەستەرى قوماقتى.
«ەل جاتپاي – يت تىنباس» دەگەن. دەمەك, ەلدى قالىڭ ۇيقىعا جاتقىزىپ, ءوزى قىراعى كۇزەتكە تۇراتىنى دا سوندىقتان بولار.
بەيبىت وسپان
