بالا زورلاۋعا قاتىستى رەسمي دەرەكتەر تىم قورقىنىشتى. ماسەلەن, قۇقىقتىق ستاتيستيكا جانە ارنايى ەسەپكە الۋ جونىندەگى كوميتەت سوڭعى 5 جىلدا كامەلەتكە تولماعان 964 بالانىڭ ءزابىر كورگەنىن راستايدى. بۇل – بەيبىت ءومىر كەزىندە 964 بالانىڭ بولاشاعىنا بالتا شابىلدى دەگەن ءسوز.
ءولىم جازاسى كەرەك پە؟
سوڭعى رەت قىزىلوردا وبلىسى شالقيا اۋىلىندا بولعان وقيعا ەلدى دۇرلىكتىردى. بىرەۋدىڭ الپەشتەپ وتىرعان اياۋلى قىزىن قاپيادا زورلاپ, ارتىنشا ءولتىرىپ كەتكەن پەدوفيل ۇستالدى. تۋرا وسىعان ۇقساس جاعدايلار ەلىمىزدىڭ ءار وڭىرلەرىندە ءجيى قايتالانۋدا. سوندىقتان استانالىق ادۆوكات ءلاززات احاتوۆا بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ اتىنان «پەدوفيلدەرگە ءولىم جازاسى تاعايىندالسىن» دەپ قر پرەزيدەنتىنە اشىق حات جازىپ, پەتيتسيا جاريالادى. وندا زاڭگەر ەلباسىدان پەدوفيلدەرگە ءولىم جازاسىن تاعايىنداۋدى زاڭمەن بەكىتۋدى سۇراپ وتىر.
«قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدە ءسابي زورلاۋ دەرەگى كۇننەن-كۇنگە كوبەيىپ بارادى. بىرەر جىل بۇرىنعى التى جاسار قىز بالانىڭ ءولىمى, سارىاعاشتىق جەتى جاسار بالانىڭ زورلانۋى, قىزىلورداداعى توعىز جاسار قىزدىڭ اناسىن ءولتىرىپ, ءوزىن زورلاۋى, الماتى وبلىسىنداعى التى جاسار قىزدىڭ زورلانۋى, تاعى سول سياقتى سۇمدىق وقيعالاردى كۇن سايىن اقپارات الاڭىنان وقيمىز, ەستيمىز. الماتى وبلىسىنىڭ وزىندە ءبىر اپتادا بەس ءسابي پەدوفيلدەردىڭ قۇربانى بولعانى جونىندە اقپارات بار. قازىرگى ۋاقىتتا پەتيتسياعا ءۇش كۇننىڭ ىشىندە 300-دەن استام ادام قول قويدى» دەيدى زاڭگەر. اتالعان پەتيتسيادا ۇلتىمىزدىڭ بولاشاعى – بالالارىمىزدىڭ تاعدىرىنا جاناشىرلىق تانىتىپ, اتالعان قىلمىستاردى جاساعان پەدوفيلدەردى قاتاڭ تۇردە جازالاۋدى, ياعني ءولىم جازاسىنا كەسۋدى زاڭعا ەنگىزۋ سۇرالعان.
ايتا كەتەيىك, وسىدان ءۇش جىل بۇرىن اقتوبەدە بولعان بالا زورلىعىنا قاتىستى قايعىلى جاعدايدان كەيىن ون مىڭعا جۋىق ادام پەدوفيلدەرگە ءولىم جازاسىن سۇراپ, پرەزيدەنتكە اشىق حات جازعان ەدى. ناتيجەسىندە, پەدوفيلدەردى حيميالىق جولمەن كاستراتسيالاۋ تۋرالى زاڭ كۇشىنە ەندى. بالا زورلىعىنا بايلانىستى اۋىر قىلمىستار قايتالانىپ جاتقان تۇستا, حالىقتىڭ تالابى دا سول, قايتادان ءولىم جازاسىن ەنگىزۋ بولىپ وتىر.
126 پەدوفيل بوستاندىققا شىققان
قازاقستاندا 4 جاس پەن 13 جاس ارالىعىنداعى بالالارعا ءزابىر كورسەتكەن 126 پەدوفيل سوتتالىپ, جازاسىن وتەگەن سوڭ بوستاندىققا شىققان ەكەن. قۇقىقتىق ستاتيستيكا جانە ارنايى ەسەپ جونىندەگى كوميتەتتىڭ پورتالىندا ولاردىڭ ەلەكتروندى كارتاسى جاساقتالعان. وندا پەدوفيلدەردىڭ اتى-ءجونى, ءتۇرى (فوتوسى), قاي وڭىردە تۇراتىنىن ءبارىن كورۋگە بولادى. تاڭقالارلىعى, پەدوفيلدەردىڭ كوبى مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتىلعان. ال تۇرمەدەن شىققاننان كەيىن ولاردىڭ تاعى دا بالا زورلامايتىنىنا كىم كەپىل؟
مامانداردىڭ ايتۋىنشا, 2018 جىلدىڭ 1 قاڭتارىندا قابىلدانعان جاڭا زاڭعا سايكەس, پەدوفيلدەردى حيميالىق جولمەن كاستراتسيالاۋ قولعا الىندى. وسىعان بايلانىستى مەديتسينالىق ۇيىمدارعا بيىل 9 ميلليون تەڭگەدەن اسا قارجى قاراستىرىلعان. ەڭ قوماقتى سوما قاراعاندى وبلىسىنا بولىنگەن – 1,936 ميلليون تەڭگە. جاڭا زاڭ بويىنشا ءبىر پەدوفيلدى حيميالىق جولمەن كاستراتسيالاۋ ءۇشىن بيۋدجەتتەن 127 مىڭ تەڭگە كەتەتىن كورىنەدى.
«وزدەرىڭىزگە بەلگىلى, بيىلدان باستاپ پەدوفيلدەرگە حيميالىق كاستراتسيا جاسالىنادى. ولارعا ارنايى ءدارى ەگىلەدى. ناتيجەسىندە, بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ارالىعىندا پەدوفيلدەردىڭ جىنىستىق قاتىناسقا دەگەن بەلسەندىلىگىن ايتارلىقتاي تومەندەيدى. بۇل – جاسوسپىرىمدەرگە قارسى زورلىق سانىن ازايتۋ ماقساتىندا قولعا الىنعان شارا. جالپى, كاستراتسيا قاجەت نەمەسە قاجەت ەمەستىگى تۋرالى سوڭعى شەشىمدى سوت قابىلدايدى» دەيدى استانالىق زاڭگەر گۇلمارال بەيسەنباەۆا. ونىڭ ايتۋىنشا, سوت قاجەت دەپ تاپقان جاعدايدا پەدوفيلگە تسيپروتەرون پرەپاراتى ءماجبۇرلى تۇردە سالىنادى ەكەن.
اۋىر جۇمىسقا جەككەن ءجون
جالپى, سوڭعى ۋاقىتتا الەۋمەتتىك جەلىلەردە ەلىمىزدە كوپ بالالى وتباسىعا نەبارى اي سايىن 10 005 تەڭگە بولىنەتىنى تۋرالى كوپ جازىلۋدا. ەسەسىنە, مەملەكەت تاراپىنان سوتتالۋشىلاردى اسىراۋعا بولىنەتىن قارجى قوماقتى. قازىرگى تاڭدا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ ورىندارىندا 27 مىڭ ادام جازاسىن وتەۋدە. ونىڭ 6 مىڭى ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىندا ەكەن. قر ءىىم قىلمىستىق اتقارۋ كوميتەتى تاراتقان مالىمەتتە سوتتالعان جانە تەرگەۋگە بايلانىستى قامالعان ادامدى اسىراۋ ءۇشىن ءبىر كۇنگە – 2,4 مىڭ تەڭگە, جىلىنا 876,9 مىڭ تەڭگە جۇمسالادى.
ارينە, ەشكىم تۇرمەدە جەتىسكەننەن وتىرعان جوق. دەگەنمەن, اياق-قولى بالعاداي پەدوفيلدەر قوسىمشا قارجىنىڭ سورى ەكەنى اقيقات. بەلگىلى بولعانداي, سوتتالۋشى پەدوفيلگە جىل بويى 26 ۋكول سالىنادى ەكەن. ال ءبىر پرەپاراتتىڭ باعاسى 4000 تەڭگەدەي تۇرسا, بالالارىمىزدىڭ بولاشاعىن تاپتاعان ءبىر ادامعا جىلىنا 127 مىڭ تەڭگە كەتەدى.
كەزىندە بالا قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل بولعان زاعيپا باليەۆا دا بالالارعا ءزابىر كورسەتكەندەر اۋەلى زاڭ اياسىندا جازالاناتىنىن, دەسە دە, زاڭ ءالسىز ەكەنىن مويىنداعان ەدى. ونىڭ «زاڭدى قاتاڭداتۋ كەرەك. سەبەبى قازىر وننان ون بەس جىلعا دەيىن تۇرمەگە جىبەرەدى. مەنىڭشە, بۇكىل ومىرگە تۇرمەگە جابۋ كەرەك» دەگەنى ەسىمىزدە.
«ءولىم جازاسى قولدانىلماي پەدوفيلدەردەن قوعامعا تونەتىن قاۋىپ سەيىلمەيدى. جازاسىن وتەپ شىققانداردىڭ قايتادان قىلمىس جاسايتىنى تالاي رەت دالەلدەنگەن. ەلىمىزدە ءولىم جازاسىنا موراتوري جاريالانعانى بەلگىلى. ەندەشە پەدوفيلدەردى ءومىر بويى اۋىر جۇمىس ورىندارىنا جەككەن ءجون. ولاردى مەملەكەتتىڭ اقشاسىنا قانشا جىل اسىراعانشا, ءوندىرىس ورىندارىندا جۇمىس كۇشى رەتىندە پايدالانعان ابزال» دەيدى ساراپشى ساندۋعاش اقمىرزاەۆا. قۇقىق قورعاۋ سالاسىندا ءبىراز جىل تاجىريبە جيناقتاعان ماماننىڭ پىكىرىنشە, قوعامداعى قىلمىس سانىن ازايتۋ ءۇشىن ولارعا الەمدىك تاجىريبەدەگىدەي «وقشاۋلاۋ» ساياساتىن ۇستانعان ءجون.
الەم قالاي جازالايدى؟
يندونەزيا, قىتاي, يران, سولتۇستىك كورەيا, مىسىر, ءۇندىستان, ساۋد ارابيا, لاتىن امەريكا, افريكا ەلدەرىندە پەدوفيلدەرگە ءولىم جازاسى قولدانىلادى. ال فرانتسيا, بەلگيا, دانيا, ۇلىبريتانيا, چەحيا, پولشا ەلدەرىندە بىزدەگى جازا, ياعني حيميالىق كاستراتسيا قاراستىرىلعان. ال اقش-تا جازاسىن وتەپ شىققان پەدوفيلدەرگە مەكتەپ, بالاباقشا, بالالار الاڭى, مەكتەپ ايالدامالارىندا, جالپى بالالار جۇرەتىن ورىندارعا جاقىنداۋعا قاتاڭ تىيىم سالىنعان ەكەن. ءتىپتى, تولقۇجاتتارىنا دەيىن بالا زورلاعانى تۋرالى اقپارات جازىلادى.
مارات احمەتجانوۆ,
باس پروكۋروردىڭ ورىنباسارى:
– قازىرگى زاڭنامادا پەدوفيلدەردى باقىلاۋ شارالارى كۇشەيتىلىپ وتىر. ءبىز ولاردى ۇنەمى باقىلايتىن بولامىز. دارىگەرلەر ونداي ادامداردىڭ جىنىستىق وزگەرىستەرىن ءجىتى قاداعالايدى. مىسالى, ونى تۇرمەدەن بوساتتى دەيىك. ەگەر ودان قانداي دا ءبىر قاۋىپ بولسا, وندا xيميالىق كاستراتسيانى تاعى جاسايتىن بولادى.
ماريا ابدرامانوۆا,
اتا-انا:
كورشىم لاۋرانىڭ قىزى وسىنداي ازعىندىقتىڭ قۇربانى بولدى. مەكتەپتە وقيتىن وقۋشىنى ۇيىندە ەشكىم جوق ەكەنىن پايدالانىپ, كورشى جىگىت زورلاپ, ارتىنشا ادام تانىماستاي ەتىپ ءولتىرىپ كەتتى. ءبارىمىزدىڭ جۇرەگىمىز اۋىردى. قىلمىسكەر تۇك بولماعانداي كورشى ۇيدە ءشاي ءىشىپ وتىرعان جەرىنەن ۇستالدى. ونىڭ بۇعان دەيىن دە قىز زورلاپ, جازاسىن وتەپ شىققانى تۋرالى ايتىلىپ جاتىر. انىق-قانىعىن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى انىقتار. ەگەر راستالسا, وندا پەدوفيلدەردى ءومىر بويى تۇرمەدەن شىقپايتىنداي ەتۋ كەرەك. ايدىن-كۇننىڭ امانىندا بالامىزدى قورعاي الماۋ – سۇمدىق.
