كەشە «استانا وپەرا» وپەرا جانە بالەت
تەاترى جاڭا تۇساۋكەسەر ماۋسىمىن الەمدىك دارەجەدە دجۋزەپپە ۆەرديدىڭ «Attila» وپەراسىمەن اشتى. وعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قاتىستى.
پەر لۋيدجي پيتستسي, كورنەكتى يتاليان رەجيسسەرى:
– «استانا وپەرا» تەاترىمەن جۇمىس ىستەۋ مەن ءۇشىن ۇلكەن باقىت. قويىلىمدى جۇزەگە اسىرۋدا ەكى جاعىمدى ءسات بولدى. ءبىرىنشىسى – شىن مانىندە عاجايىپ جۇمىس اتقارعان تەحنيكالىق ماماندار. ەكىنشىسى, وتە ەرەكشە حور. مەن ءۇشىن بۇل ناعىز جاڭالىق بولدى. بۇگىنگى تاڭدا مۇنداي جيناقى جانە ءوز ىسىنە شىنايى بەرىلگەن ۇجىم تابۋ قيىن.
باس قالامىزعا ايرىقشا ءسان بەرىپ تۇرعان عيماراتتىڭ تاعا تارىزدەس كورەرمەندەر زالىندا ينە شانشار ورىن بولعان جوق. بۇل – ەلباسىنىڭ باستاماسىمەن گرەك-ريم جانە قازاقتىڭ ۇلتتىق ساۋلەت ونەرىمەن ۇيلەستىرە سالىنعان ەۋرازياداعى ەڭ ءىرى وپەرا جانە بالەت تەاترى سانالادى.
«اتتيلا» – ۆەرديدىڭ العاشقى وپەرالارىنىڭ ءبىرى ءارى «ساحنالىق راريتەتى». ونىڭ ەلوردا توسىندە ساحنالانۋى شىن مانىندەگى مەرەكەگە اينالدى. مۇندا V عاسىرداعى تاريحي ۋاقيعا سۋرەتتەلەدى. الايدا, وپەرا رەجيسسەرى اتتيلانى ءداستۇرلى قويىلىمداعىداي قاتىگەز باسقىنشى ەمەس, اسا كورنەكتى قولباسشى رەتىندە كورسەتەدى. يتالياندىق شەبەردىڭ بۇل جولعى نۇسقاسى بويىنشا اتتيلا كىتاپحانانى ورتتەن ساقتاپ قالعان, وزىنە قاستاندىق جاساعان جاۋلارىنا كەشىرىمدى, ماقساتى مەن سەزىمى جوعارى تۇرعان ادام بەينەسىندە سومدالعان.
قويىلىمنىڭ رەجيسسەرى – پەر لۋيدجي پيتستسي (Teatro dell’Opera di Roma, يتاليا), مۋزىكالىق جەتەكشىسى ءارى ديريجەرى – بۇعان دەيىن الەكساندر ءبوروديننىڭ, ريحارد ۆاگنەردىڭ, گۋستاۆ مالەردىڭ, مودەست مۋسورسكيدىڭ, سەرگەي پروكوفەۆ پەن سەرگەي ءراحمانينوۆتىڭ, پەتر چايكوۆسكي مەن دميتري شوستاكوۆيچتىڭ, تاعى باسقا دا كومپوزيتورلاردىڭ جاۋھار تۋىندىلارىن الەمگە تانىتقان سانكت-پەتەربۋرگتىڭ ماريا تەاترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى, لوندون سيمفونيالىق وركەسترىنىڭ باس ديريجەرى, رەسەيدىڭ حالىق ءارتيسى ۆالەري گەرگيەۆ.
ال باس پارتيالاردى يلدار ابدىرازاقوۆ پەن اننا ماركاروۆا ورىندادى.
يلدار ابدىرازاقوۆ – باشقۇرتستان مەن تاتارستاننىڭ حالىق ءارتىسى. تالاي بايقاۋلاردا توپ جارىپ جۇرگەن ساڭلاق. قازىرگى وپەراداعى قوڭىر داۋىستى ەڭ تانىمال تۇلعالاردىڭ ءبىرى. ونىڭ تازا دا اشىق ساڭقىلداعان داۋىسى ەكى رەت الەمدىك دارەجەدە «گرەممي» سىيلىعىن جەڭىپ الۋىنا مۇمكىندىك بەردى. شەبەرلىگى شىڭدالعان ارتيست قازىر لوندوننىڭ «بي-بي-سي» فەستيۆالى مەن كارنەگي-حولدا چيكاگو سيمفونياسى مەن ۆەنا فيلارمونياسى وركەسترىنىڭ الەمدىك ۇجىمىمەن بىرگە ونەر كورسەتىپ ءجۇر.
ال, اننا ماركاروۆا – سيرەك كەزدەسەتىن ايرىقشا دياپازوندى, مەتستسو-سوپرانو داۋىستى ماريا تەاترىنىڭ وپەرا ءانشىسى. رەسەيدىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتيسى. اسىرەسە, ول ودابەللا («اتتيلا»), ەليزاۆەتا ۆالۋا («دون كارلوس»), چيو-چيو-سان («مادام باتتەرفلياي») پارتيالارىن ورىنداۋدا ايىرىقشا تالانتىمەن تانىلىپ, كوزگە تۇسكەن. سونىمەن قاتار, ونىڭ رەپەرتۋارىنداعى ليزا («پيكوۆايا داما»), تاتيانا («ەۆگەني ونەگين»), ياروسلاۆنا («كنياز يگور»), تۋراندوت («تۋراندوت»), توسكا («توسكا»), ابيگايل («نابۋككو»), ەبولي («دون كارلوس»), كارمەن («كارمەن»), كاتەرينا
يزمايلوۆا («كاتەرينا يزمايلوۆا») پارتيالارىن جۇرتشىلىق ءسۇيىپ تىڭدايدى.
جۇرت ىنتىعا كۇتكەن ساحنا شىمىلدىعى ءتۇرىلدى. اكۆياداعى الاڭ. عۇندار باسىپ العان تۇنگى قالاعا شىراقتار ساۋلە توگۋدە. عۇندار مەن ولاردىڭ وداقتاستارى وزدەرىنىڭ پاتشاسى اتتيلانى (ەدىل پاتشانى) قارسى الۋعا جينالۋدا. پاتشا
اتقوسشىسى ۋلدينو تۇتقىنعا ءتۇسكەن. اكەسى مەن باۋىرلارىنا كومەك بەرۋگە ۇمتىلعان جاس قىزداردى اكەلەدى. سولاردىڭ ءبىرى – ودابەللا (رەسەيدىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتيسى اننا ماركاروۆا). ول اكەسى قازا بولعان سوڭ, عاشىعى فورەستو دا وسى شايقاستا شەيىت بولدى دەپ ويلايدى. قىزدىڭ اسقان سۇلۋلىعىنا تاڭ-تاماشا بولعان اتتيلا قولىنداعى سەمسەرىن وعان سىيلاپ, تۇتقىن قىزعا ءوز جاعىنا شىعۋدى ۇسىنادى. ودابەللا سەمسەردى الىپ, ودان كەك الۋعا ىشتەي سەرت بەرەدى.
وپەرانىڭ كوركەمدىك شەشىمى جاۋلاسقان ادامدار اراسىندا دا ىشكى سەزىم شارپۋى ارقىلى كورىنەدى. ءبىر جانعا قۇلاي بەرىلگەن قىز جۇرەگى ءوزى بەرگەن انتىنا قاشان دا بەرىك ەكەندىگىن دالەلدەپ باعادى…
كومپوزيتور حريستياندىق قۇندىلىقتاردىڭ يەسى – قورعاۋشى رەتىندە ريمدىك كەيىپكەرلەردىڭ ءىس-ارەكەتىن جاعىمدى پافوسقا قۇرعان. سوندىقتان, وپەرا مازمۇنى ورتا عاسىردىڭ وزىندە قاعازعا تۇسىرىلگەن تاريحي شىندىقتان بولەكتەۋ بولعانىمەن, «اتتيلا» تۋىندىسى ءوزىنىڭ مۋزىكالىق سانىمەن قىمبات تا قۇندى.
تاڭاتار تولەۋعاليەۆ
