بيىل پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ قىتاي, اقش, گەرمانيا جانە تاعى باسقا ەلدەرگە مەملەكەتتىك ساپارمەن بارعانى بەلگىلى. ساپار اياسىندا وزىق ەلدەردىڭ الپاۋىت كورپوراتسيا باسشىلارىمەن كەزدەسىپ, ەلگە ينۆەستيتسيا قۇيۋعا شاقىرىپ, بيزنەسىن دامىتۋدى ىنتالاندىرىپ كەلەدى. سەبەبى شەتەلدىڭ ءىرى-ءىرى كومپانيالارىمەن بىرگە زاماناۋي تەحنولوگيا كەلەدى. بارىنەن بۇرىن, قارجى كەلىپ, تۇراقتى جۇمىس ورىندارى اشىلادى. ءبىز استانانىڭ ينۆەستيتسيالىق الەۋەتى تۋرالى ءسوز ەتپەكپىز.
كوش باسىندا قاي قالا؟
الەمنىڭ وزىق ەلدەرىنىڭ ەكونوميكالىق ءوسىمىنىڭ ءبىر قىرى – ينۆەستيتسيا تارتۋ دەڭگەيىنەن كورىنەدى. ماسەلەن, حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ (حۆق) ادىستەمەسى نەگىزىندە جۇرگىزىلگەن رەيتينگتە قىتاي مەن اقش تىكەلەي شەتەل ينۆەستيتسياسىن تارتۋ رەيتينگىسىندە ءبىرىنشى-ەكىنشى ورىنعا تالاسىپ كەلەدى. 2000 جىلداردىڭ باسىنان بۇل ۇدەرىس قالىپتاستى. 2023 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا قىتاي شەتەل كومپانيالارىنان 111,8 ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا تارتسا, اقش-تىڭ كورسەتكىشى – 74,6 ميلليارد دوللار. قىرۋار قارجى بيزنەس سالاسىنا سەرپىن بەرىپ, سەرۆيستىك قىزمەت ساپاسىن ارتتىرىپ, جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋدا سەپتىگى كوپ. مىنە, رەسمي پەكين مەن ۆاشينگتون ينۆەستورعا قولايلى بيزنەس كليمات جاساۋعا ەرەكشە ءمان بەرۋىنىڭ سەبەبى – وسى.
الەم ەلدەرىنەن بولەك, مەگاپوليستەر دە ينۆەستور تارتۋعا مۇددەلىك تانىتىپ, الەمنىڭ قارجى ورتالىعىنا اينالۋدى كوزدەيدى. جاھاندىق قارجى ورتالىقتارىنىڭ يندەكسىنە (GFCI) اقش پەن قىتايدىڭ ءۇش قالاسى كىردى. كوش باسىندا نيۋ-يورك قالاسى تۇر. ودان كەيىنگى ساتىعا لوندون, سينگاپۋر, گونكونگ, سان-فرانتسيسكو, شانحاي, لوس-اندجەلەس, پەكين, شەنچجەن جانە پاريج قالاسى جايعاستى. بۇل رەيتينگتىڭ العاشقى قاتارىنا بەرلين, دۋباي, مادريد, ماسكەۋ, ستامبۇل, ريم سىندى قالالار ەنبەگەندىكتەن, ءبىزدىڭ استانا مەن الماتىنى ىزدەۋدىڭ ءوزى ارتىق. دەگەنمەن, ورتا ازيادا ينۆەستورلارعا ەڭ تارتىمدى قالانىڭ ءبىرى – استانا.
1 تريلليون 462 ملرد2022 جىلى استاناعا رەكوردتىق كولەمىندە
تارتىلعان ينۆەستيتسيا كولەمى (تەڭگە)
– شىنىندا, استانانى ينۆەستورلار ءۇشىن «ماگنيت قالا» دەپ اتايدى. ەلوردا ەلدىڭ ينۆەستيتسيالىق قاقپاسى رەتىندە تانىلىپ ۇلگەردى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قولداۋىمەن استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگى كاپيتال اعىنىنا قولايلى ينۆەستيتسيالىق احۋال قالىپتاستىردى. 2022 جىلى 1 تريلليون 462 ميلليارد تەڭگە كولەمىندە رەكوردتىق ينۆەستيتسيا تارتتى. بۇل كورسەتكىش ەلوردانى نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيالار كولەمى بويىنشا تاۋ-كەن وندىرمەيتىن وڭىرلەر اراسىندا كوشباسشىعا اينالدىردى. ودان بولەك, تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى بويىنشا 1-ورىن, شيكىزاتتىق ەمەس سەكتور بويىنشا جانە نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيانىڭ جالپى كولەمىنە بويىنشا 2-ورىندا تۇر, – دەدى ينۆەستيتسيالار جانە كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى حالەل اكىمجانوۆ.
2023 جىلدىڭ 8 ايىندا نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيا كولەمى 784,6 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى. باستى كورسەتكىشتىڭ ءبىرى – شەتەلدىك ينۆەستيتسيا كولەمى 2023 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا 793,7 ميلليون دوللارعا جەتتى. استاناعا نيدەرلاندى, بەلگيا, اقش, شۆەيتساريا, رەسەي, وڭتۇستىك كورەيا جانە باسقا ەلدەردىڭ كومپانيالارى ينۆەستيتسيا سالدى.
ەلوردا – بيزنەسكە تارتىمدى قالا
استانا – ينۆەستيتسيالاۋ ءۇشىن ىڭعايلى قالا. بىرىنشىدەن, گەوگرافيالىق تۇرعىدا قولايلى ورنالاسقان. ەكىنشىدەن, ءىرى كولىكتىك-لوگيستيكالىق توراپ سانالادى. ۇشىنشىدەن, ۇلكەن تۇتىنۋ نارىعى بار. تورتىنشىدەن, ينفراقۇرىلىمى قولجەتىمدى. بەسىنشىدەن, ينۆەستورلار ءۇشىن مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ ءتيىمدى شارالارى بار. ماسەلەن, وتاندىق جانە شەتەل ينۆەستورلارى «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن جانە جوبانى سۇيەمەلدەۋدى جۇرگىزەتىن «استانانى دامىتۋ» ورتالىعى مەن «Astana Invest» فرونت-وفيسىنە جۇگىنە الادى.
– ينۆەستيتسيالىق كەلىسىمشارت مەحانيزمى جەر ۋچاسكەسىن بەرۋ, كەدەندىك باج جانە سالىقتان بوساتۋ, شەتەلدىك جۇمىس كۇشىن تارتۋ مۇمكىندىگى قاراستىرادى. قولداۋدىڭ تاعى ءبىر تەتىگى – «ارنايى ەكونوميكالىق جانە يندۋستريالىق ايماقتار تۋرالى» زاڭناماعا سايكەس بەرىلەتىن جەڭىلدىكتەر. بۇل باسىمدىق «استانا – جاڭا قالا», «استانا – تەحنوپوليس» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىنىڭ قاتىسۋشىلارىنا ۇسىنىلادى. ءوز كەزەگىندە شەتەل ينۆەستورىنا جەر ۋچاسكەلەرىن, كەيبىر سالىقتار مەن كەدەندىك باجداردان بوساتۋدى جانە سىرتتان جۇمىس كۇشىن تارتۋ جەڭىلدىگىن بەرەدى, – دەپ باسقارما باسشىسى ەلوردانىڭ ينۆەستورعا تارتىمدى بولۋىنىڭ سىرىن ايتتى.
784,6 ملرد 2023 جىلدىڭ 8 ايىندا نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيا كولەمى (تەڭگە)
استانانى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سالاسىنا قولايلى ەتۋدە يندۋستريالىق پاركتەر وڭ اسەر ەتەدى. №1 يندۋستريالدى پارك اۋماعى ءتۇرلى سالادا قىزمەت ەتەتىن بيزنەس سۋبەكتىلەرى شوعىرلاندى. الداعى ۋاقىتتا 409 گەكتار بولاتىن 150 جوباعا ارنالعان ەكىنشى پارك قۇرىلادى. جوبانىڭ مەرزىمى – 2024-2025 جىل. باسقارما باسشىسىنان ەكىنشى پارك تۋرالى سۇرادىق.
– وندا ماشينا جاساۋ, حيميا, مەتاللۋرگيا, تاماق جانە جەڭىل ونەركاسىپ, قۇرىلىس يندۋسترياسى, اعاش وڭدەۋ, فارماتسەۆتيكا, اگروونەركاسىپ كەشەنى جانە تاعى باسقا بيزنەستىڭ باعىتتارى بويىنشا جۇمىس ىستەيدى. ەكىنشى پارك رەزيدەنتتەرى ءۇشىن كەدەندىك باجدار مەن سالىقتاردان بوساتۋ, جەر ۋچاسكەسىن وتەۋسىز قوسالقى جالداۋ جانە شجك-نى كۆوتادان تىس تارتۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلادى. جەڭىلدىكتىڭ بۇل ءتۇرى شەتەلدىڭ ينۆەستورلارىن قىزىقتىراتىنى انىق, – دەدى ول.
ەلورداعا ينۆەستورلار 1,1 تريلليون تەڭگە قارجى قۇيىپ, وعان 163 جوبانى قامتيتىن 15,9 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنى قۇردى. ءسويتىپ, باس قالا ينۆەستيتسيالىق جوبالاردىڭ بىرىڭعاي پۋلىنا اينالدى.
– 2022 جىلى 39,7 ميلليارد تەڭگە سوماسىنا 10 جوبا پايدالانۋعا بەرىلدى, 1,1 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنى قۇرىلدى. 2023 جىلى 1,7 مىڭ جۇمىس ورنىن قۇرا وتىرىپ, جالپى سوماسى 84 ميلليارد تەڭگەگە 25 ينۆەستيتسيالىق جوبانى ىسكە قوسۋ جوسپارلاندى. جىل باسىنان بەرى 700 جاڭا جۇمىس ورنىن قۇرۋمەن 53,55 ميلليارد تەڭگە سوماسىنا 6 جوبا ىسكە قوسىلدى. اتاپ ايتساق, «Rainbow Logistic» جشس لوگيستيكالىق پاركى, «الاۋمەدسەرۆيس» جشس-ءنىڭ مەديتسينالىق ورتالىعى, «استانا-اۆتو-ستروي» جشس-ءنىڭ اسفالت-بەتون زاۋىتى, «قتكسس» جشس بەتون ءوندىرۋ زاۋىتى, «ەنكو» جشس قويما كەشەنى, «استاناپلاستستروي» جشس تەرەزەلەر مەن بالكون جۇپتارىن دايىنداۋ جانە مونتاجداۋ جانە «ءتاپ-ءتاتتى» جشس كونديتەرلىك, ۇن جانە نان-توقاش ونىمدەرىن دايىنداۋ بويىنشا وندىرىستىك كەشەنى ىسكە قوسىلدى. جىل اياعىنا دەيىن 1 مىڭ جۇمىس ورنىن قۇرۋمەن جالپى سوماسى 30,3 ميلليارد تەڭگەگە تاعى 17 ينۆەستيتسيالىق جوبا ىسكە قوسىلادى, – دەدى باسقارما باسشىسى حالەل اكىمجانوۆ.
P.S: لوندون, سينگاپۋر, شانحاي, لوس-اندجەلەس سىندى قالالارعا ينۆەستورلار وزدەرى قارجى قۇيۋعا نيەتتى. ويتكەنى كاسىپتى تىركەۋ جانە جۇرگىزۋ, كەدەن جانە سالىق بويىنشا جەڭىلدىكتەر قاراستىرىلعان. بارىنەن بۇرىن سۇرانىس پەن ۇسىنىستىڭ تەپە-تەڭدىگى جوعارى. استانا قالاسىندا دا وسىنداي ۇدەرىس قالىپتاسىپ كەلەدى.
