استانادا اقتوبە مەن ماڭعىستاۋ وبلىستارىنىڭ كۇندەرى ءوتىپ جاتىر

كەشە قر تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا ارنالعان «قۋاتتى ءوڭىر – قۋاتتى قازاقستان» باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا ايتۋلى اقىن ەرتاي اشىقباەۆتىڭ شىعارماشىلىق كەشىمەن اشىلعان اقتوبە وبلىسىنىڭ استانا قالاسىنداعى كۇندەرى بۇگىن «حان شاتىر» ساۋدا-ويىن-ساۋىق ورتالىعى الاڭىنداعى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ جارمەڭكەسىمەن جالعاسىپ جاتىر.

مايلى قياننىڭ بەكىرەسى

سونداي-اق, بۇگىن جانە ەرتەڭ استانالىقتار 362 اۋليەنىڭ مەكەنى – ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ەلورداداعى كۇندەرىنە كۋا بولادى. «حان شاتىر» سوو الاڭىنا كىرە بەرىستە دە ماڭعىستاۋلىق شارۋالاردىڭ ونىمدەرى جايعاستىرىلعان. ارينە, مايلى قيان ەلى دەگەندە حالىقتىڭ ەسىڭە ەڭ الدىمەن مۇناي مەن قارت كاسپيدىڭ بالىعى تۇسەدى. بۇل جولعى جارمەڭكەگە باس سۇققاندار دا بالىقتى اڭساپ كەلگەندەرى ايان. سولاردىڭ ءبىرى – شىعارماشىلىق ورتادان ءجيى كورىنەتىن ارىپتەسىمىز الماس التايدى «تۇپقاراعان اۋدانى» دەگەن انىقتاماسى بار سورەنىڭ جانىنان كەزىكتىرىپ قالدىق.

ۇزىن-سونار كەزەكتىڭ سوڭىندا تۇرعان ول تۋعان جەرىنىڭ اسىن الۋعا كەلگەنىن ۇقتىردى. استانادا تابىلا قويمايتىن بەكىرە بالىعىنىڭ كەلىسى وسى جەردە 3,5 مىڭ تەڭگەدەن ساۋدالانۋدا. الايدا ساتىپ الۋشىلاردىڭ ونى قىمباتسىنباي, ءبىر-ەكەۋدەن, ءتىپتى ودان دا كوپ مولشەردە دوربالارىنا توعىتىپ جاتقانىن كوردىك.

ءتىرى بالىقتاردى قىزىقتاۋدا

اقتوبەدەن استاناعا ازىق-تۇلىك ارتىپ جەتكەن كەرۋەن 400 توننادان استام ءونىم اكەلىپتى. اتاپ ايتساق, 100 تونناعا تارتا ەت, 25 توننا بالىق, 100 توننا كوكونىس, 24 توننا ءسۇت پەن ءسۇت ونىمدەرى, 17 توننا وسىمدىك مايى جəنە باسقا دا ازىق تۇرلەرى قازىر الاڭدا ساتىلۋدا. ونىمدەردى ساتىپ الىپ جاتقان جۇرت الاڭ ورتاسىندا ورناتىلعان كىشىگىرىم اۋىتتەگى ءتىرى بالىقتاردى دا قىزىقتاۋدا.نيەت بىلدىرگەندەر ساتىپ تا الىپ جاتىر.

«بۇل بالىقتار قارعالى اۋدانىنىڭ «ارداعىم» شارۋا قوجالىعىندا وسىرىلەدى. جالپى بالىق شارۋاشىلىعىمەن اينالىسقانىمىزعا 25 جىل بولدى. بالىقتىڭ بىرنەشە تۇرىمەن جۇمىستى باستاپ, بەكىرە ءوسىرۋدى وسىدان 10 جىل بۇرىن قولعا الدىق. استاناداعى جارمەڭكەگە دە ءتورتىنشى جىل قاتارىنان كەلىپ وتىرمىز. وسى جولى دا ءسىبىر بەكىرەسىنىڭ جالپى العاندا 750 كەلىسىن الىپ كەلدىك. بۇل تۇقىم الىس جولدى وتە جاقسى كوتەرەدى. مۇنىڭ كەلىسىن 4 مىڭ تەڭگەدەن ساتىپ الا الاسىزدار. ەلورداداعى تۇتىنۋشىلارعا ارزانداتىپ بەرىپ تۇرمىز. نەگىزىنەن مۇنىڭ كەلىسىن 5 مىڭ تەڭگەدەن ساۋدالاۋشى ەدىك» دەيدى شارۋا قوجالىعىنىڭ وكىلى قالي قۇلتايۇلى.

ابىلاي قىمىزى نەمەسە ەت دەگەندە بەت بار ما؟

بۇدان سوڭ «ابىلاي قىمىزى» دەگەن جازۋى بار شولمەكتەرگە نازار اۋداردىق. بۇل قىمىز العا اۋدانىنداعى «ابىلاي» شارۋاشىلىعىندا وندىرىلەدى ەكەن. ساتىپ تۇرعان بويجەتكەنمەن ءبىر اۋىز تىلدەسىپ, ءليترى 500 تەڭگەدەن ساۋدالانىپ جاتقانىن بىلدىك.

ءبىر بايقاعانىمىز, اقتوبەلىك شارۋالاردىڭ سورەلەرىنەن ەت مولىنان ورىن الىپتى. قىزىلسىراپ كەلگەن حالىقتىڭ دا قاتارى كوپ. دوربالارىن ەتكە تولتىرىپ, كەتىپ بارا جاتقان ەر مەن ايەلدى توقتاتىپ, باعالار جونىندە سۇرادىق. «جىلدا وتەتىن جارمەڭكە عوي. وسى جولعى ۇيىمداستىرىلۋى بىزگە ۇناپ تۇر. «ەت دەگەندە بەت بار ما؟» دەيتىن قازاقپىز عوي, ەتكە بولا كەلىپ وتىرمىز. اقتوبەنىڭ شالقار اۋدانىنىڭ ەتى بىزگە ۇنادى. سيىر ەتىن – 1000 تەڭگەدەن ساتىپ الدىق. ساتۋشىلاردىڭ مادەنيەتى دە كوڭىلىمىزدەن شىقتى» دەيدى گۇلجانات تولەپبەرگەنوۆا ەسىمدى تۇتىنۋشى.

قارتتاردى مەرەكەدە قۋانتقان جارمەڭكە

بۇگىن – قارتتاردىڭ حالىقارالىق كۇنى مەرەكەسى ەكەنى بەلگىلى. ساتىپ العان ەتتى قويا تۇرىپ, قاۋقىلداسىپ تۇرعان ەكى قاريانىڭ قاسىنا بارىپ, مەرەكەمەن قۇتتىقتاپ, تىلدەسىپ قالۋدى ءجون كوردىك. «ەتتىڭ باعاسى ارزان ەكەن. سيىر ەتى – 1000 تەڭگەدەن, جىلقى ەتى – 1200 تەڭگەدەن ساۋدالانىپ تۇرعانننان كەيىن قىزىعىپ كەتىپ, ساتىپ الدىم. مەرەكە كۇنى ۇيىمداستىرىلعان جارمەڭكەگە مىنا ءبىز – قارتتار رازىمىز» دەيدى ماحمۇت قۇلاسباەۆ اقساقال.

الەكسەي دەيتىن قارت تەمىر جول ۆوكزالى اۋماعىندا تۇرادى ەكەن. جارمەڭكەدە ارزان باعامەن ەت ساتىلىپ جاتقانىن ەستىپ, «حان شاتىر» ماڭىنا جەتىپتى. كەرەگىن الىپ, ىرزا بولعان قاريا بىزدەن 10 باعىتتاعى اۆتوبۋسقا وتىراتىن ايالدامانى سۇرادى. «سول جاعالاۋعا كەلە قويمايمىز. وسىنداي مەرەكەلەردە عانا ۇيىمىزدەن شىعىپ تۇرامىز» دەيدى ول.

مايەكتى مادەني شارالار

جارمەڭكەدە تەك ازىق-تۇلىك قانا ەمەس, ءتۇرلى تۇرمىستىق جانە زەرگەرلىك بۇيىمدار, كادەسىيلار ساۋدالانۋدا. «جاساعان بۇيىمدارىمىزدى حالىققا كورسەتىپ, ساتۋ ءۇشىن جىلدا استاناعا كەلىپ تۇرامىز. جارمەڭكە ءبىر جاعىنان ساۋدا, ەكىنشى جاعىنان قارىم-قاتىناس قوي. ونەردە جۇرگەنىمە دە ءبىراز جىل بولدى. اقتاۋ قالاسىندا, شەتەلدەردە دە كورمەلەرىم وتكەن. اتا-بابالارىمىزدان بىزگە قالعان زەرگەرلىك, ۇستالىق جولىندا ءجۇرمىز» دەيدى اقتوبەلىك قولونەر شەبەرى بولات اتىراۋباەۆ.

شەبەرلەر قالاشاعى ورنالاسقان ماڭعا اقتوبەلىكتەر بەس كيىز ءۇي تىگىپتى. «اقتوبەدەن استاناعا 20-دان استام قولونەر شەبەرلەرى وزدەرى جاساعان بۇيىمدارىن اكەلدى. وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيى دە جادىگەرلەرىن الىپ كەلدى. كيىز ءۇيدىڭ بىرەۋى وسى مەكەمەنىكى. وزگە كيىز ۇيلەردىڭ يەسى قارعالى, بايعانين, مارتوك, ىرعىز اۋداندارى» دەيدى اقتوبە وبلىستىق مادەنيەت, مۇراعاتتار جانە قۇجاتتاما باسقارماسىنىڭ ءبولىم باسشىسى ءلايلا وماروۆا.

جالپى اقتوبەلىكتەر استاناعا اۋقىمدى مادەني باعدارلامامەن كەلىپ وتىر. قازىر ساعات 15.00-دە وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ ل. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىپ جاتقان اقتوبەلىك ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسەدى. ەرتەڭگى وسىنداي كەزدەسۋ نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە جوسپارلانعان. سونىمەن قاتار وبلىس باسشىسى بۇگىن ساعات 18.00-دە قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا استانا قالاسىندا تۇراتىن اقتوبەلىك زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن اقىن-جازۋشىلارمەن كەزدەسەدى.

سونداي-اق, بۇگىن «استانالىق» ساياباعىندا استاناداعى اقتوبە «ارباتى» اتتى جارمەڭكە-كورمە اشىلىپ, ساعات 16.00-دە جاستار تەاترىندا جابال ەرعاليەۆتىڭ «ەسىگىمدى قاققان كىم؟» سپەكتاكلى, ال 18.00-دە قۋاندىق شاڭعىتباەۆ پەن قانابەك بايسەيىتوۆتىڭ «بەۋ, قىزدار-اي» كومەدياسى قويىلادى.

ەرتەڭ اقتوبە «ارباتى» كونگرەسس-حولل الاڭىندا جالعاسىپ, وسى عيماراتتا «ارايلى اقتوبەدەن – ەلورداعا!» اتتى اقتوبە وبلىسى ونەر شەبەرلەرىنىڭ جانە شىعارماشىلىق ۇجىمدارىنىڭ گالا-كونتسەرتى وتەدى.

ال ماڭعىستاۋلىقتار بۇگىن ساعات 16.00-دە بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىنىڭ «جاڭعىرعان اسىل مۇرا» جانە وبلىستىق كىتاپحانانىڭ «ءتۇپ-توركىنىن تورگە وزدىرعان ماڭعىستاۋ» اتتى كورمەنى اشادى. وسى جەردە ساعات 18.00-دە «جاڭعىرعان ماڭعىستاۋدان – جاسامپاز استاناعا» اتتى گالا-كونتسەرت وتەدى.

ەرتەڭ ساعات 11.00-دە قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك ەرى, حالىق جازۋشىسى ءابىش كەكىلباەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا ارنالعان «ءابىش الەمى» جۋرنالىنىڭ تۇساۋكەسەرى وتەدى. تانىستىرىلىم بارىسىندا وبلىستىق كىتاپحانانىڭ «اڭىزعا اينالعان ابىز» اتتى كىتاپ كورمەسى مەن وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىنىڭ «ۇلى دالا ابىزى» اتتى جىلجىمالى كورمەسى ۇيىمداستىرىلادى.

ال 18.00-دە م.گوركي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترىندا ن.ءجانتورين اتىنداعى مۋزىكالىق-دراما تەاترىنىڭ ءابىش كەكىلبايۇلى شىعارماسىنىڭ جەلىسىمەن ساحنالانعان «شىڭىراۋ» دراماسى كورسەتىلەدى.

امانعالي قالجانوۆ