اپتا باسىندا اقوردادا وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا جاڭادان سايلانعان ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ سايلاۋدىڭ ناتيجەلەرى, الەۋمەتتىك جەلىلەردى بۇعاتتاۋ, مۇراگەرلىكتى قابىلداۋعا قاتىستى وي-پىكىرىمەن ءبولىسىپ, ەلىمىزدە الداعى ۋاقىتتا بولاتىن وزگەرىستەر جونىندە ايتىپ بەردى. ەڭ باستىسى, وتاندىق جانە شەتەلدىك باق وكىلدەرىنىڭ الۋان ءتۇرلى ساۋالدارىنا قىسقا-نۇسقا, تۇشىمدى جاۋاپ بەردى. سۇراق-جاۋاپ فورماتىنداعى كەزدەسۋدەگى ەڭ تۇيتكىلدى, وزەكتى ماسەلەلەرگە قاتىستى جاۋاپتاردى گازەتىمىزگە ىقشامداپ جاريالاعاندى ءجون كوردىم.
جۋرناليستەردىڭ مارتەبەسى, ءسوز بوستاندىعى جانە الەۋمەتتىك جەلىلەر تۋرالى ءبىزدىڭ گازەت ءتىلشىسىنىڭ: «قازاقستاندا قۇقىعى ءجيى بۇزىلاتىن, ءتيىستى دەڭگەيدە زاڭمەن قورعالماعان ماماندىق يەلەرىنىڭ ءبىرى – جۋرناليستەر. ولار ەشبىر الەۋمەتتىك توپتارعا جاتپايدى. بىزدە جۋرناليستەردىڭ مارتەبەسى تۋرالى زاڭ جوق. ءوزىڭىز دە جۋرناليستيكاعا ەتەنە جاقىن ادامسىز. ەندەشە, وسىنداي جاڭا زاڭ قابىلداۋعا كوزقاراسىڭىز قالاي؟ وسى ىسكە باستاماشى بولاسىز با؟» دەگەن ساۋالىنا قاسىم-جومارت كەمەلۇلى: «بۇل – وتە وزەكتى ماسەلە. سوندىقتان جاقسىلاپ تۇرىپ قاراۋىمىز كەرەك. ەگەر قاجەت بولسا, ۇكىمەتكە ءتيىستى تاپسىرمالار بەرەمىن. الداعى ۋاقىتتا قازاقستاندا جۋرناليستەردىڭ مارتەبەسى تۋرالى زاڭ قابىلدايمىز. يا بولماسا, مەن ءوزىم پرەزيدەنت رەتىندە جارلىعىمدى شىعارامىن» دەپ جاۋاپ بەردى.
ارىپتەستەرىمىزدىڭ ءبىرى قازاقستان ءسوز بوستاندىعى بويىنشا الەمدىك رەيتينگتە تومەن تۇرعانىن, بۇل جونىندە پرەزيدەنتتىڭ نە ويلايتىنىن سۇرادى. «ارينە ويلانامىز. ءسوز بوستاندىعىن نىعايتۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيمىز» دەپ قىسقا جاۋاپ قايىردى. ول ءوزىنىڭ باسپاسوزگە ارقاشان اشىق ەكەنىن جەتكىزدى. قاسىم-جومارت كەمەلۇلى الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ بۇعاتتالۋى سياقتى ماسەلەنىڭ انىق-قانىعىنا جەتىپ, ونى جويۋ ءۇشىن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا ءتيىستى تاپسىرمالار بەرىلەتىنىن مالىمدەدى. «تۆيتتەردە پاراقشامنىڭ بارىن جاقسى بىلەسىزدەر. ونى ءوزىم جۇرگىزەمىن. مەنىڭشە, الەۋمەتتىك جەلىلەر قىلمىستىق ماقساتتا پايدالانىلماۋى كەرەك. اسىرەسە, ادامداردى ءبىر-بىرىمەن قاقتىعىسۋعا ۇگىتتەمەۋى كەرەك. عالامتور – امبەباپ جۇيە» دەگەن ويىن ايتتى.
سايلاۋعا بويكوت جاريالاۋ, exit poll-دان كەيىنگى كوڭىل كۇي جانە ەقىۇ-نىڭ بايانداماسى تۋرالى
مەن مۇلدەم قارسى شىعۋ دەگەندى قالامايمىن! قاي سالا بولسىن! سايلاۋعا قارسى شىعامىن دەگەندەردىڭ ويلاعانى بولمادى. ويتكەنى حالىقتىڭ داۋىس بەرۋگە كەلۋى وتە جوعارى دەڭگەيدە ءوتتى. ەشكىمدى ماجبۇرلەگەن جوق. سول سەبەپتەن سايلاۋدىڭ قورىتىندىلارىن وڭ باعالايمىن.
سايلاۋدىڭ العاشقى ناتيجەلەرى جاريالانعاندا اسقان سابىرلىلىق تانىتتىم. نەگە ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەيمىن! ودان ءارى نەمەن اينالىساتىنىمدى جوسپارلادىم. سەبەبى ەۋرازيا تۋرالى بجەزينسكي ايتقانداي, ۇلكەن شاحمات تاقتاسىنداعى ماڭىزدى ەلدىڭ ءبىرىنشى باسشىسى رەتىندە وزىمە جۇكتەلەتىن زور جاۋاپكەرشىلىكتى ويلادىم.
ەقىۇ-نىڭ سايلاۋعا قاتىستى بايانداماسىنا كەلسەك, ءبىز ءبىر عانا ەقىۇ-نىڭ باعالاۋىمەن شەكتەلمەۋىمىز كەرەك. ول – ءبىر عانا حالىقارالىق ۇيىم. سايلاۋدى باقىلاۋعا باسقا دا حالىقارالىق ۇيىمدار قاتىستى. نەگە ولاردىڭ بەرگەن باعاسىن جوققا شىعارۋعا ءتيىسپىز؟ مەن كەزىندە ەقىۇ-نىڭ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى بولدىم. بۇل ۇيىمنىڭ سايلاۋعا قاتىستى باياندامانى, ساياسي بولجامدى قالاي جاسايتىنىن بىلەمىن. ءبىز الداعى ۋاقىتتا ەقىۇ-مەن ىنتىماقتاستىق ءىس-ارەكەتىمىزدى جالعاستىرامىز.
مۇراگەرلىكتى قابىلداۋ, بيلىك ءترانزيتى جانە جەمقورلىقپەن كۇرەس تۋرالى
ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ مەنى ءوزىنىڭ مۇراگەرى ەتىپ تاڭدايتىنىن ايتقاندا ەرەكشە ءبىر باقىت سەزىمىنە بولەنگەن جوقپىن. ويتكەنى بۇل ماسەلە ەلىمىزدە سوڭعى ءۇش جىلدىڭ ىشىندە ءجيى-ءجيى تالقىلاندى. بالكىم, ونە بويىمدى ءبىر جەڭىلدىك سەزىمى بيلەگەن شىعار.
ءوز باسىم ترانزيت دەگەن سوزگە قارسىمىن. رەسەيلىك باق وكىلدەرىنە بەرگەن سۇحباتىمدا «قازاقشا ترانزيت» دەپ دابىرايتىپ جىبەرىپتى. ترانزيت دەگەن نە؟ ياعني مەن ترانزيتتىك جولاۋشىمىن دەگەن ءسوز بە؟ جوق! مەن ءوزىمدى تولىققاندى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىمىن دەپ ەسەپتەيمىن! مەن جولاۋشى ەمەسپىن. دەمەك, پويىزدا دا, ۇشاقتى دا اۋىستىرمايمىن, ەشقانداي كولىككە دە مىنبەيمىن. سوندىقتان ترانزيت دەگەن ءسوزدى قولدانۋدى وسىمەن دوعارايىقشى. سايلاۋ ءوتتى, پرەزيدەنت سايلاندى.
جەمقورلىق – باتپانداپ كىرىپ, مىسقالداپ شىعاتىن ناعىز جەگىقۇرت. ونىمەن ءبارىمىز بىرگە كۇرەسۋىمىز كەرەك. ايتپەسە, ەرتەڭگى كۇنى كەش قالۋىمىز مۇمكىن. تاريحتا جەمقورلىقتىڭ الىپ يمپەريالاردىڭ ءوزىن قۇلاتقانى سايراپ جاتىر. ەڭ دامىعان ەلدەردىڭ وزىندە دە جەمقورلىق بار. بىزدە دە بۇل – وتە ۇلكەن, كۇردەلى ماسەلە. قاۋىپسىزدىگىمىزگە تونگەن قاتەر. ونىمەن اياۋسىز كۇرەسەمىز. حالىقتىڭ الدىندا ەسەپ بەرەمىز.
اەس سالۋ, ۇكىمەتتى جاڭارتۋ جانە جۇمىستاعى ۇستانىم تۋرالى
شىعىس قازاقستان وبلىسىنا بارعان ساپارىمدا قازاقستاندا اتوم ەلەكتر ستانساسى سالىنبايدى دەپ ايتتىم. حالىقتىڭ الدىندا بەرگەن ۋادەمدە تۇرامىن. ەگەر سالاتىن بولساق, مىندەتتى تۇردە حالىقپەن اقىلداسامىز. ءدال قازىر ونداي جوسپارىمىز دا, اەس سالۋ ماسەلەسى دە كۇن تارتىبىندە جوق. ەگەر قاجەت دەپ تاپساق, رەفەرەندۋم وتكىزەمىز. سەبەبى بۇل – وتە وزەكتى, جاۋاپتى ماسەلە.
ۇكىمەتتىڭ قۇرامىنا جاڭا مامانداردى, سونىڭ ىشىندە جاستار وكىلدەرىن تارتامىز. مەن بارلىق وڭىرلەردەن 300 ادام كىرەتىن پرەزيدەنتتىڭ كادرلىق ءتىزىمىن جاساۋعا ۋادە ەتتىم. بۇل ءتىزىمدى ءسوزسىز جاڭارتامىز. ەڭ باستىسى, مەملەكەتتى باسقارۋعا جاستاردى تارتۋ جاي ناسيحات ەمەس, ول – ءومىردىڭ زاڭى.
مەن كونسترۋكتيۆتى ديالوگقا ارقاشان دايىنمىن. جۇمىستا كەرى تارتاتىندارعا وتە قاتاڭ قارايمىن.
سىرتقى ساياسات, الەمدىك ينتەگراتسيا تۋرالى
سىرتقى ساياساتتاعى ەڭ باستى قاجەت نارسە – ساباقتاستىق. ويتكەنى ىشكى ساياساتپەن سالىستىرعاندا سىرتقى ساياساتتىڭ ولشەمى, باعاسى بولەك. مىسالى, ءبىر قۇجاتتاعى كەتكەن قاتەلىكتى ىشكى ساياساتتا تۇزەتۋگە بولادى, سىرتقى ساياساتتا ولاي ەمەس. مەن ءبىزدىڭ كورشىلەرىمىز – رەسەيمەن, قىتايمەن جانە ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن تاتۋلىق جانە ىنتىماقتاستىق قارىم-قاتىناسىمىزدى ودان ءارى جالعاستىرۋعا كۇش سالامىن. ماسكەۋگە بارعان ساپارىمدا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن كەزدەسىپ, قازاقستان-رەسەي قارىم-قاتىناستارىنداعى بارلىق ماسەلەلەردى شەشۋگە مامىلەلەستىك. ۇكىمەتكە ءتيىستى تاپسىرما بەرىپ, ونىڭ ورىندالۋىن قاداعالايمىز. ەلدەر اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ – ەلىمىزدىڭ ىشكى قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ماڭىزدى فاكتورى.
قىتاي – قازاقستاننىڭ اسا ماڭىزدى, بەدەلدى ارىپتەسىنىڭ ءبىرى. «جىبەك جولى» تۇجىرىمداماسى ەلوردادا جاريالاندى. قىتايدىڭ «ءبىر جول, ءبىر بەلدەۋ» جوباسى قازاقستاننىڭ كومەگىنسىز ىسكە اسىرىلمايدى. سوندىقتان ۇلى كورشىمىزبەن تىعىز ىنتىماقتاستىققا مۇددەلىمىز. بىزگە دە بۇل جوباعا قاتىسۋ وتە ماڭىزدى. قازىر الەمدە ەلەكتر قۋاتى كوزدەرىنە دەگەن سۇرانىس ارتا تۇسۋدە. الايدا كولىك حابىن قۇرۋ ودان دا ماڭىزدىراق. 2020 جىلى قازاقستان «ۇلى جىبەك جولى» جوباسىنا قاتىسۋدان 5 ملرد تابىس تابۋدى جوسپارلاپ وتىر. ينتەگراتسيا – كۇردەلى قۇبىلىس. مامىلەگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن, وعان جان-جاقتى دايىندىقپەن بارۋ كەرەك.
