قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى جانىنان اقساقالدار كەڭەسى قۇرىلىپ, جۇمىسىن جۇرگىزىپ كەلەدى. ونى بەلدى مۇشەلەرى ەلىمىزگە تانىمال مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى – ومىرزاق وزعانبايۇلى, امانگەلدى ايتالى, باقىتجان ەرتاەۆ, ورالباي ابدىكارىمۇلى, عاريفوللا ەسىم, سماعۇل ەلۋباي, جابال ەرعاليەۆ, مارات توقاشباەۆ سياقتى اعا تولقىن وكىلدەرىمەن بىرگە ءدىني سالادا بىرنەشە جىلدان بەرى قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقان ارداگەر يمامدار دا بار.
اقساقالدار كەڭەسى – ۇلتىمىزعا ءتان ينستيتۋت. سەبەبى اتا-بابالارىمىزدىڭ داۋىرىندە دە وسىنداي كەڭەستەر قۇرىلىپ, اقساقالدار قازاق قوعامىنداعى كەيبىر ماسەلەلەردى رەتتەپ وتىرعان. ءتىپتى قازاق حاندىعى كەزەڭىندە حاندار مەن باتىرلار اقساقالدارمەن اقىلداسىپ, پىكىرلەسكەنىن تاريحتان بىلەمىز. ياعني, قوعامدىق ماسەلەلەردى شەشۋدە اقساقالدار كەڭەسىنىڭ ءرولى كۇشتى بولعان دەسەك قاتەلەسپەيمىز.
كەڭەستىڭ العاشقى باسقوسۋىندا باس ءمۇفتي ناۋرىزباي قاجى تاعانۇلى: «قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى ءبىر-بىرىمەن بىتە قايناسقان قوس ۇعىم – ءدىن مەن ءداستۇردىڭ ساباقتاستىعىن ناسيحاتتاۋ جولىندا ىلكىمدى ىستەر اتقارىپ كەلەدى. بۇگىنگى تاڭدا يمامدار اتا-بابا داستۇرىمەن ۇشتاسقان ءدىنىمىزدى دارىپتەپ, ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ۇلىقتاۋدا. جاستارىمىزدىڭ اتا-بابا جولىنان تايماي, ۇلكەندەردىڭ ۇكىلەگەن ءۇمىتىن اقتاۋى ماڭىزدى. بۇل رەتتە ولارعا اقىل-كەڭەستەرىن ايتاتىن ءومىر اتتى مەكتەپتىڭ ساتىسىنان وتكەن, كوپتى كورگەن, كورگەنىن كوكەيگە تۇيگەن اقساقالداردىڭ كەڭەسى اۋاداي قاجەت. قاي داۋىردە بولسىن جاستاردىڭ جاسامپازدىعى ۇلكەندەردىڭ كوڭىلىنەن شىعا قويماعان. ايتسە دە, پايعامبارىمىزدىڭ (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن): «جاستاردىڭ ەڭ جاقسىسى – كارىلەرگە ۇقساعانى» دەپ ايتقانىنداي, ياعني, ءتۇر-الپەتى ەمەس, ءجۇرىس-تۇرىسىنان دانالىق ەسىپ تۇراتىن جاس بۋىن وكىلدەرىنىڭ قالىپتاسۋىنا ۇلكەندەردىڭ اسەرى مول. ءبىز كوبىنە قوعامدا, تۇرمىستا, وتباسىدا بولىپ جاتقان كەلەڭسىز جايتتاردىڭ سالدارىمەن كۇرەسۋگە ادەتتەنىپ الدىق. ەندى سالدارىمەن ەمەس, سەبەبىمەن كۇرەسەتىن ۋاقىت الدەقاشان جەتتى. وسى ورايدا ءبىز قازاق حالقىنىڭ ەرتەدەن كەلە جاتقان اقساقالدار ينستيتۋتى مەن اجەلەر مەكتەبىن جانداندىرۋىمىز قاجەت. وسى ماقساتتا ءتيىستى ءىس-شارالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن اقساقالدار كەڭەسىن قۇردىق. الداعى ۋاقىتتا رەسپۋبليكالىق اقساقالدار فورۋمىن, سونداي-اق «قوعامداعى ايەلدىڭ ءرولى» تاقىرىبىندا رەسپۋبليكالىق اجەلەر فورۋمىن وتكىزەمىز. بۇل ءىس-شارالار قوعامعا وڭ اسەر ەتەدى دەپ سەنەمىن. دۋالى اۋىز قارتتارىمىز ءدىني باسقارمانىڭ قوعاممەن بايلانىس باعىتىنداعى جۇمىستارىنا جاڭا سەرپىن بەرەدى دەگەن سەنىمدەمىن» دەدى.
امانگەلدى ايتالى قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى جانىنان قۇرىلعان اقساقالدار كەڭەسىنىڭ قوعامداعى ءرولى مەن ورنى تۋرالى ايتا كەلە, حالىقتى, اسىرەسە جاستاردى ىزگىلىك پەن يگىلىككە شاقىرۋدا ناقتى قادامدارعا بارۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى. ول ءۇشىن ەڭ اۋەلى وقۋ ورىندارىنا بارىپ, ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسىپ, ولاردىڭ سۇراقتارىنا تياناقتى جاۋاپ بەرىپ, ناتيجەلى جۇمىس ىستەۋ كەرەك ەكەنىن تىلگە تيەك ەتتى. سوندا عانا اقساقالدار كەڭەسىنىڭ قوعامداعى ىقپالى ارتا تۇسەتىنىن جەتكىزدى.
شىن مانىندە, جاستار – ەل بولاشاعى دەسەك, سول جاستاردى سوقپاعى سان ومىرگە دايىنداۋدا اقساقالداردىڭ ۇلەسى مول. ءدىن مەن ءداستۇردى جاڭعىرتىپ, جاستاردى جات ءدىني اعىمدار مەن ءتۇرلى زياندى ارەكەتتەردەن قايتارۋدا, ولاردىڭ وتانعا, ەل مەن جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن, پاتريوتتىق سەزىمىن وياتۋدا قازىنا كەۋدە قاريالاردىڭ ورنى ەرەكشە دەپ ايتار ەدىك. ءبىز ونى ءدىني سالاداعى كۇندەلىكتى جۇمىسىمىزدان ايقىن اڭعارىپ وتىرمىز.
ومىرزاق وزعانبايۇلى جاستاردى يماندىلىققا شاقىرۋدا قازاق حالقىنىڭ تاريحىندا ەسىمى التىن ارىپتەرمەن جازىلعان ءدىن قايراتكەرلەرىنىڭ, كورنەكتى تۇلعالاردىڭ ونەگەلى ءومىرىن كوبىرەك ناسيحاتتاۋ قاجەتتىگىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. ال مارات توقاشباەۆ جاستارعا ونەگە كورسەتۋدە ەڭ اۋەلى اقساقالداردىڭ ءوزى ۇلگى بولۋى كەرەك دەگەن ويىن ورتاعا سالدى.
قورىتا ايتقاندا, حالىقتى ىزگىلىككە ۇندەۋدە ابىز اقساقالداردىڭ ورنى ەرەكشە. وسى ماسەلەنى دەر كەزىندە قولعا العان ءدىني باسقارمانىڭ باستاماسى باياندى بولعاي. ءامين!
ومىرزاق قاجى قازكەنۇلى
