اياق ادامنىڭ پىراعى بولسا, كوز – جاننىڭ شىراعى. جالعاننىڭ جارىعىن, اناڭنىڭ اق ءجۇزىن ەڭ العاش جانىڭا قۋات, جۇرەگىڭە شۋاق قىپ تۇسىرەتىن دە ماڭدايداعى «ەكى جۇلدىز» كوزدىڭ قۇدىرەتى. بىراق كوزدىڭ قادىرىن كوزى كورەتىندەردەن گورى كوزى كورمەيتىن زاعيپتار نەمەسە كوزى ناشار كورەتىن جاندار كوبىرەك تۇسىنەتىن سەكىلدى. عالىم نۇرلانوۆتىڭ اڭگىمەسى بىزگە وسىنداي وي سالدى.
استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ «ورتالىقتاندىرىلعان كىتاپحانالار جۇيەسى» كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسىنە قاراستى كوزى كورمەيتىن جانە ناشار كورەتىن ازاماتتارعا ارنالعان ارنايى كىتاپحانانىڭ جەتەكشىسى عالىم نۇرلانوۆتى بۇرىن ەشكىم كوپ بىلە بەرمەسە كەرەك. وسىدان ءبىر اپتا بۇرىن «100 جاڭا ەسىم» جوباسىنىڭ ەكىنشى كەزەڭىندە جەڭىمپاز اتانعان ونىڭ ەڭبەك جولىنىڭ ءوزى – ۇلكەن حيكايا.
بالا قيالى بيىككە ۇشىردى
قازىر كىتاپحانا ىسىمەن قاتار, كوزى كورمەيتىن جانە ناشار كورەتىن ازاماتتارعا برايل جۇيەسىن, ءبرايلدى كومپيۋتەردى تەگىن ۇيرەتەتىن عالىمنىڭ كوزى ون جاسىندا سىر بەرىپتى. تامىرلارىنا سۋىق تيگەن كوزىنە جەرگىلىكتى دارىگەرلەر اللەرگياعا قارسى ءدارى بەرىپ, ءتىپتى اسقىندىرىپ جىبەرىپتى. وسىلايشا قاتە قويىلعان دياگنوزدىڭ كەسىرىنەن كورۋ قۋاتى -10-عا ءبىر-اق تۇسكەن ول شىنىسى قالىڭ كوزاينەك كيسە دە, تاياق تاستام جەردى كورە المايتىن كۇيگە كىرىپتار بولىپتى. «باسىندا كورۋ قۋاتىمنىڭ السىزدىگىن ءوزىم دە سەزبەپپىن. تەك كۇنگە شىقسام كوزىم جاساۋراپ, توقتامايتىن. مەنىڭ كوزىمنىڭ جاقسى كورمەيتىنىن ەڭ العاش ۇستازدارىم بايقاپ, اتا-انامدى شاقىرتتى. تۇقىمىمىزدا مۇنداي اۋرۋ بولماعان سوڭ, اتا-انام بۇعان مۇلدە سەنبەدى. ۇستازدارىم اتا-انامنىڭ كوزىنشە تاقتاداعى جازۋلاردى وقىتقاندا, كوزىم كورمەي تۇرسا دا, شەشەمنىڭ جۇرەگى اۋىرماسىن دەپ وتىرىك وقىعانىم ءالى كۇنگە دەيىن ەسىمدە» دەپ عالىم كەڭسىرىگى اشىپ وتىرىپ قالدى.
سونىمەن عالىمنىڭ كوزىن تاراز قالاسىنا اپارىپ تەكسەرتكەن اتا-اناسى بالاسىنىڭ كوزى تىم ناشار كورەتىنىن ءبىلىپ, كىشكەنتاي وتا جاساتقانىمەن, ونىڭ دا شيپاسى بولماپتى. بۇل عالىمنىڭ 4-سىنىپ وقىپ جۇرگەن شاعى ەدى. تاقتانى كورۋدەگى قيىندىق قايتا-قايتا الدىنان شىعا بەرگەن سوڭ, پارتاسىن تاقتاعا تاقاپ قويسا دا كورە الماعان ونىڭ وقۋ ناتيجەسى دە تومەندەي باستاپتى. «وقۋعا ىنتام كۇشتى ەدى, ءبىراق كوزىمنىڭ كورمەيتىنى ءجىگەرىمدى قۇم قىلدى. بالالار دا «ءتورت كوز», «سوقىر» دەپ اقىماق قىلاتىن. ونداي كەزدە ەشكىم جوق جەرگە بارىپ, «نەگە بۇلاي بولدى؟» دەپ اعىل-تەگىل جىلاپ, ىشتەگى شەرىمدى تارقاتىپ قايتاتىن ەدىم. ىشتەي تاۋسىلىپ, بورداي ۇگىلىپ تۇرسام دا اتا-اناما كوز جاسىمدى كورسەتكەن ەمەسپىن» دەپ ءبىر تىنىپ العان عالىم كوزى كورمەيتىن جانە ناشار كورەتىن ازاماتتارعا كومەك جاساۋ بەكىمىنە سول شاقتا كەلگەنىن ايتتى: كوزىندە كەمىستىك بار بالالاردىڭ بارلىعىندا ءبىر ورتاق پسيحيكالىق ەرەكشەلىك – ولار كەكشىل. «نەگە باسقالار كوزى كورمەيتىن بالالارعا كومەكتەسپەيدى؟» دەگەن سۇراۋ ۇدايى جانىن مازالاپ جۇرەدى. تاقتانى كورە الماعانىمدا قاتار وتىرعان بالانىڭ جازعانىنا قاراسام, ولاردىڭ اتا-انالارى «بالامىزدىڭ ۇيرەنۋىنە كەدەرگى جاسادى» دەپ ۇستازدارىما شاعىمداناتىن. مىنە, سونداي كەزدە «كەيىن كوزى كورمەيتىن بالالارعا تەگىن كومەك جاسايمىن» دەپ شەشتىم.
ارنايى مەديتسينالىق جولدامامەن تاراز قالاسىنداعى ەمحانادا ەمدەلىپ جاتقان عالىم اتالعان قالادا زاعيپ جانە كوزى ناشار كورەتىن بالالار وقيتىن مەكتەپ بارىن ەستيدى. بۇل وقىسام دەگەن ءۇمىتى ءوشىپ, سالى سۋعا كەتىپ جۇرگەن عالىمعا قايتا ءۇمىت سىيلادى. سونىمەن 8-سىنىپ وقىپ جۇرگەن عالىم تاراز قالاسىنداعى «بولاشاق» مەكتەپ-ينتەرناتىنا وقۋعا تۇسەدى. بۇل مەكتەپ ونىڭ ءبىلىم الۋىنا, بولاشاق جوسپارلارىن جاساۋىنا ۇلكەن مۇمكىندىك بەردى. بولاشاق جارى, بۇگىنگى جۇبايىنا دا سول مەكتەپتە كەزدەسەدى.
عالىم مەكتەپ تاۋىسقاننان كەيىن, اتا-اناسى الماتىعا قونىس اۋدارادى. «بولاشاق» مەكتەپ-ينتەرناتىن بىتىرگەندەر دەنساۋلىعىنا بايلانىستى جوعارى وقۋ ورنىنا ءتۇسۋ ءۇشىن ارنايى تەست تاپسىرا المايتىن ەدى. اتتەستات قانا الىپ, الماتىعا بارعان ول الدەبىر تانىسىنىڭ كومەگىمەن كۇزەتشى بولىپ قىزمەت ىستەپتى. بىراق كىتاپقۇمارلىق عالىمدى كۇزەتشىلىك كاسىپتىڭ كولەڭكەسىندە قالدىرعان جوق. بوس ۋاقىتى بولا قالسا, الماتى قالاسىنداعى رەسپۋبليكالىق زاعيپ جانە كورۋ قۋاتى تومەن ازاماتتارعا ارنالعان كىتاپحاناعا بارىپ, كىتاپ وقيتىن. سوندا وتىلەتىن تەگىن كۋرستاردىڭ ءبىرىن دە قۇر جىبەرمەي قاتىساتىن ول برايل جازۋ جۇيەسىن دە وسى ارادان ۇيرەنىپتى. «ءبرايلدى ۇيرەنىپ العان سوڭ بالا كۇنگى ارمانىما قانات ءبىتتى. مەن وسى جەردە قىزمەت ىستەپ, ۇيرەنگەن ءبىلىمىمدى باسقالارعا دا ۇيرەتۋىم كەرەك دەپ شەشىپ, تىكە كىتاپحانا جەتەكشىسىنە بارىپ, وسىندا جۇمىس ىستەگىم كەلەتىنىن, قالاعان جۇمىستىڭ ۇدەسىنەن شىعا الاتىنىمدى ايتتىم».
كىتاپحانانىڭ سول كەزدەگى جەتەكشىسى گۇلبارشىن راحىمبەردىقىزى قولىندا ديپلومى جوق, بىراق جىگەرلى جىگىتتىڭ بەتىن قاقپاي, جۇمىسقا الۋدىڭ شارتى رەتىندە جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى ارقىلى كەلۋدى ايتىپتى. وسىلايشا جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى ارقىلى جۇمىسقا ورنالاسقان عالىم ونداعى جۇمىستىڭ ەشقايسىسىن جاتىرقامايتىن ەلگەزەك قىزمەتكەر بولىپتى. «مەن بۇل ارادا ءوز تاڭداۋىم بويىنشا برايل جۇيەسى جانە ستۋديا بولىمىندە ىستەدىم. مەنى بىرەۋ جۇمساسا, كومەككە شاقىرسا «مەن دە كەرەككە جارايدى ەكەنمىن عوي» دەپ قاتتى قۋاناتىنمىن. كىتاپحانا جانىنان شىعارىلاتىن «ربنسگ-ۆەستي» گازەتىنىڭ رەداكتورى دەكرەتكە كەتكەندە ديزاينىن دا ءوزى جاساپ, جۋرنالدىڭ 2-3 سانىن شىعارعان شاعى دا بولىپتى. «ديزاين, جۋرنال شىعارۋ جۇمىسىن بۇرىن ىستەپ كورمەگەن ەدىم. رەداكتوردىڭ كەتىپ بارا جاتىپ ايتقانىن بەكەتكە دەيىن ەرە بارىپ جول-جونەكەي قاعازعا ءتۇرتىپ الدىم دا, قالعانىن جاعالاسىپ ءجۇرىپ ۇيرەندىم» دەدى عالىم.
ارمانى استانادا جۇزەگە استى
كەلىسىمشارتتىڭ ۋاقىتى بىتكەننەن كەيىن عالىم استاناعا كەلىپتى. مۇندا دا سۇيىكتى ىسىنەن الىستاعىسى كەلمەگەن ول گۇلبارشىن راحىمبەردىقىزىنىڭ جازىپ بەرگەن مىنەزدەمەسىن كوتەرىپ, قازىر ءوزى باسشى بوپ وتىرعان كىتاپحاناعا بارادى. ەلوردا تورىندەگى بۇل كىتاپحانادا دا عالىم سياقتى برايل ءجۇيەسىن بىلەتىن مامان تاپشى بولعاندىقتان, ولار بىردەن جۇمىسقا الىپتى. عالىمنىڭ جوعارى ءبىلىم السام دەگەن ارمانى دا وسى ارادا ورىندالىپ, كوكشەتاۋ قالاسىنداعى اقان سەرى اتىنداعى مادەنيەت كوللەدجىن «كىتاپحانا ءىسى» ماماندىعى بويىنشا ءتامامداسا, كەيىن ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى كوكشەتاۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە ءتورت جىل ءبىلىم الىپتى.
قازىر عالىمنىڭ باسقارۋىنداعى كىتاپحانا ءوز وقىرماندارىنا قاجەتتى بارلىق جاعدايدى جاساعان. مىڭنان اسا وقىرمانى بار. جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى كومەككە ءجىبەرگەن قىزمەتكەرلەردىڭ جاردەمىمەن قىس مەزگىلىندە وقىرماندار قاجەت قىلعان كىتاپتاردى ۇيىنە دە جەتكىزىپ بەرەدى. قارتتار ءۇيىمەن دە تىعىز بايلانىستا ەكەن. كىتاپحانادا برايل جۇيەسى بويىنشا ابونەمەنتكە كەلتىرىلگەن بەس كومپيۋتەر, ءبرايلدى پرينتەر دە دايىن. وقىرماندار وسى قۇرالدار ارقىلى وزدەرىنە قاجەت كىتاپتاردى برايل قارپىنە اۋىستىرىپ, پرينتەرمەن باسىپ شىعارىپ, كىتاپتىڭ ءيىسىن سەزىنە وتىرىپ وقي الادى. سونىمەن قاتار «بولاشاق» كورپوراتيۆتىك قورىنىڭ قولداۋىمەن كىتاپحانا ىشىنەن ولشەمدى دىبىس جازۋ ستۋدياسى اشىلعان.
قازىرگى ۋاقىتتا زاعيپ جانە كوزى ناشار كورەتىن جانداردىڭ باستى ماسەلەسى – قازاق تىلىندەگى اۋديو كىتاپتاردىڭ جەتىسپەۋى. قالاعان اقىن-جازۋشىلاردىڭ شىعارمالارىنىڭ اۋديو نۇسقاسى وڭاي تابىلا بەرمەيدى. بۇرىن شىققان اۋديو جازبالاردىڭ كوبى كونەرىپ, سىزىلىپ كەتكەن. ءبارى تسيفرلاندىرىلعان قازىرگى تاڭدا ونى سويلەتەتىن جابدىق تا از. «ءبىزدىڭ ماقسات – وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ. قازىر وسى ستۋديانى پايدالانىپ, ەسكى كاسسەتاداعى كىتاپتارىمىزدى, ديسك پەن فلەشكاعا كوشىرىپ باسۋ جۇمىستارىمەن اينالىسىپ جاتىرمىز. ستۋديا اشىلعاننان بەرى جۇزدەن اسا كىتاپتى جازدىق. ءبىزدى اۆتورلىق قۇقىن الۋ ماسەلەسى دە قينايدى. الداعى ۋاقىتتا جازۋشىلار وداعىنىڭ استانا قالاسى فيليالىنىڭ باسشىلارىمەن دە كەزدەسىپ, اۆتورلىق قۇقىق بويىنشا كەلىسىمشارتقا وتىرساق دەگەن ويدامىز. Youtube كانالىن دا اشپاقپىز» دەدى عالىم بولاشاق جوسپارىن دا اۋىزعا الىپ.
«100 جاڭا ەسىم» جوباسىنىڭ سالتاناتتى راسىمىندە عالىم ەلباسىنا «ءسىزدىڭ كىتاپتارىڭىزدىڭ اۋديو جانە برايل نۇسقاسىن شىعارساق» دەپ ءوتىنىش جاساپتى. «ەلباسى ماقۇلدادى. بۇيىرسا, زاعيپتار جانە كوزى ناشار كورەتىن ازاماتتار كوپ ۇزاماي ەلباسىنىڭ كىتاپتارىن تىڭداپ, برايلمەن وقيتىن بولادى. قازىر سونىڭ ناقتى جوباسىن جاساپ جاتىرمىز».
P.S: مارك تۆەن «ءحىح عاسىردا ەكى اتاقتى ادام بار: ونىڭ ءبىرى – ناپولەون, ەكىنشىسى – حەلەن كەللەر» دەپ باعالاعان حەلەن كەللەر «ەگەر ماعان ءۇش كۇندىك جارىق بەرسە» دەگەن ايگىلى شىعارماسىندا: «مەن وقىعان كىتاپتار مەن باسقالاردىڭ ماعان وقىپ بەرگەن كىتاپتارى مەنىڭ تاستاي قاراڭعى الەمىمدى جارقىراتقان شامشىراعىم ىسپەتتى. ول مەنى ءومىر ايدىنىندا ماڭگى اداستىرمايتىن شامشىراعىما اينالدى» دەگەن ەدى. سول سياقتى عالىم دا ءوزىنىڭ بۇلدىر الەمىن نۇرلاندىرعان قۇدىرەتتى كۇش – كىتاپ دەپ ءبىلەدى. «ءبىلىمنىڭ ءنارى سىڭگەن كىتاپتا ءبىر عاجايىپ ءيىس بار. برايلمەن جازىلعان كىتاپتاردى سيپالاپ وقىپ وتىرعاندا, سول ءيىس مەنىڭ تۇلا بويىمدى بالقىتادى. الەمدى ساۋساق ۇشىمەن بولسا دا سەزىندىرگەن تاعدىرىما تاۋبە» دەدى ول.
