باستى اقپارات

العاشقى ۇلىقتاۋ ءراسىمى قالاي ءوتتى؟



1991 جىلعى 1 جەلتوقساندا ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتىنىڭ العاشقى بۇكىلحالىقتىق سايلاۋى ءوتىپ, نۇرسۇلتان نازارباەۆ سايلاۋشىلاردىڭ 98,78 پايىز داۋىسىن جيناپ, تولىق قولداۋعا يە بولعانى بەلگىلى. ال 10 جەلتوقساندا قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى قازاق كسر اتاۋىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەپ وزگەرتۋ تۋرالى زاڭ قابىلدادى جانە سول كۇنى قازاقستان پرەزيدەنتىن ۇلىقتاۋ ءراسىمى ءوتتى. ەرتەڭ سول تاريحي وقيعاعا تۋرا 30 جىل تولادى.

[smartslider3 slider=1297]

سول ۋاقىتتا پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ ىشكى ساياسات ءبولىمى مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى بولعان بۇگىنگى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى ساۋىتبەك ­ابدراحمانوۆ پرەزيدەنتتى العاشقى ۇلىقتاۋ ءراسىمىنىڭ باسى-قاسىندا بولدى. ول 1991 جىلعى ەلەۋلى وقيعالارى تۋرالى جازعان ماقالاسىندا ۇلىقتاۋ راسىمىنە دە توقتالعان. ونىڭ جازۋىنشا, وسى ءراسىمدى دايىنداۋ سول كەزدەگى پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى مىرزاتاي جولداسبەكوۆكە جۇكتەلدى.

«ازاماتتارمەن اقىلداسا كەلىپ, ۇلىقتاۋ سالتاناتىندا ەجەلگى حالىقتىق ءداستۇر دە, بۇگىنگى وركەنيەت ۇلگىلەرى دە قاتار جىمداسا ورىلگەنى ءجون دەگەن ۇيعارىم جاسالدى» دەپ جازادى س.ابدراحمانوۆ. ۇيىمداس­تىرۋشىلار پرەزيدەنت ەل حالقىنا انتىن اق كيىزدىڭ ۇستىندە تۇرىپ بەرۋ كەرەك دەگەن توقتامعا كەلدى. سول تۇستا جامبىل وبلىسىن باسقارعان ومىربەك بايگەلدىگە اپپاق سىرماق دايىنداۋ تاپسىرىلدى. ال پرەزيدەنتكە باتا بەرۋگە جاسى توقساننان اسقان حالىق اقىنى شاكىر ابەنوۆ سەمەيدەن ارنايى الماتىعا الدىرىلدى.

ۇلىقتاۋ ءراسىمى رەسپۋبليكا سارايىندا ءوتتى. وسىدان بەس جىل بۇرىن وسى عيمارات قابىرعاسىنا سول راسىمنەن ەستەلىك رەتىندە ەسكەرتكىش-تاقتا ورناتىلدى.

«تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىزدى ۇلىقتاۋ ءراسىمى شىعىستىق داستۇرگە دە, باتىستىق وركەنيەتكە دە جاراسىمدى, جاقسى ءوتتى. جاراتۋشى يەمىز دە شاكىر اقساقالدىڭ اۋزىنا نەبىر قۇنارلى سوزدەردى سالىپتى. ەل اعالارى دميتري سنەگين, قۇددىس قوجامياروۆ, ەدۋارد ايريح, ىبىرايىمجان قوجاحمەتوۆ ساراي تورىندە پرەزيدەنتكە ەرەكشە ءسان-سالتاناتتى شاپان جاپتى, ەل باسشىسىنىڭ بارلىق باسقا دا بەلگىلەرىن سىيعا تارتتى» دەپ جازادى ساۋىتبەك ابدراحمانوۆ.

ال جوعارعى كەڭەستىڭ مادەنيەت, ءتىل جانە ۇلتارالىق قاتىناستاردى دامىتۋ جونىندەگى كەڭەس توراعاسى ءابىش كەكىلبايۇلى قوس تىلدە كوسىلىپ سويلەپ, پرەزيدەنتكە تىلەك ايتتى. نۇرسۇلتان نازارباەۆ اق كيىزدىڭ ۇستىندە تۇرىپ, قولىن كونستيتۋتسياعا قويىپ, انت بەردى.

«دانا بابالار داستۇرىمەن وسى سالتاناتتى ساتتەگى ءسوزىمدى ەڭ الدىمەن اتا جۇرتىما, قاسيەتتى حالقىما ارنايمىن! بۇگىنگى كۇن – قازاق ەلىنىڭ شەجىرەسىنە ماڭگى ەنەتىن كۇن. تاريحتىڭ تالاي بۇرالاڭ بەلەسىنەن ءوتىپ, بۇل كۇنگە دە جەتىپ وتىرمىز. ءبارىن دە كورگەن حالىقپىز, بارىنە كونگەن حالىقپىز. ەجەلدەن ەركىندىكتى اڭساپ, ازاماتتىقتى كوكسەۋمەن كەلە جاتقان ەلىمىزدىڭ باسىنا تالاي رەت باق تا ورناپ, باعى دا تايىپ, ساعى دا سىنعان, قيلى كەزەڭ, زار زامانعا دا تالاي ۇشىراعان. ايقايلاپ ءجۇرىپ اشارشىلىققا ۇشىراپ, ۇرانداپ ءجۇرىپ ۇلت مۇددەسىن ۇمىتقانىمىز دا اقيقات. شۇكىر, كەشتەۋ دە بولسا ەس جيىپ, ەڭسە كوتەرىپ, ەگەمەندى ەلدىڭ تۋىن دا تىگە باستادىق. قازاق رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىن بۇكىل حالىق سايلاعانى – وسى جولداعى ەڭ بيىك بەلەستىڭ ءبىرى. ەلدىڭ قامىن ويلايدى, نامىسىن جىبەرمەيدى دەپ ءبىراۋىزدان سەنىم ارتقاندارىڭىز ءۇشىن شىن جۇرەكتەن العىسىمدى ايتامىن. ەلىم ءۇشىن, حالقىم ءۇشىن, قازاقستانىم ءۇشىن تاريحتىڭ قاي سىناعىنا دا تاۋەكەل دەپ باس تىگۋگە دايىنمىن. بۇل جولدا ەڭ الدىمەن دانا حالقىما, دارقان ەلىمە, اتا-بابانىڭ ارۋاعىنا سۇيەنەمىن» دەدى پرەزيدەنت. ­«ءدال وسى ساتتە ساراي سىرتىندا اقسارباس شالىنىپ جاتقان…» دەپ ەسكە الادى ساۋىتبەك ابدراحمانوۆ.

وسى تاريحي وقيعاعا مىرزاتاي جولداسبەكوۆ تە «ەلىنىڭ نۇرى, ­سۇلتانى» اتتى ماقالا ارنادى. «ءبارى دە جينالعان جۇرتشىلىقتىڭ كوكەيىنەن شىققانداي بولدى… سول ءساتتى ەسىمە السام ءالى دە جۇرەگىم اتقاقتاپ سوعا جونەلەدى. ءيا, ءسويتىپ تۇرعاندا ساحنا تورىندەگى مەملەكەتتىك تۋدىڭ قۇلاپ كەتكەنى. كوز الدىمىزدا قيسايىپ بارا جاتىر… ­كەنەت, و قۇدىرەت, الگى قۇلاپ بارا جاتقان تۋدى پرەزيدەنت ءبىر قولىمەن قاعىپ العانى!.. تۋ سىرتىندا تۇرعان تۋدىڭ قۇلاپ بارا جاتقانىن قالاي كورىپ قالعانى, سونى قالاي ۇستاپ ۇلگەرگەنى تاڭعالارلىق. ال ەندى وسى جاي ادامنىڭ ءىسى مە؟ جوق, بۇل جاي ادامنىڭ ءىسى ەمەس. سول وقيعانىڭ سيمۆولدىق ءمانى بار سياقتى بولادى دا تۇرادى ماعان. نۇرسۇلتان نازارباەۆ, شىنىندا دا, قازاقتىڭ جىعىلا جازداعان تۋىن قايتا تىكتەگەن ازامات… سالتاناتتى ءراسىم بىتكەننەن كەيىن «مىنالارىڭ نە, دۇرىستاپ قارامايسىڭدار ما؟» دەپ ءبىر اۋىز سوزگە بارمادى. سوڭىرا انىقتادىق: ساحنا شىمىلدىعىن جاباتىن تۇستا جىلدامدىق ارتىپ قويىلىپتى دا, اۋىر شىمىلدىقتىڭ سامال لەبى تۋتۇعىردى قوزعاپ جىبەرگەن» دەپ جازادى م.جولداسبەكوۆ.

«سونىمەن, حالقىمىز ءتول تاريحىندا ءوزىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىن سايلادى. ەلدىڭ اتى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ­بولىپ وزگەردى. ەندىگى قادام – تاۋەل­سىزدىك جاريالاۋ» دەيدى ساۋىتبەك ابدراحمانوۆ.  ارادا ءبىر اپتاداي ۋاقىت وتكەندە ەلىمىز اڭساعان ازاتتىقتى الدى. 16 جەلتوقسان كۇنى پرەزيدەنت ­نۇرسۇلتان نازارباەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭعا قول قويدى.




تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button