وسىدان بەس جىل بۇرىن قۇرىلعان «Atamnyn اmanaty» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ باستى ميسسياسى «ءولى ريزا بولماي, ءتىرى بايىمايدى» دەيتىن قازاقتىڭ ءبىر اۋىز سوزىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ونىڭ باسى-قاسىندا وسىناۋ ءتامسىلدىڭ تاۋداي سالماعىن سەزىنىپ, يگىلىكتى ىسكە بەل شەشە كىرىسكەن بەلسەندى ازاماتتار ءجۇر. ءىز-ءتۇسسىز كەتكەن اكەسىنىڭ دەرەگى تابانى كۇرەكتەي سەكسەن جىل وتكەن سوڭ تابىلىپ, قابىرىنە تۋعان جەردىڭ ءبىر ۋىس توپىراعىن اپارىپ تۇرىپ ەگىلگەن قاريانى كورگەندە ەرىكتىلەر ەڭبەگىنىڭ زايا ەمەستىگىن سەزىنەسىڭ.
جەتى اتاسىنا دەيىن جەتىك بىلگەن قازاق قاشاننان ىزدەۋسىز, جوقتاۋسىز قالعاننان قورىققان. ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعاسىپ, ۇزىلمەي كەلە جاتقان ۇلى ءداستۇر. ەندەشە سول كوبىنىڭ ارتىنداعى ۇرپاعى دا قالماعان 271 مىڭنان استام بوزداقتى ىزدەمەۋ, جوقتاماۋ ەندىگى جەردە ەلدىگىمىزگە سىن بولار ەدى. بىلتىر ءبىرىنشى رەت 22 ماۋسىمدا قازاقستانداعى بارلىق مەشىتتەر مەن شىركەۋلەردە ءبىر مەزگىلدە حابار-وشارسىز كەتكەن جاۋىنگەرلەردىڭ رۋحىنا ارنايى قۇران باعىشتالىپ, دۇعا وقىلدى. اتالعان بىرلەستىك وسى يگىلىكتى ءىستى جىل سايىن داستۇرگە اينالدىرماق نيەتتە.
«Atamnyn اmanaty» ءوز جۇمىسىن نەگىزى ءۇش باعىت بويىنشا جۇرگىزەدى. ءبىرىنشى باعىت, مايدانگەرلەردى اسكەري قۇجاتتارى بويىنشا ارحيۆتەردەن, ءتۇرلى فورۋمدار مەن قاۋىمداستىقتار ارقىلى ىزدەستىرۋ. ەكىنشى باعىت – مايدان دالاسىندا تىكەلەي قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزۋ. بىرلەستىكتىڭ ەرىكتىلەر توبى جىل سايىن كالۋگا وبلىسىندا وتەتىن «باتىس مايدانى. ۆارشاۆا تاس جولى» حالىقارالىق اسكەري-تاريحي ەكسپەديتسياسىنا قاتىسادى. بيىل دا بارىپ قايتتى. ءۇشىنشى باعىت – ەل ىشىنەن تۋىستارىن ىزدەستىرۋ, ياعني تمد عانا ەمەس, بۇكىل ەۋروپا مەملەكەتتەرىنىڭ اۋماعىندا قانشاما جەرلەستەرىمىز جاتىر. ولاردىڭ كوبى ەۋروپانى (سەربيا, ۆەنگريا, گەرمانيا, پولشا, لاتۆيا جانە تاعى باسقا ەلدەردى) ازات ەتۋ بارىسىندا شەيىت بولسا, ەندى ءبىرازى تۇتقىنعا ءتۇسىپ, كونتسلاگەرلەردە قازا تاپقاندار.
– قازىر ءبىزدىڭ قولىمىزدا ەلدەن تىسقارى جەردە ماڭگىلىك مەكەنىن تاپقان 20 مىڭعا جۋىق قازاقستاندىقتىڭ ءتىزىمى بار. سولاردى وبلىس-وبلىس بويىنشا ءبولىپ, جەرگىلىكتى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا جاريالاۋدى باستاپ تا كەتتىك. ىزدەستىرۋ بارىسىندا جۇرەكتى شىمىرلاتار وقيعالار مەن قيلى تاعدىرلار ءجيى كەزدەسەدى. ولار تۋرالى ساعاتتاپ ايتۋعا بولادى, – دەيدى بىرلەستىكتىڭ باسقارما توراعاسى مۇرات مولداعاليەۆ.
بيىل قىركۇيەك ايىندا «Atamnyn اmanaty» قوعامدىق بىرلەستىگى الماتىدا «ورتاق تاريح. ورتاق جەڭىس. ورتاق كوزقاراس» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنتسيا وتكىزدى. وسىمەن ءۇشىنشى رەت ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان بۇل فورۋم تمد ەلدەرىندەگى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن ىزدەستىرۋ قوزعالىستارىنىڭ ءوزارا ءىس-قيمىلى ءۇشىن اشىق ديالوگ الاڭىنا اينالدى دەسە بولادى. بىرلەستىك ەلىمىزدەگى ورتا مەكتەپتەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا جاستارمەن تاربيە جۇمىسىن ءبىرشاما جولعا قويعان. وكىنىشكە قاراي, بۇل رەتتە نازاردان تىس قالىپ وتىرعان ەكى الەۋمەتتىك توپ بار, ولار – جۇمىسشى جاستار مەن ورتا-ارنايى ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى.
– وسكەلەڭ ۇرپاق ءوزىنىڭ وتكەن تاريحىن ءبىلۋى ءتيىس. ماسەلەن, بيىل «اتالار اماناتىنا ادالمىز» اتتى اكتسيا وتكىزىپ, وندا ءاربىر كوللەدجدىڭ ستۋدەنتتەرى قازاقستاندا جاساقتالىپ, ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىسقان ديۆيزيالار مەن قۇرمالاردىڭ تاريحىن, مايدان جولىن زەرتتەپ, سولار جونىندە عىلىمي-ىزدەستىرۋ جۇمىستارىن جاسادى. سول زەرتتەۋلەردىڭ بارىسىندا «دانالىق» كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتتەرى داڭقتى 101-اتقىشتار بريگاداسىنىڭ سوڭعى كوزى ءتىرى سولداتىن – 102 جاستاعى مايدانگەردى تاپقان ەدى. وكىنىشكە قاراي, رجەۆ تۇبىندەگى قاندى شايقاسقا قاتىسىپ, سوعىستى كەننيگسبەرگتە اياقتاعان ساتىلعان بەكماعامبەتوۆ اقساقالدىڭ قايتىس بولعانى تۋرالى قارالى حابار اقتوبە قالاسىنا كۇنى كەشە جەتتى. باتىردىڭ توپىراعى تورقا بولسىن! ونىڭ ءومىر جولى جاس ۇرپاققا ءاردايىم ۇلگى بولىپ قالا بەرمەك, – دەيدى باسقارما توراعاسى.
بىرلەستىك وكىلدەرى استانا قالاسىنىڭ ءبىر توپ ستۋدەنتتەرىن قالا تۇبىندەگى ۇلتتىق ۇلانعا قاراستى اسكەري بولىمگە الىپ باردى. جاسوسپىرىمدەر كازارمادان باستاپ, قارۋ-جاراق, اسكەري تەحنيكالارمەن, ءيىسشىل يتتەرمەن تانىسىپ, سولدات بوتقاسىنان ءدام تاتىپ, جاۋىنگەرلىك ومىرمەن ەتەنە تانىستى. ءبىر كۇننىڭ ىشىندە ولاردىڭ اسكەري قىزمەتكە دەگەن كوزقاراستارى تۇبەگەيلى وزگەردى دەۋگە بولادى. كوبى بۇرىنعى ويلارىنان اينىپ, قاجەت بولسا, وتان قورعاۋشىسى رەتىندە ساپقا تۇرۋعا تىلەك ءبىلدىردى.
قازىرگى تاڭدا «Atamnyn اmanaty» قوعامدىق بىرلەستىگى اسكەري-پاتريوتتىق تاربيەنى جانداندىرۋ باعىتىندا بىرقاتار جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋدى جوسپارلاپ وتىر. ونىڭ ىشىندە اسكەري ونەردىڭ الىپپەسىن ۇيرەتۋ ماقساتىندا دالالىق جيىنداردى جيىرەك وتكىزۋ جوسپاردا بار. مىسالى, ەكى مارتە كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى ت.بيگەلدينوۆ اتىنداعى قر كك اۋە كۇشتەرىنىڭ اسكەري ينستيتۋتىنىڭ بازاسىندا كۋرسانتتار دەمالىسقا كەتكەن مەزگىلدە بالالار مەن جاسوسپرىمدەر ءۇشىن جازعى جيىن ۇيىمداستىرۋ ۇسىنىلماق. جيىن بارىسىندا ولار وسى جوعارى وقۋ ورنىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن, اسكەري ۇشاقتاردىڭ تۇرلەرىمەن جاقىنىراق تانىسىپ, بولاشاق ۇشقىشتار ماشىقتاناتىن ترەناجەرلەردى تىكەلەي باسقارىپ كورەدى. جاستاردىڭ بويىندا وتانسۇيگىشتىك رۋحتى ءسىڭىرۋ ءۇشىن وسىنداي ءىس-شارالار اۋاداي قاجەت.
بۇدان بولەك, بىرلەستىك قر قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ اسكەري-تەحنيكالىق مەكتەپتەرىمەن دە تىعىز قارىم-قاتىناس جاساپ, ارنايى جوسپار بويىنشا جۇمىس ىستەۋدە. بۇگىنگى كۇنى اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ سالاسىندا جۇيەلى كوزقاراستىڭ جوقتىعى بايقالادى. وعان مۇددەلى تاراپتار اراسىنداعى ۆەدومستۆوارالىق ءوزارا بىرىڭعاي ءىس-قيمىلدىڭ بولماۋى دا ءوز اسەرىن تيگىزۋدە. سونىمەن قاتار, بۇل سالادا ۇرپاقتاردىڭ اۋىسۋىن ەسكەرە وتىرىپ, قازىرگى جاستاردىڭ كۋميرى كىمدەر جانە ولار نەنى قالايدى دەگەن ماسەلەلەردى زەردەلەۋ ارقىلى جۇيەلى جۇمىس جاساعان ءجون.
– 2030 جىلعا دەيىنگى اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە تۇجىرىمداماسىنىڭ جوباسى ۇكىمەت قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن سوڭ «Atamnyn اmanaty» قوعامدىق بىرلەستىگى دە سونى جۇزەگە اسىرۋعا بەلسەنە ارالاسىپ, ورتاق ىسكە ءوز ۇلەسىن قوساتىن بولادى. ۇلى جەڭىستىڭ 80 جىلدىعى قارساڭىندا «بەلگىسىز قازاقستاندىق سارباز» مونۋمەنتىن ورناتۋدى ۇسىنىپ وتىرمىز. وسىلايشا ءبىز بوستاندىق جولىندا قازا تاپقان بوزداقتاردىڭ الدىنداعى ازاماتتىق پارىزىمىزدى ورىندايمىز. بۇل ەسكەرتكىش سوعىستا حابار-وشارسىز كەتكەن نەمەسە قايدا جەرلەنگەنى بەلگىسىز بارلىق وتانداستارىمىزدىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتەتىن كوپشىلىك ورىنعا اينالار ەدى, – دەيدى م. مولداعاليەۆ.
«Atamnyn اmanaty» قب جاستاردى رۋحاني-ادامگەرشىلىك, اسكەري-پاتريوتتىق تاربيەلەۋگە باعىتتالعان جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋدى جالعاستىرۋدا. بيىل بۇل شارالار كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى, حالىق قاھارمانىنىڭ ارميا گەنەرالى س.نۇرماعامبەتوۆتىڭ 100 جىلدىعىن جانە حالىق قاھارمانى ر.قوشقارباەۆتىڭ 100 جىلدىعىن مەرەكەلەۋ اياسىندا وتۋدە. «قازاقستاندىقتاردىڭ ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس مايداندارىنداعى ەرلىگى» تاقىرىبىنداعى «باتىر بابا تاريح» ۆيكتوريناسى 2024 جىلدىڭ قاڭتار-ءساۋىر ايلارى ارالىعىندا ءوتتى. جارىسقا 30 كوماندا قاتىستى. زياتكەرلىك ويىننىڭ فينالىنا «كولىك جانە كوممۋنيكاتسيالار جوعارى كوللەدجى», «استانا حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ» پەداگوگيكالىق كوللەدجى», ز.گ.مىرزاعۇلوۆا اتىنداعى جوعارى «دانالىق» مەديتسينالىق كوللەدجى, «م.جۇماباەۆ اتىنداعى حالىقارالىق كوللەدج», «شيپاگەر» مەديتسينالىق كوللەدجى, «سەرۆيس جانە تۋريزم كوللەدجى» كوماندالارى شىقتى.
سونىمەن قاتار, استانا قالاسىنداعى دوستىق ۇيىندە «اتالار اماناتىنا ادالمىز» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزىلدى. وعان اتى اڭىزعا اينالعان باتىرلاردىڭ ۇرپاقتارى – ليرا نۇرماعامبەتوۆا مەن داۋرەن قوشقارباەۆ, بەلگىلى عالىمدار مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى. ورتا ارناۋلى وقۋ ورىندارى مەن «اتامنىڭ اماناتى» قوعامدىق ۇيىمى اراسىندا جاستاردى پاتريوتتىققا رۋحتا تاربيەلەۋ بويىنشا قول قويىلعان مەموراندۋمعا سايكەس, 2022-2024 وقۋ جىلىندا بەلسەندى قىزمەت اتقارعان كوللەدجدەر كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى – قازاقستاندىقتاردىڭ ەرلىكتەرى تۋرالى باياندامالار دايىندادى. بۇل شارا ۇرپاقتار ساباقتاستىقتىعىنىڭ سيمۆولىنا اينالىپ, جاستاردىڭ بويىندا رۋحاني-ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردى نىعايتا تۇسپەك.
استاناداعى ترياتلون پاركتە وتكەن 5 جانە 10 شاقىرىمدىق جارىس كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى, حالىق قاھارمانى, تۇڭعىش قورعانىس ءمينيسترى, ارميا گەنەرالى ساعادات نۇرماعامبەتوۆ پەن حالىق قاھارمانى راحىمجان قوشقارباەۆتىڭ ءجۇز جىلدىق مەرەيتويى اياسىنداعى ءبىر ايتۋلى شارا بولدى. جارىس «Atamnyn اmanaty» قب مەن قر قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن ۇيىمداستىرىلدى. وعان قارۋلى كۇشتەردىڭ, ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى شەكارا قىزمەتىنىڭ, ۇلتتىق ۇلاننىڭ مىڭعا جۋىق اسكەري قىزمەتشىلەرى مەن ءتورت جۇزدەن استام كاسىبي جەلاياقتار مەن سپورت اۋەسقويلارى قاتىستى. سونداي-اق بىرلەستىك قر قۇرلىق اسكەرلەرىنىڭ اقمولا گارنيزونىندا ورنالاسقان 68655 اسكەري بولىمىندە ەلوردالىق ستۋدەنتتەرگە ارنالعان «اشىق ەسىك كۇنىن» ۇيىمداستىردى. وندا بولاشاق وتان قورعاۋشىلار ساربازداردىڭ تۇرمىس جاعدايىن ءوز كوزدەرىمەن كوردى, سالتاناتتى اسكەري انت قابىلداۋعا كۋا بولىپ, قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكا تۇرلەرىمەن تانىستى. بۇل ءىس-شارا جاستار اراسىندا اسكەري قىزمەت مارتەبەسىن كوتەرۋگە, پاتريوتتىق سەزىمدەرىن دامىتۋعا ىقپال ەتتى.
جاقىندا بىرلەستىك باستاماسىمەن وسىمەن ەكىنشى رەت رەت قازاقستاننىڭ بارلىق مەشىتتەرىندە ءبىر مەزگىلدە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا قازا تاپقان جانە حابارسىز كەتكەن بوزداقتاردىڭ رۋحىنا ارناپ قۇران باعىشتالىپ, دۇعا جاسالدى. قان مايدانعا قازاقستاننان 1,5 ملن ادام اتتانىپ, ونىڭ 630 مىڭى وپات بولدى, 271 مىڭنان استامى حابار-وشارسىز كەتتى. كوبىنىڭ ارتىندا ۇرپاعى دا قالعان جوق. سوندىقتان بۇل – وتان ءۇشىن شەيىت بولعان بوزداقتاردىڭ الدىنداعى بورىشىمىز. «ءولى ريزا بولماي, ءتىرى بايىمايدى» دەيدى قازاق اتام. ولاي بولسا, وتكەن تاريحتى جاستاردىڭ ەسىنە ۇنەمى سالىپ وتىرۋىمىز كەرەك. ويتكەنى اتا-بابامىز امانات ەتىپ قالدىرعان ەل مەن جەردىڭ يەسى دە – ءوسىپ كەلە جاتقان جاس ۇرپاق.
– بۇل رەتتە ەرىكتىلەردىڭ جانقيارلىق ەڭبەگىن ەرەكشە اتاپ ءوتۋ كەرەك. ولار وزدەرىنىڭ ۋاقىتى مەن كۇش-جىگەرىن اياماي مايدان دالاسىندا قازبا جۇمىستارىمەن, مۇراعاتتار مەن ءتۇرلى فورۋمدار ارقىلى دەرەكتەر ىزدەۋمەن اينالىسادى. اراعا 80 جىل سالىپ اتاجۇرتقا ورالعان سول ساربازداردىڭ تىكەلەي ۇرپاقتارىنىڭ, تۋعان-تۋىستارىنىڭ العىس سوزدەرى مەن قۋانىشتى كوز جاسى ەرىكتىلەر ەڭبەگىنىڭ وتەۋى بولىپ تابىلادى» دەيدى «اتامنىڭ اماناتى» ۇيىمىنىڭ باسقارما توراعاسى مۇرات مولداعاليەۆ.
وسىنداي يگىلىگى مەن ساۋابى مول شارالار ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا ورنالاسقان بارلىق پراۆوسلاۆيە شىركەۋلەرى مەن كاتوليك حرامدارىندا دا وتكىزىلدى.
