بۇگىنگى ەلوردامىز نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ نەگىزى سوناۋ ءحىح عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا, اتاپ ايتقاندا, 1832 جىلى ەسىل وزەنىنىڭ جاعاسىنداعى قاراوتكەل شاتقالىندا اقمولا بەكىنىسى بولىپ سالىنعانى تاريحتان بەلگىلى. 1863 جىلى 16 شىلدەدە اقمولا ايماقتىق قالا بولىپ رەسمي تۇردە بەكىتىلدى. 1960 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا قازاقستاننىڭ بارلىق تىڭ يگەرەتىن ولكەسىنىڭ ورتالىعى بولىپ جاريالاندى. قالا 1961 جىلعا دەيىن اقمولا, ال 1961 جىلدان 1992 جىلعا دەيىن تسەلينوگراد, 1992 جىلدان 1998 جىلعا دەيىن قايتادان اقمولا دەپ اتالدى. 1998 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى بولىپ جاريالانعان سوڭ, قالا اتاۋى استانا بولىپ وزگەرتىلدى. باس قالامىز سارىارقانىڭ سولتۇستىگىندە, ەسىل وزەنىنىڭ بويىندا ورنالاسقان. بيىل قالا اتاۋى نۇر-سۇلتان دەپ اتالدى. قازىر بۇل قالادا 1 078 362 ادام تۇرىپ جاتىر.
وتانىمىزدىڭ جۇرەگىنە, تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تىرەگىنە بالانعان استانامىز جىل وتكەن سايىن ساۋلەتى دە, داۋلەتى دە وركەندەپ, الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق, ساياسي-مادەني ورتالىق بولىپ قالىپتاسىپ, بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ ماقتانىشىنا اينالدى. قازاق ەلىنىڭ باس قالاسىن بۇگىندە بۇكىل الەم تانىپ وتىر. كەلەشەككە قول سوزعان جاستار جاڭا استاناعا اعىلدى. ءسويتىپ, بار قازاقتىڭ باس قالاسى بولعان استانا ارمان قالاعا اينالىپ شىعا كەلدى.
…بالا كەزىمدە ءبىر ارمانىم بولعان. نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن, قالادا, ونىڭ ىشىندە استانا تۇرعىنى بولعىم كەلەتىن. وسە كەلە ەسىل-دەرتىم ماسكەۋگە ەلەڭدەيتىندى شىعاردىم. «شىركىن-اي, استانامىز موسكۆادا وقىسام, سوندا قالسام, جۇمىس ىستەسەم, ءۇي السام…» دەپ قيالدايتىن ەدىم. 1980 جىلى مەكتەپ بىتىرگەن جىلى وليمپيادا ويىندارى ءوتىپ, ونىڭ ۇستىنە ءبىر قۇدا بالامىز مگۋ-عا وقۋعا ءتۇسىپ ءۇمىتىم ۇدەي تۇسكەن. وسى ويىمدى اكەمە ايتقاندا «بالام, قايداعى موسكۆانى ايتىپ وتىرسىڭ, ول جاقتا ەشكىم جوق قوي, قايتەسىڭ, ماڭايعا, ءوزىمىزدىڭ اقمولاعا بارساڭ دا بولادى عوي…» دەپ بۇلا سەزىمدى, ارمانىمدى ءبىر-اق كەستى. مەن دە قويماي «وندا الماتىعا بارامىن, كازگۋ-دە وقىعىم كەلەدى, استانادا تۇرعىم كەلەدى…» دەپ جىلارمان بولدىم. اكەم بولسا «قايداعىنى شىعارما, الماتىڭدا سەنى بىرەۋ كۇتىپ وتىر ما, بارمايسىڭ…» دەپ استاناعا دەگەن اڭسارىمدى ءبىرجولا قۇردىمعا جونەلتتى. وسىلايشا, استانالىق بولامىن دەگەن ءۇمىتىم دە, ماقساتىم دا ورىندالماي قالدى. سودان اسكەرگە باردىم, امان-ەسەن ەلگە ورالعاسىن بىردە اكەم «ال بالام نە ىستەيسىڭ, مەكتەپتى جاقسى وقىدىڭ, ينستيتۋتقا باراتىن ويىڭ جوق پا؟» دەپ ءسوز سۋىرتپاقتادى. مەن «بارامىن, ماسكەۋگە بارماسام دا, الماتىعا بارامىن, دايىندالىپ ءجۇرمىن» دەپ سەنىممەن ايتتىم. سوندا اكەم «سەن دە قويمايدى ەكەنسىڭ, استانا-استانا دەپ قاقساپ, دوعار ءسوزدى, وڭتۇستىكتە كۇنىڭدى كورە المايسىڭ, اناۋ ناعاشىڭ وقىعان كارگۋ-گە بار, باراتىن بولساڭ…» دەپ ءبىر-اق ءتۇيدى.
اكەنىڭ ءسوزى – ۇكىم دەپ ەر جەتكەندىكتەن, ناعاشىما ەرىپ قاراعاندىعا جول ءتۇستى. بىراق ەمتيحاندا ءبىلىپ تۇرعان جاۋابىمدى بۇرىس جازىپ اۋىلعا قايتىپ كەلدىم. بۇل سول كوڭىلدەگى «استانالىق ارماننىڭ» اسەرى بولعانى ءسوزسىز.
ءبىر كۇنى ەگىس القابىندا كومباينمەن ەگىن ورىپ جۇرگەن ەدىم. اكەم كەلدى. «ۇلىم, بۇلاي جۇرگەنىڭ دۇرىس بولماس, تالابىڭ بار بالاسىڭ عوي, قالاعا وقۋعا بارساڭ قالاي, سوۆحوزدىڭ اتىنان جولداما بەرۋگە مۇمكىندىك بار, ينستيتۋتتا پروفەسسور جولداسىم بار» دەپ اقىل-كەڭەسىن ايتتى. سودان تسەلينوگراد مەملەكەتتىك پەداگوگيكا ينستيتۋتىنا وقۋعا اتتاندىم. ينستيتۋتتى ءبىتىردىم. قايدا جۇرسەم دە ولەڭ جازىپ, اڭگىمە قۇراستىرۋدى ومىرىمە وزەك ەتكەندىكتەن بە, مۇعالىم بولۋعا نيەتىم بولمادى.
قۇداي ءساتىن سالسا, قيسىنى كەلمەيتىن شارۋانىڭ دا كۇرمەۋى شەشىلىپ جۇرە بەرەدى ەكەن. 1990 جىلى اقمولا وبلىستىق «كوممۋنيزم نۇرى» گازەتىنەن شاقىرۋ كەلدى. ءبىر اي بۇرىن ءبىر-ەكى ماقالا جىبەرگەن ەدىم. سول ەكى ماقالا ارقىلى گازەتكە جۇمىسقا كىرىستىم. جۋرناليست, جازۋشى دەگەننىڭ اتىنان ۇركەتىن مەن ءۇشىن, ەندى ولارمەن قاتار ءجۇرىپ ەڭبەك ەتۋ باقىتى بۇيىردى. قاراوتكەلدىڭ قاراشاڭىراعىندا ءتورت جىل تەر توگىپ, قالالىق گازەتكە اۋىستىم. ۇيلەندىم, قالانىڭ ورتاسىنان ءۇي الدىم. ءۇيلى-جايلى, بالالى-شاعالى بولعان وسى تۇستا باياعى استانالىق بولامىن دەگەن ارمانىم مۇلدەم ۇمىتىلعانداي ەدى. بىراق بالالىق ارمان ەشقاشان ۇمىتىلمايتىنى بەلگىلى, ول ماڭگىلىك كوكىرەگىڭدە قوناقتاپ قالادى. دەمەك, مەنىڭ ارمانىم دا ومىرشەڭدىگىن توقتاتپاعانى عوي…
…وي, توبا, جۇمىسقا كەلسەم, رەداكتورىم «بۇگىن الماتىدا ءبىزدىڭ قالا استانا بولاتىنى تۋرالى ايتىلدى. پرەزيدەنتتىڭ ءوزى ايتتى, حابار دايىندا!» دەپ تۇر. اقپارات ايدىنىن شولىپ شىقسام, شىنىمەن دە نۇرسۇلتان نازارباەۆ جوعارى كەڭەسكە ۇسىنىس ءبىلدىرىپ, ونى كوپشىلىك قولداپ, ءسويتىپ جاڭا استانا ەپوپەياسى باستالدى دا كەتتى. 1997 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا اقمولا رەسمي تۇردە تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ استاناسى بولىپ جاريالاندى. مەملەكەت باسشىلىعى, مينيسترلىكتەر جاڭا استاناعا قونىس اۋداردى. مىڭداعان ادامدار سارىارقا توسىنە اعىلدى.
مىنە, سول ءبىر كۇننەن بەرى ەركە ەسىلدىڭ جاعاسىندا جاڭا ەلوردامىز بوي كوتەردى. الەمدىك ساۋلەت ونەرىنىڭ ۇلگىسىمەن عاجايىپ عيماراتتار, ءزاۋلىم ۇيلەر سالىندى. ونەركاسىپ پەن شاعىن بيزنەس قاناتىن جايدى. الەۋمەتتىڭ قاجەتىنە قاراي زاماناۋي اۋرۋحانالار مەن وقۋ مەكەمەلەرى, سپورت كەشەندەرى, ساۋدا- ويىن-ساۋىق ورتالىقتارى پايدا بولدى.
توقسان اۋىز ءسوزىمنىڭ ءتۇيىنى سول, بۇگىنگى ەلوردامىز نۇر-سۇلتان قالاسى وتانىمىزدىڭ جۇرەگى, تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تىرەگى, ەلدىگىمىزدىڭ سيمۆولى بولىپ تۇر. ءيا, بار قازاقتىڭ قاسيەتتى ورداسى اتانعان استانامىز شىن مانىندە ارمان قالاعا اينالدى.
…وسىلايشا مەنىڭ بالا كەزگى ارمانىم دا ورىندالدى. ولاي بولسا, ارمانداڭىزدار, ارماندار ورىندالادى!
