سوڭعى جىلدارداعى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك, ەلىمىزدە اقتۆ ينفەكتسيا جاعدايىنىڭ جالپى سانى 2800-دەن اسقان. بۇل تۋرالى جقتب-نىڭ الدىن الۋ جانە وعان قارسى كۇرەس جونىندەگى رەسپۋبليكالىق ورتالىعى ءمالىم ەتتى.
كەيىنگى جىلدارى قازاقستاندا اقتق-نىڭ الدىن الۋ كۇشەيتىلگەن. 2010 جىلى ەلباسى دا ءوزىنىڭ جولداۋىندا اتالعان ينفەكتسيانىڭ تارالۋىن ازايتۋ كەرەكتىگى تۋرالى قۇزىرلى ورگاندارعا تاپسىرما بەرگەن بولاتىن.
وسى ورايدا نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزىلدى. ساۋالناما ماقساتى – جاستاردىڭ اقتق ينفەكتسياسى تۋرالى اقپاراتتاندىرۋ دەڭگەيىن زەرتتەۋ. زەرتتەۋدىڭ نەگىزگى ءادىسى – ستۋدەنتتەردىڭ ساۋالناما بارىسىندا انىقتالعان مالىمەتتەردىڭ ستاتيستيكالىق تالدانۋى. بۇل تۇرعىدا العاشقى ءبىلىم دەڭگەيىن زەرتتەۋ ءۇشىن 14 سۇراقتان تۇراتىن ساۋالناما جاسالدى. ساۋالدار اقتق-نىڭ بەرىلۋ جولدارى مەن كوزدەرى, قاۋىپ توپتارى, الدىن الۋ ادىستەرى, توتەنشە جاعدايلار جانە ۇيىمداستىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ماعىنالىق بلوكتارعا ءبولىندى.
جالپى, اتالعان شاراعا 17-25 جاس ارالىعىنداعى 871 ستۋدەنت قاتىسىپ, ءانونيمدى ساۋالناما جازباشا تۇردە جۇرگىزىلدى. ناتيجەسىندە تالداۋ جۇمىستارى ستۋدەنتتەردىڭ اقتق-جۇقپاسى تۋرالى ءبىلىم دەڭگەيىنىڭ قاناعاتتانارلىقسىز ەكەنىن كورسەتتى.
505 رەسپوندەنت اۋرۋدىڭ ەمى جوق ءارى قاۋىپتى ەكەنىنەن حاباردار بولىپ شىقتى. بىراق ولاردىڭ 328-ءى بۇل اۋرۋدىڭ سىرتقى بەلگىلەرىنەن قاۋىپ جوق دەپ سانايدى ەكەن. ال 30 ستۋدەنت قاۋىپتىڭ سەبەبى ينفەكتسيانىڭ اۋا ارقىلى بەرىلۋىندە دەپ جاۋاپ بەردى. قالعان 8-ءى بۇل دەرتپەن تەك ناشاقورلار عانا اۋىرادى دەگەن قاتە جاۋاپ قايتارعان.
جالپى, اقتق ينفەكتسياسى تۋرالى بارلىق سۇراققا رەسپوندەنتتەردىڭ تەك 13 پايىزى عانا دۇرىس جاۋاپ بەرە الدى. بۇل تۇرعىنداردىڭ اقتق ينفەكتسياسى جانە ونىڭ تارالۋ جولدارى جايلى اقپاراتتان حابارسىز ەكەندىكتەرىن كورسەتەدى.
جۇرتشىلىقتىڭ كوپشىلىگى, ياعني 88,4 پايىزى سىرتتاي دەنى ساۋ ادامنىڭ اقتق ينفەكتسياسىمەن اۋىرۋى مۇمكىن ەكەنىن بىلەدى. ال اقتق-نىڭ بەرىلۋ قاۋپىن ازايتۋ تۋرالى اقپاراتقا كەلەر بولساق, باسىم كوپشىلىگى (70,8%) اۋرۋدان قورعاۋداعى مۇشەقاپتىڭ ءرولى تۋرالى تۇسىنىككە يە. ولاردىڭ جارتىسىنان كوبى تۇراقتى جىنىستىق سەرىكتەس ينفەكتسيادان قورعاي الادى دەپ سانايدى. سونىمەن قاتار ادامداردىڭ كوبى زارارسىزداندىرىلعان, ءبىر رەت پايدالانىلاتىن قۇرالدار قاۋىپتى ازايتادى دەپ ويلايدى.
الايدا اقتق جۇقپاسىنىڭ تارالۋىن بولدىرماۋعا جانە حالىقتىڭ حاباردار بولۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان جۇيەلى شارالار بولماعان جاعدايدا ينفەكتسيانىڭ تارالۋ ديناميكاسى ساقتالۋى مۇمكىن. وسىعان بايلانىستى اقتق ماسەلەسى بويىنشا اقپاراتتىق-ناسيحاتتاۋ جۇمىستارى, ونىڭ ىشىندە اۋقىمدى كوممۋنيكاتسيالىق كومپانيالار, جەدەل تەستىلەۋ, بۇقارالىق ناۋقاندار, تەستىلەۋگە دەيىنگى جانە كەيىنگى كەڭەستەر, كونفەرەنتسيالار, ۇيىمداستىرىلعان توپتار اراسىندا وتكىزىلەتىن تاربيەلىك جۇمىستار ەرەكشە ماڭىزدى بولىپ تابىلادى.
ساۋالنامادا بەلگىلى بولعانداي, رەسپوندەنتتەردىڭ 25 پايىزى اقتق جۇقتىرعان ادامداردان قورقادى جانە ولاردىڭ وقۋ ورىندارىنا بارۋعا قاۋىپتەنەدى. بۇل وسى توپتىڭ ادامدارىنىڭ ديسكريميناتسياسىن كورسەتەدى. ونىڭ سەبەبى قايتادان بەرىلۋ جولدار تۋرالى اقپاراتتىڭ ازدىعى.
د. كاليحانوۆا, گ.كۋساينوۆا,
«استانا مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتى»
«ميكروبيولوگييا, ۆيرۋسولوگييا
جانە يممۋنولوگييا»
كافەدراسىنىڭ ستۋدەنتتەرى
