بۇگىنگى كەيىپكەرىمىز – قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىن اۆتورلىق تەلەۆيزيا رەجيسسۋراسى ماماندىعى بويىنشا ءبىتىرىپ, كينو الەمىنىڭ جۇرەگى – گولليۆۋدقا وقۋعا اتتانعان قازاق قىزى دايانا يبراەۆا. ول بىزگە جاس ماماندارعا قانشالىقتى قولداۋ كورسەتىلەتىنى جايلى, ارنايى ءبىلىم الۋدىڭ ماڭىزدىلىعىتۋرالى ايتىپ, كوپتەگەن كينولارىمىزعا ارقاۋ بولعان توي تاقىرىبىنان نەگە الشاقتاۋىمىز كەرەكتىگىن بايانداپ بەردى.
دايانا ەلوردا تورىندەگى قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىندە گۇلبانۋ ۇكەتايقىزىنىڭ شەبەرلىك سىنىبىندا ءتالىم الدى. وقۋ وقي وتىرىپ, دەرەكتى فيلمدەر, الەۋمەتتىك روليكتەر مەن باعدارلامالاردى ءتۇسىردى. جۇمىستارى قوعامداعى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ توڭىرەگىندە ەدى. وقۋ بارىسىندا ەكى دەرەكتى فيلم ءتۇسىرىپ, رەسەي, بولگاريا, چەحيا كينو فەستيۆالدەرىندە ماراپاتقا يە بولدى. 2017 جىلى «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن لوس-اندجەلەستەگى New York Film Academy-عا كينورەجيسسەر ماماندىعىنا ءتۇستى. العاشقىدا رەجيسسەر-دوكۋمەنتاليست بولۋدى ماقسات تۇتقان تۇلەك كوركەم كينەماتوگرافياعا قىزىعا باستايدى. بۇل تۋرالى دايانانىڭ ءوزى:
– گۇلبانۋ ۇكەتايقىزى وتباسىلىق جاعدايىمەن شەتەلگە قونىس اۋداردى. ونىڭ ورنىن ءانۋار رايباەۆ باستى. وسىلايشا بەس قىزدان قۇرالعان شاعىن توپقا كوركەم كينونىڭ وكىلى جەتەكشىلىك ەتە باستادى. ونىڭ ايتقان اقىل-كەڭەستەرى, «كور» دەپ ۇسىنعان فيلمدەرىنە قىزىقتىم. شىنايى كەيىپكەرلەردى سويلەتە وتىرىپ, كينو ءتۇسىرۋ – ءبىر باسقا, ال رەجيسسەر رەتىندە ءوز الەمىڭدى جاساپ شىعارۋ – مۇلدەم باسقا. دەرەكتى فيلمدە كەيىپكەردىڭ ەموتسياسىن كورسەتۋ ءۇشىن ونىڭ جانىن تەبىرەنتەتىن سۇراقتار قويۋىڭ قاجەت. ال كوركەم فيلمدە ويدان قۇراستىرىلعان وقيعا جەلىسى ارقىلى ايتارىڭدى جەتكىزە الاسىڭ. وسىنداي تولعانىستاردان كەيىن ءوز كۇشىمدى گولليۆۋدتە بايقاپ كورۋگە تىرىستىم, – دەيدى.
امەريكالىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ءبىز بىلە بەرمەيتىن تۇستارى كوپ بولىپ شىقتى. مۇندا ستۋدەنت ءۇزدىكسىز كينو ءتۇسىرىپ, ماشىقتانادى.
– تاڭعى ساعات 9-دان كەشكى 7-گە دەيىن ساباق وقيمىز. لەكتسيالاردان كەيىن قالىپ, كورگەن فيلمدەردى تالقىلايمىز. ءار دەمالىس كۇندەرى ءتۇسىرىلىم الاڭىندا جۇرەمىز. ۇستازدارىمىز «وقىعاندى كوڭىلگە توقى, تاجىريبەدە قولدان» دەيدى. ال ەگەر ءبىر ءپاندى تاپسىرا الماي, ەمتيحاننان سۇرىنسەڭ, 1000 دوللار تولەيسىڭ. ونى قايتا تاپسىرىپ قانا قويماي, وتكەن كۋرستى قايتالاپ وقۋعا مىندەتتىسىڭ, – دەيدى دايانا وقۋ باعدارلاماسىن بايانداي وتىرىپ.
جاس ماماننىڭ پىكىرىنشە, ەكى مەكتەپتى سالىستىرماس بۇرىن قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىندە رەجيسسۋرانىڭ جاڭادان قالانىپ جاتقانىن ەسكەرۋ قاجەت. ۋنيۆەرسيتەت شەتەلدەگى اكادەميالارعا بارىپ, ولاردىڭ ءبىلىم بەرۋ تاسىلدەرىن مەڭگەرىپ جاتىر. ۇستازدارىمىز ستۋدەنتتەر ءۇشىن بارىن سالىپ, قاشاندا جاقسى ءبىلىم بەرۋگە ۇمتىلادى.
– الايدا اقش-قا كەلىپ, امەريكالىق وقۋ جۇيەسى دەگەنىمىز قالىپتاسقان جۇيە ەكەندىگىنە كوزىم جەتتى. پروفەسسورلار ساباققا دايىندىقپەن كەلەدى. بۇگىن وتەتىن ساباقتىڭ ترانسكريپتىن شىعارىپ, ستۋدەنتتەرگە تاراتىپ بەرەدى. كەرەك بولسا تاقتادا پرەزەنتاتسيا جاساپ, كينوداعى قۇبىلىستاردى ءار مينۋتىن توقتاتىپ تۇسىندىرەدى. كەيدە قيىن تەرميندەردى ۇعىنۋدىڭ ەڭ وڭاي ءتاسىلى – وسى. بىزدە بالانىڭ تالابىنا قارايدى, ونەرگە بەيىمدىلىگىن تەكسەرەدى. ال نيۋ-يورك اكادەمياسى كەز كەلگەن ادامدى قابىلداپ, وعان ۇيرەتۋدەن جالىقپايدى. سەبەبى قالىپتاسقان امەريكالىق وقۋ جۇيەسى جاقسى ناتيجەگە جەتەلەيتىنىنە كامىل سەنەدى, – دەپ ءتۇسىندىردى دايانا.
شەتەل كينوفەستيۆالىندە ءبىزدىڭ رەجيسسەرلەر الەۋمەتتىڭ الەۋەتىن كورسەتەتىن كارتينالاردى جارىققا شىعارعاندا قازاق كينوسىنىڭ جۇلدىزى جارقىرايدى دەپ سەنەمىن. ايتالىق, قازاق توي جاساۋعا اۋەس بولسا, ونداعى جانىمىزعا باتاتىن الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى العا تارتۋعا بولادى. كارتينالاردا الىپ قاشۋ, ايەل ادامنىڭ قۇقىعى تاپتالعانى, تويدى كرەديتكە جاساپ, ارتىنشا اجىراسىپ جاتقان جاس وتباسىلاردىڭ تاعدىرى تالقىلانسا, ءبىزدىڭ كينو جەڭىسكە جەتەدى دەگەن پىكىردە.
كينو الەمىنە ەندى قادام باسقان ماماننىڭ ءوزى قانداي تۋىندىلاردى كورەتىنىن سۇرادىق:
– مەن قازاق كينوسىن ءسۇيىپ كورەمىن. جىلت ەتكەن جاڭا فيلمدى قالت جىبەرمەي كورۋگە تىرىسامىن. شەتەلدە ءجۇرىپ, تۋعان جەرىڭدى اڭسايسىڭ. قازاق كينوسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى شاكەن ايمانوۆ پەن ءماجيت بەگاليننىڭ تۋىندىلارى ءتانتى ەتەدى. 1964 جىلى جارىققا شىققان ءماجيت بەگاليننىڭ «تۇلپاردىڭ ءىزى» ءفيلمى, شاكەن ايمانوۆتىڭ «الدار كوسەسى» – مەنىڭ سۇيىكتى فيلمدەرىم. ال سەرىك اپرىموۆ, راشيد نۇعمانوۆتاردىڭ جۇمىسىن كورىپ, ءاردايىم بىرنارسەنى كوڭىلگە توقيمىن. اقان ساتاەۆتىڭ تالماي ەڭبەك ەتىپ جاتقانى – بىزگە ۇلگى.
ديپلومدىق جۇمىسىن امەريكادا ءتۇسىرىپ جۇرگەن دايانا ەلىمىزدە كينو ءتۇسىرۋ وتە وڭاي دەگەن قورىتىندىعا كەلىپتى: – بىزدە اقش-تاعى سياقتى زاڭ اياسىندا قاتاڭ شەكتەۋ قويىلمايدى. گولليۆۋد – تەمىردەي ءتارتىپتىڭ مەكەنى, تۇگەل ساعاتتىڭ جۇرەگىندەي جۇمىس ىستەيتىن مەحانيزمگە باعىنادى. دەگەنمەن ساعان جۇكتەلگەن جۇمىستى ابىرويمەن اتقارىپ شىعۋعا بارلىق جاعداي جاسالعان.
دايانا رەجيسسەر رەتىندە ءتۇسىرىلىم الاڭىنا ارتىستەردەن باستاپ, قويۋشى-سۋرەتشى, دىبىس قويۋشى, بەت ارلەۋشى, وپەراتور سىندى مامانداردىڭ ءبارىن جينادى. ءبىر قىزىعى, اتى اتالعان مامانداردىڭ كەم دەگەندە 2-3 اسسيستەنتى بولۋى شارت. ولاردىڭ بارلىعىنا مىندەتتى تۇردە گونورار تولەپ, ۋاقىتىلى تاماقتاندىرىپ تۇرادى. ايتا كەتۋ كەرەك, نيۋ-يورك كينو اكادەمياسىندا ءوز قاراجاتىمەن وقۋعا تۇسكەندەر دە, «بولاشاق» ستيپەندياتى اتانعان قانداستارىمىز دا بار. قىز-جىگىتتەر ءاردايىم ءبىر-بىرىنە قولداۋ كورسەتىپ, تۇسىرەتىن فيلمدەرىنە قولعابىس كورسەتۋگە تىرىسادى.
ايتپاقشى, فيلم Fame (اعىلش. «اتاققۇمارلىق») دەپ اتالادى. جاس رەجيسسەردىڭ ماقساتى – الەۋمەتتىك جەلىدە بەلەڭ الىپ بارا جاتقان داڭعازالىق, اتاققۇمارلىقتىڭ دا شەگى بارىن كورسەتۋ. دايانا قاڭتاردان باستاپ تامىزعا دەيىن دايىندىق جۇمىستارىمەن ءجۇردى. پروديۋسەرمەن بىرگە ءتۇسىرىلىم الاڭىن تاڭداۋ ءۇشىن بىرنەشە اي كەتتى. ال ءفيلمدى 2 كۇن بويى 12 ساعاتتان ءتۇسىردى. بارلىعىنا شامامەن 12 مىڭ دوللار شاماسىندا قارجىسى كەتتى. «فيلم ءتۇسىرۋ نازىك جاندىلاردىڭ قولىنان كەلە مە؟» دەپ سۇراعانىمىزدا: «بۇل – ماعان ەڭ ءجيى قويىلاتىن سۇراق! بىزدە ايەل ادامنىڭ قولىنان كەلە مە, كەلمەي مە دەپ كۇمانداناتىندار بار. ال امەريكادا, ءتىپتى ءتۇسىرىلىم الاڭىندا ەر ادام مەن ايەل ادامنىڭ سانى پارا-پار بولۋى ءتيىس. جۇمىستىڭ قيىندىعىنا قاراماستان, بارلىعى تەڭ دارەجەدە جۇمىس ىستەۋى قاجەت. ماسەلەن, اۋىر-اۋىر اپپاراتۋرالار, كامەرالار, ءشتاتيۆتى كوتەرۋگە تۋرا كەلگەن كەزدەر بولدى. رەجيسسەر بولۋ ءۇشىن مىنەزدى بولۋىڭ شارت, سەبەبى بارلىق جۇمىس تىكەلەي رەجيسسەرگە بايلانىستى. دەگەنمەن قىزعا ءتان نازىكتىكتى جوعالتىپ الماۋعا تىرىسامىن» دەپ اياقتادى ءسوزىن.
