اياۋجان تۋرالى بىزگە بەلگىلى قالامگەر باۋىرجان ومارۇلى ايتتى. ول كىسى ونى ەكسپو-عا بارعاندا كورىپتى. كورمەدەگى لاتىن امەريكاسىنىڭ پاۆيلونىندا جۇمىس ىستەيدى ەكەن. ءبىز دە اعانىڭ ايتۋىمەن قارىنداسىمىزدى سول جەرگە ىزدەپ باردىق. تانىستىق. ەسىمى – اياۋجان قاماتاەۆا. سىمباتتى, سالماقتى قىز بالا. نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندەگى حالىقارالىق قاتىناستار ماماندىعىنىڭ 3-كۋرسىندا وقيدى. انا ءتىلىمىزدىڭ قاينارىن قانىپ ىشكەن. كوركەم سويلەيدى. الەمدەگى التى ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن. ۇلكەن ادامدارشا وي تولعايدى. ونەگەلى وتباسىنان تاربيە كورگەنى بايقالادى. بارىنەن بۇرىن مەنى ونىڭ كىشكەنتاي جۇرەگى «قازاعىم» دەپ سوعىپ تۇرعانى ءتانتى ەتتى. «وقۋىمدى بىتىرگەننەن كەيىن تۋعان ەلىمنىڭ وركەندەۋىنە قىزمەت ەتسەم» دەيدى.
ول تارباعاتاي تاۋلارىنىڭ بوكتەرىندە ومىرگە كەلىپتى. كىشكەنتاي كۇنىنەن وسكەمەندە وسكەن. التى جاسىنا دەيىن اتاسى مەن اپاسىنىڭ باۋىرىندا بولىپتى. اتاسى
قاماتاي قاجىلىققا بارعان, ءدىندار, ەسكى اڭگىمەگە جۇيرىك, ەل ىشىندەگى قادىرمەندى قاريا. تۇڭعىش نەمەرەسىن ەس بىلگەننەن باستاپ, جانىنان تاستاماي ەرتىپ ءجۇرىپتى. سۇڭعىلا قارت سولاي نەمەرەسىنىڭ بويىنا حالقىمىزدىڭ اسىل قاسيەتىن سىڭىرگەن. اكەسى ەركىنبەك قاراپايىم قىزمەتكەر بولسا دا ونەردەن قارا جاياۋ ەمەس. دومبىرا شەرتەدى, ءان سالادى, ءبىر قاعاتىن اقىندىعى بار. اناسى جانات – ۇلاعاتتى ۇستاز. حيميا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور. س.امانجولوۆ اتىنداعى شىعىس قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ كافەدرا مەڭگەرۋشىسى. اياۋجان اتا-اناسىن ەرەكشە قادىر تۇتادى. ەكى ءسوزىنىڭ بىرىندە سولاردى ۇلگى تۇتىپ سويلەيدى. ءوزى دە ەپتەپ ولەڭ جازادى. پوەزياعا جانى عاشىق. مەكتەپتە جۇرگەندە «اباي» وقۋلارىنا قاتىسىپ, جۇلدەگەر اتانعان. ونەرگە دە جاقىن. ءتۇرلى مۋزىكالىق اسپاپتا شەبەر وينايدى. قوبىزدى, دومبىرانى جاقسى كورەدى. ءبيدى دە ۇناتادى. سپورتقا دا بەيىم. ءبىز ونىڭ كوپ دۇنيەدەن حابارى بار ەكەنىن اڭعاردىق.
الدىمەن وسكەمەندەگى شوقان ءۋاليحانوۆ اتىنداعى №3 كوپ سالالى گيمنازيا تابالدىرىعىن اتتايدى. جەتىنشى كلاستان كەيىن قالاداعى نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنە اۋىسادى. ورتا مەكتەپتى وتە جاقسى باعامەن ءتامامداعان. باستاۋىش سىنىپتان شەت ءتىلىن ۇيرەنە باستاعان. الدىمەن نەمىس ءتىلىن وقيدى. اقىلى كۋرسقا بارىپ, تۇرىك ءتىلىن ۇيرەنەدى. ونى وزىق مەڭگەرگەنى سونشا, تۇركيادا وتكەن حالىقارالىق ءبىلىم وليمپياداسىندا توپ جارادى. نەمەرەسىنىڭ العاشقى جۇلدەسىنە اتاسى بالاشا قۋانىپ, باتاسىن بەرىپتى. بەسىنشى كلاستان اعىلشىن ءتىلىن وقي باستايدى. «بالا كۇنىمنەن ديپلومات بولۋدى ارماندادىم. جەتىستىككە جەتكەن ەلشىلەردىڭ ءبارى كوپ ءتىلدى بىلگەن. سوندىقتان مەن دە وسىنداي الدىما ماقسات قويدىم» دەيدى اياۋجان. اعىلشىنشا تاماشا سويلەۋ ءۇشىن ءوز بەتىمەن ىزدەنەدى.
عالامتورداعى ءتىل ۇيرەنۋ تاجىريبەلەرىن باعدارلايدى. سكايپ ارقىلى الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنەن دوستار تاۋىپ, سولارمەن اعىلشىنشا سويلەسەدى. ءسويتىپ, دۇنيەجۇزىنە كەڭ تاراعان ءتىلدى تازا مەڭگەرىپ شىعادى. كەيىن قىتاي تىلىنە قىزىعۋشىلىعى ويانادى. وعان ەكى جىلىن ارنايدى. «قىتاي ءتىلى كۇردەلى. ونى ۇيرەنۋ وڭايعا سوقپايدى. بولاشاقتا قىتاي ەلىنە بارىپ, بيزنەس سالاسى بويىنشا ماگيستراتۋرادا وقىسام دەپ وتىرمىن. حالىقارالىق قارىم-قاتىناستىڭ ءبارى ەكونوميكاعا نەگىزدەلگەن. ەكونوميكا مەن بيزنەس سالاسىن بىلگەن ماڭىزدى. ءارى «ءبىر وقپەن ەكى قوياندى» اتىپ, قىتاي ءتىلىن ودان ءارى دامىتقىم كەلەدى» دەيدى كۇلىپ. تالابى زور قارىنداسىمىز قازىر اعىلشىنشا, يسپانشا, فرانتسۋزشا, تۇرىكشە, ورىسشا, قىتايشا سويلەيدى. بۇلاردىڭ ءبارى دە الەمگە كەڭ جايىلعان تىلدەر. جەر بەتىنىڭ كوپ تۇرعىندارى وسى تىلدەردە سويلەيدى. ءبىز ودان «ەكسپو» كورمەسىنە قالاي كەلگەنىن سۇرادىق. «نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە يسپان ءتىلىن وقىدىم. لاتىن امەريكاسى مەن ەۋروپانىڭ كوپ مەملەكەتتەرى يسپان تىلىندە سويلەيدى. ول امەريكادا ەكىنشى رەسمي ءتىل سانالادى. سوندىقتان وسى ءتىلدى ودان ءارى ۇشتايىن دەپ لاتىن امەريكاسىنىڭ پاۆيلونىنا بارعىم كەلدى. ارينە, وعان كونكۋرسپەن الىندىق. ءۇش تۋر بولدى. ۇشەۋىندە دە مۇدىرگەن جوقپىن.
كوميسسيا مۇشەلەرى مەنىڭ يسپانشا بىلەتىنىمە ەمەس, قازاق ءتىلىن بىلگەنىمە ءتانتى بولدى. «ەگەر سىزدەن جۋرناليستەر سۇحبات العىسى كەلسە, قاي تىلدە جاۋاپ بەرەر ەدىڭىز» دەپ سۇرادى. مەن ويلانباستان «وعان شەت ەلدىڭ ادامى بولسا دا ءوز انا تىلىمدە جاۋاپ بەرەمىن» دەدىم. ويتكەنى بۇگىنگى جاستارعا ديماش قۇدايبەرگەنوۆتىڭ ۇستانىمى ۇلگى بولسا دەيمىن. ول قايدا جۇرسە دە ءوز انا ءتىلىن بارىنەن جوعارى قويادى» دەيدى جىميىپ. حالىقارالىق كورمە تۋرالى دا ءوز ويىن ماقتانىشپەن جەتكىزدى. «ءبىزدىڭ ەلگە شەت جەردەن قانشاما قوناقتار كەلىپ جاتىر. ءبارى قازاقستانعا قىزىعىپ قارايدى. اسەم ەلوردامىزدىڭ كوركىنە سۇيسىنەدى. جەر بەتىندە بەيبىتسۇيگىش, قوناقجاي قازاق دەگەن جۇرت بار ەكەندىگىن تانىدى. ءار مەملەكەتتىڭ پاۆيلونىنان قانشاما اقپارات الۋعا بولادى. جاڭا تەحنولوگيالارمەن تانىساسىز. سونىڭ بارىنەن وي تۇيۋگە, ۇيرەنۋگە بولادى» دەدى ول.
الاش ارىستارى جايىندا دا كوپ بىلەدى. ءاليحان, احمەت اتالارىنىڭ ەڭبەكتەرىمەن جاقسى تانىس. جاتقا ايتادى. قازاقتان شىققان تۇڭعىش ەلشى ءنازىر تورەقۇلوۆتى ايرىقشا ۇلگى تۇتادى. ءبىر بايقاعانىمىز, اياۋجان وتە ەڭبەكقور. قوعامدىق جۇمىستارمەن دە بەلسەندى اينالىسادى. مەكتەپ كەزىنەن دەباتتار سايىسىنا قاتىسقان. بيىل تارازدا جاستار اراسىندا بولعان دەبات سايىسىندا باس جۇلدەنى جەڭىپ الىپتى. سونىمەن بىرگە ءوزى دايىنداعان الەۋمەتتىك جوبالاردى جۇزەگە اسىرعىسى كەلەدى.
– مەنى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامداردىڭ ءومىرى كوپ تولعاندىرادى. ولاردىڭ قۇقىقتارىن كادىمگى ازاماتتارمەن تەڭەستىرگىم كەلەدى. سول ءۇشىن «بارلىعىمىز تەڭبىز» دەگەن جوبا جاسادىم. وندا كينوتەاترلاردا 7-10 پايىز كولەمىندە مۇمكىندىگى از جاندار وتىراتىن ورىندار بولسا دەيمىن. وسى جوبانى زەرتتەۋ ۇستىندەمىن. ودان كەيىن جاستارعا ارنالعان تاعى ءبىر جوبا ازىرلەدىم. استانادا جوعارى وقۋ ورىندارى ءبىرشاما. ءار ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءوز بولمىسى بار. بىرەۋى قازاقى, ەكىنشىسى اشىق, ءۇشىنشىسى… تاعى سولاي. سوندا ءبىلىم العان ستۋدەنتتەردىڭ مادەنيەتى دە ءار ءتۇرلى. مەن جاستاردىڭ ءبىر دەڭگەيدە دامۋىن قالايمىن. ءوز جوبامدى ويىن تۇرىندە دايىندادىم. ىسكە اسىپ جاتسا, ناتيجەسى بولادى دەپ ويلايمىن, – دەدى اياۋجان.
ونىڭ ەسىمىن اتاسى كورنەكتى قالامگەر ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ «عاشىقتار» رومانىنداعى باس كەيىپكەر اياۋجان سەكىلدى «جانى ىزگى اسىل جان» بولسىن دەپ قويىپتى. ءوزى دە ول كىتاپتى قىزىعىپ وقىپتى. «اياۋجان سەكىلدى ارمانىم كوپ» دەيدى كۇلىپ. ءبىز دە كەلەشەگىنەن كوپ ءۇمىت كۇتتىرەتىن قارىنداسىمىزعا سول اڭسارىڭىزعا جەتىڭىز دەمەكپىز!
ازامات ەسەنجول
