جۋىردا نيۋ-يوركتە الەمدەگى 150 اقىننىڭ جىرلارى توپتاستىرىلعان «Capitals» («استانالار») اتتى پوەزيا انتولوگياسىنىڭ تۇساۋى كەسىلدى. 185 ەلدىڭ استاناسى قامتىلعان بۇل كىتاپ ارقىلى ەلوردامىزدى كورنەكتى اقىن, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى تەمىرحان مەدەتبەك پەن تولەگەن ايبەرگەنوۆ اتىنداعى سىيلىقتىڭ يەگەرى تاناكوز تولقىنقىزىنىڭ ولەڭدەرى تانىستىرادى.
انتولوگيانى ديپلوماتيالىق قىزمەتتە جۇرگەن ءۇندى اقىنى ابحاي كۋمار قۇراستىردى. ال وعان ەنگەن قازاقستان استاناسى تۋرالى جىرلاردى اقىن, اۋدارماشى داۋرەن بەرىكقاجىۇلى اعىلشىن تىلىنە اۋداردى.
بىزدىڭشە, بۇل – ەلىمىز ءۇشىن ۇلكەن ولجا. ال بيىل استانادا «ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسى وتەتىنىن ەسكەرسەك, وسى وقيعانىڭ ءمان-ماڭىزى تىپتەن ارتىپ كەتەدى.
شىنى كەرەك, استانا تۋرالى جازىلعان جىرلار بارشىلىق. الايدا بۇل ولەڭدەردىڭ كوبىسى پافوسپەن جازىلىپ, تاڭدانۋ, تامسانۋدان ءارى اسپايدى. ءتىپتى كەيبىر اقىندار باس قالانى ماداقتايمىز دەپ ورىنسىز تەڭەۋلەردى دە قولدانعان. تاقىرىپتى جىرلاعاندا اسىرىپ جىبەرۋ اقىندىققا ءتان تابيعات قوي, سوندىقتان ول جاعىن ءسوز ەتپەي, بىردەن ايتپاعىمىزعا كوشەيىك.
قازاق ادەبيەتىن شەتەل تىلدەرىنە اۋدارۋدى, اسىرەسە, حالىقارالىق قاتىناس ءتىلى رەتىندە قازىر جەتەكشى ورىندى الىپ وتىرعان اعىلشىن تىلىنە ءتارجىمالاۋدى ءوز باسىمىز وزەكتى ماسەلەلەردىڭ قاتارىنا جاتقىزامىز. بەلگىلى جازۋشى, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى الدان سمايىل قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى كەزىندە وسى ماسەلەنى كوتەرگەنى ەسىمىزدە. تاياۋدا جازۋشىنىڭ «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى ارقىلى بۇل تاقىرىپتى جاڭعىرتقانى دا بار. الايدا مۇنى قولداۋ جاعى كەمشىن سوعىپ تۇر. جەكە ادامدار مەن كومپانيالار بولماسا, بيلىك جاعى بۇل ماسەلەگە ءالى نەمقۇرايلى قاراۋدا.
مىسال ءۇشىن ايتايىق, وسىدان ءتورت جىلداي بۇرىن «التىن قىران» كومپانيالار توبىنىڭ قۇرىلتايشىسى ءارى باس ديرەكتورى يسلامبەك سالجانوۆتىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆتىڭ «قان مەن تەر» جانە «سوڭعى پارىز» روماندارى اعىلشىن تىلىندە جارىق كوردى. ال ەكى جىلداي بۇرىن بەردىبەك سوقپاقباەۆ پەن مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ شىعارمالارى سول تىلدە سويلەدى. حالىقارالىق قازاق «پەن» كلۋبى قولعا العان بۇل جوبانىڭ جۇزەگە اسۋىنا الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆ قول ۇشىن بەردى.
شىنى كەرەك, سودان كەيىن «پەن» كلۋبى ءبىراز قازاق قالامگەرلەرىنىڭ تۋىندىلارىن تارجىمالاۋعا ۇلەسىن قوسا ما دەپ ۇمىتتەنگەن ەدىك. بىراق ولاي بولمادى.
بۇگىندەرى بۇل ىسكە شەتەل تىلدەرىنە جەتىك داۋرەن بەرىكقاجىۇلى مەن تاناكوز تولقىنقىزىنان باسقا جاندار باس اۋىرتپايتىن سياقتى. ماسەلەن, جاقىندا مادريد قالاسىندا ولەڭدەرى يسپان تىلىنە اۋدارىلعان قازاق اقىندارىنىڭ انتولوگياسى تانىستىرىلدى. وعان ۇلى ابايدان باستاپ داۋلەتكەرەي كاپۇلىنا دەيىنگى ەلۋ قازاق اقىنى ەندى. ولەڭدەردى ىرىكتەپ, اۋدارماشىعا تاپسىرعان – داۋرەن مەن تاناكوز. ال جوبانىڭ جۇزەگە اسۋىنا قازاقستاننىڭ يسپانياداعى ەلشىلىگى قولداۋ ءبىلدىردى.
«استانالار» جيناعىنا كەلسەك, قۇراستىرۋشىدان ءوتىنىش كەلىپ تۇسكەن سوڭ, داۋرەن بەرىكقاجىۇلى تەمىرحان مەدەتبەك پەن تاناكوز تولقىنقىزىنىڭ تاقىرىپقا ساي كەلەتىن ولەڭدەرىن اۋدارىپ جىبەردى. «تەمىرحان اعانىڭ استانا قىسىن سۋرەتتەۋى ۇنادى. تاناكوزدىڭ جىرىنداعى شىنايىلىق تا كوڭىلىمنەن شىقتى. نەگىزى, باسىندا «فەيسبۋك» ارقىلى وسىنداي جوبا قولعا الىنىپ جاتقانىن حابارلاپ, اقىنداردان استانا تۋرالى ولەڭ سۇراعانمىن. الايدا ولار سەلقوستىق تانىتتى. سودان وسى ەكى اۆتورعا توقتادىم» دەيدى اۋدارماشى.
استانانىڭ قىسى قاتال ەكەنىن ءبارىمىز بىلەمىز. تەمىرحان مەدەتبەك اقىندىق كۇش-قۋاتى ارقىلى سونى عاجاپ بەرە بىلگەن. ال تاناكوز تولقىنقىزى وڭ جاعالاۋ مەن سول جاعالاۋدىڭ اراسىندا پاراللەل جۇرگىزدى. ەڭ باستىسى, قوس اۆتور جالعان پافوسقا بارماي, استانا تابيعاتى مەن بولمىسىن اشا العان. جىراقتا جۇرگەن وقىرماندار بۇل جىرلاردى وقىپ, ەلوردانىڭ بەينەسىن كورە الادى.
«ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسى ۋاقىتىندا استاناعا ميلليونداعان قوناق كەلەتىنى انىق. بىزدىڭشە, سول كەزدە ولار «استانالار» جيناعىمەن تانىسقانى دۇرىس. ول ءۇشىن بۇل كىتاپتى استاناعا الدىرتىپ, «ەكسپو» اۋماعىندا ساۋداعا قويۋ كەرەك. سوندا الدىرتۋعا كەتەتىن شىعىن ءوزىن-ءوزى اقتايتىن سياقتى. شىنىمەن, اعىلشىن تىلىندەگى استانا تۋرالى ولەڭدەر ەلورداعا جاقسى جارناما ەمەس پە؟!
امانعالي قالجانوۆ, «استانا اقشامى»
