ۆەنگريا – ەۋروپا اۋماعىنداعى قازاقتارعا ۇلكەن قۇرمەتپەن قارايتىن مەملەكەت. ماجارلار قازاقستان مۇراگەرى بولىپ وتىرعان ەۋرازيانىڭ ۇلى دالاسىن وزدەرىنىڭ اتامەكەنى سانايدى. ەكى ەلدىڭ تاريحي تامىرلاستىعى دا تىم تەرەڭدە جاتىر. «ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسى اياسىندا سونى پاش ەتەتىن بىرنەشە شارا ءوتتى. ونىڭ العاشقىسى «ەتنواۋىل» ۇلتتىق-مادەني كەشەنىندە وتسە, ەكىنشىسى قر قارۋلى كۇشتەرىنىڭ اسكەري-تاريحي مۋزەيىندە ۇيىمداستىرىلدى. ەكەۋىنىڭ دە باسى-قاسىنان «ماديار-تۇران» قورى تابىلدى.
مۋزەيدە وتكەن شارا «ۇلى دالا: قازاق-ماجار اسكەري ونەرى» دەپ اتالدى. وندا كوشپەندىلەردىڭ مادەنيەتى مەن جاۋىنگەرلىك سالتىنان حابار بەرەتىن قويىلىم قويىلدى. ۆەنگريادا ساداق اتۋ سپورتى جاقسى دامىعان. سول سياقتى قويىلىمعا ساداقشىلار, قىلىششىلار, وزگە دە قارۋ-جاراق تۇرلەرىن مەڭگەرگەن سپورتشىلار قاتىستى. قويىلىم سالت اتتى اسكەر شەرۋىمەن باستالىپ, سالت اتتى ساداقشىلار مەن جاياۋ اسكەر ونەرىمەن جالعاستى. قويىلىمنىڭ ونە بويى كوشپەندىلەردىڭ مۋزىكاسىمەن كوركەمدەلدى.
«ماديار-تۇران» قورى ماجارستان جەرىندە ەكى جىلدا ءبىر عۇن-تۇركى قۇرىلتايىن ۇيىمداستىرادى. بۇل شارادا قازاق مادەنيەتى كەڭىنەن تانىستىرىلادى. اتالمىش قوردىڭ پرەزيدەنتى اندراش جولت بيرونىڭ ايتۋىنشا, ۇيىم عىلىمدى دامىتىپ, اتا سالتى مەن ءداستۇرىن ساقتاۋ سىندى بىرنەشە باعىتتا جۇمىس ىستەيدى. ونىڭ ەكىنشىسىنىڭ ءوزى كيىز ءۇيدى, قارۋ-جاراق پەن قولونەر بۇيىمدارىن جاساۋ, ءداستۇرلى مۋزىكا مەن اتا-بابادان مۇرا بوپ قالعان اسكەري ونەردى ساقتاۋ بولىپ بىرنەشە تارماققا بولىنەدى. ال عىلىمعا كەلسەك, قور, نەگىزىنەن, انتروپولوگيا, گەنەتيكا سالاسىندا تەرەڭ جۇمىستاردى جۇرگىزەدى. ماسەلەن, وسىدان ون شاقتى جىل بۇرىن اندراش جولت بيرونىڭ باستاماسىمەن قازاقتار مەن ماجارلاردىڭ قانىنا زەرتتەۋ جۇرگىزىلىپ, ەكى حالىقتىڭ اراسىنداعى تۋىسقاندىق بايلانىس دالەلدەنگەن.
اندراش جولت بيرو ەسىمى, جالپى العاندا, كوزىقاراقتى وقىرمانعا تانىس بولۋى كەرەك. انتروپولوگ-عالىم – كەيكى باتىردىڭ باس سۇيەگىن قالپىنا كەلتىرىپ, كەلبەتىن انىقتاۋ جۇمىسىمەن اينالىسقان ادامداردىڭ ءبىرى. بۇل شاراعا, سونىمەن قاتار, قر قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ باسشىلىعى, ۆەنگريانىڭ بەلگىلى عالىمدارى مەن سپورتشىلارى قاتىستى.
قۇندىز قاناعاتقىزى
