بيىل اپاتتى ۇيلەردى ءسۇرۋ بويىنشا قاناتقاقتى جوبانىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى اياقتالادى. اتالمىش باعدارلاما كەلەسى جىلى دا جالعاسىن تاپپاق.
جالپى, اپاتتى ۇيلەردى ءسۇرۋ جۇمىستارى 2013 جىلى «قولجەتىمدى باسپانا-2020» باعدارلاماسى اياسىندا باستالعان بولاتىن. 2016 جىلى قابىلدانعان «نۇرلى جەر» باعدارلاماسىنا سايكەس استانا قالاسىندا اپاتتى ۇيلەردى بۇزۋ بويىنشا قاناتقاقتى جوبا ىسكە اسىرىلدى. الەۋمەتتىك ماڭىزدى جوبا اپاتتى ۇيلەردە تۇراتىن ازاماتتاردىڭ تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋعا, ەلوردانىڭ زاماناۋي كەلبەتىن وزگەرتۋگە باعىتتالعان.
الدىمەن, ءبىرىنشى كەزەڭ بويىنشا 228 ءۇي اپاتتى دەپ تانىلدى. ارينە, بۇل ۇيلەردىڭ كوبى 1940-1980 جىلدارى ارالىعىندا سالىنعاندىقتان ابدەن ەسكىرىپ, توزىعى جەتكەن. استانا قالاسىنىڭ تۇرعىن ءۇي باسقارماسىنىڭ باسشىسى رۋسلان احمەتوۆتىڭ ايتۋىنشا, 2013 جانە 2016 جىلدار ارالىعىندا 117 ءۇي اپاتتى دەپ تانىلىپ, ونداعى 1,5 مىڭ وتباسى جاڭا ۇيلەرگە كوشكەن.
«ءدال قازىرگى ۋاقىتتا 77 اپاتتى ءۇيدىڭ تۇرعىندارىن كوشىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. بيىل 1,8 مىڭ وتباسى تۇرىپ جاتقان 111 ءۇيدى ءسۇرۋ جوسپاردا بار. وسىلايشا, قاناتقاقتى جوبانىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىن اياقتايمىز» دەيدى رۋسلان احمەتوۆ.
ەلوردانىڭ ەسكى ۇيلەرى, اسىرەسە الماتى اۋدانىنداعى اباي, كەنەسارى جانە يانۋشكەۆيچ كوشەلەرىندە كەزدەسەدى. مۇندا جالپى 274 پاتەردى قۇرايتىن 23 ءۇي اپاتتى دەپ تانىلعان. سارىارقا اۋدانىنداعى رەسپۋبليكا, جەڭىس, بوگەنباي داڭعىلدارى مەن قۇتپانوۆ, قارتالى كوشەلەرىندە ەسكىرگەن 79 ءۇي بار. 1230 وتباسى سوناۋ 40-50 جىلدارى سالىنعان ۇيلەردە تۇرادى. ال ەسىل اۋدانىندا بار-جوعى 10 ءۇي تىركەلگەن.
قاناتقاقتى جوبانىڭ شارتتارىنا سايكەس بۇزىلاتىن اپاتتىق ۇيلەردىڭ ورنىنا كولەمدەرى اۋدانى بويىنشا تەڭ جاڭا پاتەرلەر بەرىلەدى. «اپاتتى ءۇي تۇرعىندارى جاڭا پاتەرلەرگە كوشۋگە قۋانا كەلىسەدى. الايدا كەيبىر تۇرعىندار جاڭادان بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇيدىڭ ورنالاسقان جەرىنە, اۋدانىنا كوڭىل اۋدارادى. بولمە سانىنىڭ ازدىعىنا كەلىسپەي, ءبىر پاتەردىڭ ورنىنا ەكى پاتەر سۇراپ, وزدەرىنىڭ تالاپتارىن قويىپ, قونىس اۋدارۋدان باس تارتاتىندار دا بار. مۇنداي جاعدايدا تۇرعىن ءۇي باسقارماسى سوتقا جۇگىنە الادى جانە جاڭا تۇرعىن ۇيگە ماجبۇرلەپ كوشىرۋ زاڭدى كۇشىنە ەنگەن سوت شەشىمىنىڭ نەگىزىندە جۇرگىزىلەتىنىن ەسكە سالعان ءجون» دەيدى تۇرعىن ءۇي باسقارماسىنىڭ باسشىسى.
بەلگىلى بولعانداي, اپاتتى ۇيلەردىڭ ورنىنا ۇسىنىلعان پاتەرلەر جاقسى اۋداندا ورنالاسقان. ول جاقتا مەكتەپ, بالاباقشا, ويىن الاڭدارى, جول قۇرىلىستارى قارقىندى جۇرۋدە. ۇسىنىلعان ءبىر بولمەلى پاتەردىڭ اۋدانى – 40 شارشى مەترگە دەيىن, ەكى بولمەلى – 60, ءۇش بولمەلى ءۇيدىڭ اۋدانى 80 شارشى مەترگە دەيىن جەتەدى. باعدارلاما اياسىندا ەلوردالىق تۇرعىندار ەسكى ۇيلەرىن جاڭارتىپ, قۇرىلىسى زامانعا ساي جۇرگىزىلگەن جاڭا ۇيلەردە قونىس تويىن تويلايدى.
گۇلميرا ايماعانبەت
