قاتاردا وتكەن الەم چەمپيوناتى كەزىندە ءار ادام ءوزىنىڭ سۇيىكتى كومانداسىنا جانكۇيەر بولىپ, تورتجىلدىقتىڭ باستى دوپ الامانىندا قازاقستان ۇلتتىق قۇراماسى قاشان ونەر كورسەتەدى دەپ قىنجىلدى. راس, فۋتبول – سپورتتىڭ تورەسى. كوپ جاعدايدا ەلدەردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دەڭگەيىن فۋتبولدىڭ دامۋىمەن سارالاپ جاتادى. ال بۇل سپورت ءتۇرىنىڭ دامۋىندا جاسوسپىرىمدەر فۋتبولى ماڭىزعا يە. «Arlandar» فۋتبول كلۋبىنىڭ مەنەدجەرى فازىلبەك ابساتتارۇلىن سوزگە تارتىپ, بالالار فۋتبولىنىڭ دامۋى ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك, سونى بىلدىك.
– «Arlandar» فۋتبول كلۋبى قالاي, قاشان قۇرىلدى؟
– 2016 جىلى پورتۋگاليانىڭ «Bragalona» فۋتبول كلۋبىنىڭ قولداۋىمەن استانادا «Arlandar» فۋتبول كلۋبى قۇرىلدى. ونداعى ماقسات – تالانتتى قازاق جاستارى پورتۋگاليانىڭ بەلدى فۋتبول اكادەمياسىندا شىڭدالىپ, ەۋروپانىڭ بەدەلدى كلۋبتارىندا ونەر كورسەتۋىنە جول اشۋ.
2017 جىلى پورتۋگاليا كاسىبي فۋتبول ليگاسىنىڭ پرەزيدەنتى ماريو كوستامەن قازاقستاندىق جاس فۋتبولشىلاردى دايىنداۋعا كەلىستىك. 2017-2020 جىلدارى پورتۋگالياعا 58 ءجاسوسپىرىمدى تۋرنيرلەرگە اپاردىم. ەۋروپادا حالىقارالىق جارىستار – فۋتبولشىنىڭ تالانتىن باعالايتىن بىردەن-ءبىر تەتىك. جاتتىقتىرۋشىلار جاس فۋتبولشىلاردىڭ تەحنيكا شەبەرلىگىن بايقاپ, فۋتبول اكادەمياسىنا قابىلدايدى. وسىنداي باقىت ءبىزدىڭ فۋتبولشىلارعا دا بۇيىردى. 2019 جىلى براگا كۋبوگىن جەڭىپ الىپ, ءبىزدىڭ جاسوسپىرىمدەر ءوز ونەرىمەن باپكەرلەردىڭ نازارىنا ءتۇستى. ناتيجەسىندە 2019 جىلدىڭ كۇزىندە 12 فۋتبولشى پورتۋگاليانىڭ ءارتۇرلى فۋتبول اكادەمياسىنان شاقىرتۋ الدى. الايدا پاندەميا سالدارىنان 2020 جىلدىڭ باسىندا ولار ەلگە قايتا ورالدى.
– پورتۋگاليانى تاڭداۋىڭىزدىڭ سەبەبى نەدە؟
– پورتۋگاليا فۋتبولشىلار دايىنداپ, ولاردى ساتۋدان الەم الدىنا جان سالمايدى. بارىنەن بۇرىن وندا ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى ارزان. وقۋ اقىسى دا تومەن. قازاقستان حالقىنىڭ قالتاسى كوتەرەتىن دەڭگەيدە. لەگيونەرلەرگە ليميت جوق. فۋتبول مادەنيەتى جوعارى. ايگىلى فۋتبولشى كريشتيانو رونالدو, تانىمال جاتتىقتىرۋشى جوزە موۋرينيۋ دە سول ەلدىڭ وكىلى.
– العاشقى حالىقارالىق تۋرنير تۋرالى نە دەيسىز؟
– FIFA جانە UEFA ماماندارىنا, الەمنىڭ الپاۋىت فۋتبول كلۋبتارىنا بايلانىسقا شىقتىق. ناتيجەسىندە ۆraga Cup تۋرنيرىنە شاقىرتۋ الدىق. «Arlandar» فۋتبول كلۋبىن باستاپ بارىپ, «Benfica», «Sporting» سەكىلدى اتاقتى فۋتبول كلۋبى مەن «Guimaraes» فۋتبول اكادەمياسىنىڭ فۋتبولشىلارىمەن باق سىنادىق. سوندا بىلگەنىمىز ەلدەگى فۋتبول كلۋبتارى شاكىرتتەرىن حالىقارالىق جارىستارعا قاتىستىرا بەرمەيدى. ءتىپتى «Astana» FC-نىڭ جاسوسپىرىمدەرى كارى قۇرلىقتا وتەتىن تۋرنيرلەردە ونەر كورسەتە بەرمەيدى. جارىس كورمەگەن جاستار قالاي وسەدى؟!
* جازدا فۋتبول, قىستا شاعىن فۋتبول ويناعان جاستاردان نە تالاپ ەتۋگە بولادى؟! سەنەسىز بە, استانا قالاسىندا قىس اۋاسىندا جاستاردى دايىندايتىن فۋتبول الاڭى جوق.
* جەتى جىلدان بەرى مەملەكەتتىك مەكەمەلەر مەن وتاندىق كومپانيالار تاراپىنان قولداۋ كورگەن ەمەسپىز. ودان پورتۋگاليا مەن تۇركيا بىزگە ەداۋىر جاقىن.
* قازىر سول جاستار قايدا؟ سولاردىڭ بىردە-بىرەۋى قازاقستان پرەمەر-ليگاسىندا ويناعان جوق. نەگە؟ سەبەبى برازيلياعا تامىر-تانىس ارقىلى جىبەرىلدى
– 2019 جىلى ۆraga Cup-تى جەڭىپ الدىڭىزدار. جەڭىمپاز كوماندا «Arlandar» فۋتبول كلۋبىنىڭ ءتول شاكىرتتەرىنەن قۇرالدى ما؟
– شىنى كەرەك, تەك ارلاندىقتار بولعان جوق. قازاقستانداعى فۋتبول كلۋبتارىنان ىرىكتەپ الدىق. ءسويتىپ, بارلىعى «Arlandar» فۋتبول كلۋبىنىڭ اتىنان قاتىستى. ەۋروپانىڭ فۋتبول اكادەميالارىنا شاقىرتۋ العان جاسوسپىرىمدەر دە ەلدىڭ ءار وڭىرىنەن بولدى.
جاستاردىڭ ءۇمىت وتىن ءوشىرىپ المايىق
2016 جىلدان قانشاما ءجاسوسپىرىم فۋتبولدىڭ قىر-سىرىن مەڭگەرىپ, ومىردەن ءوز ورنىن تابۋىنا جول كورسەتكەن كلۋبتىڭ جەتىستىگى از ەمەس. بىراق فازىلبەك مۇستانوۆ جەتىستىككە قاراعاندا سالانىڭ نەگىزگى پروبلەماسىن قوزعاعاندى ءجون كوردى. ولارعا پاندەمياعا دەيىن «Bragalona» فۋتبول كلۋبى دەمەۋشىلىك كورسەتسە, كەيىنگى ەكى جىلدا تۇرىك ىنتىماقتاستىق جانە ۇيلەستىرۋ اگەنتتىگى (TIKA) قولداۋ ءبىلدىرىپ كەلەدى.
– «Arlandar» فۋتبول كلۋبىندا 180-گە جۋىق ءجاسوسپىرىم جاتتىعادى. ولاردى ءۇش باپكەر باپتايدى. ال ەۋروپانىڭ فۋتبول كلۋبتارىندا ءبىر توپتا 18-20 فۋتبولشى بولسا, ولارعا, باس جاتتىقتىرۋشىدان بولەك, پسيحولوگ, ماسساجيست, فيزيكالىق دايىندىعىن قاداعالايتىن جانە جىلدامدىعىمەن جۇمىس ىستەيتىن ارنايى باپكەرلەر بولادى. ءتىپتى قاقپاشىنىڭ دايىندىعىنا جاۋاپ بەرەتىن ماماندار بار. ياعني 20 جاسوسپىرىمگە فۋتبولدىڭ قىر-سىرىن ۇيرەتىپ, شىڭداۋدا 7-8 مامان جەكە-جەكە ءوز مىندەتىن اتقارادى.
ەكىنشىدەن, بىزدە فۋتبولدى دامىتۋدا ينفراقۇرىلىم ساي ەمەس. جاز مەزگىلىندە فۋتبولشىلار دالاداعى جاساندى گازوندا, ال قىستا زالدا دوپ تەبەدى. سپورتتان حابارى بار كەز كەلگەن ادام فۋتزالدىڭ فۋتبولدان ايىرماشىلىعى كوپ ەكەنىن جاقسى بىلەدى. جازدا فۋتبول, قىستا شاعىن فۋتبول ويناعان جاستاردان نە تالاپ ەتۋگە بولادى؟! سەنەسىز بە, استانا قالاسىندا قىس اۋاسىندا جاستاردى دايىندايتىن فۋتبول الاڭى جوق.
– قازاقستاندا فۋتبولدىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەتىن باسقا قانداي فاكتورلار بار؟
– ءبىرىنشى كەزەكتە – جەمقورلىق. ۇلكەن قارجى جۇرگەن جەردە ىقپالدى ادامداردىڭ مۇددەسى بولادى. ۇلتتىق قۇرامانىڭ ساپىنا ىلىگۋدە وسىنداي فاكتور بار ەكەنىن جوققا شىعارا المايمىز.
2002 جىلى 25 ساۋىردە قازاقستان فۋتبول فەدەراتسياسى ەۋروپا فۋتبول قاۋىمداستىعى وداعىنىڭ قۇرامىنا قابىلداندى. سول كەزدەن باستاپ ۋەفا ەلدەگى فۋتبولدىڭ دامۋىنا قوماقتى قارجى ءبولدى. الايدا جاسوسپىرىمدەر فۋتبولىنا قاجەتتى بىردە-ءبىر فۋتبول الاڭى سالىنبادى. ايتەۋىر ءال-فارابي اتىنداعى وقۋشىلار سارايىنىڭ قاسىندا قازاقستان فۋتبول فەدەراتسياسىنىڭ شتاب-پاتەرى مەن جابىق الاڭ سالىندى. بولدى. باسقا نەمەن ماقتانا الامىز؟..
«Arlandar»-عا دەيىن دە فۋتبول كلۋبتارى بولدى. ويتكەنى ەلوردانىڭ جاستارى بىزگە دەيىن دە دوپ تەپتى. قازىرگى كلۋبتاردىڭ قۇرىلعانىنا ءارى كەتسە 2-3 جىل بولدى. نەگە؟ ونىڭ ءبىر عانا سەبەبى بار – جاستار فۋتبولىن دامىتۋعا نيەتتەنگەن ازاماتتار بىرنەشە جىلدا باسى تاسقا تيەدى. سوسىن كلۋبتى جاۋىپ تاستايدى. قولى ۇزىن تۇلعالار قولداۋدىڭ ورنىنا قايتا قولدان كەدەرگى كەلتىرەدى.
جەتى جىلدان بەرى مەملەكەتتىك مەكەمەلەر مەن وتاندىق كومپانيالار تاراپىنان قولداۋ كورگەن ەمەسپىز. ودان پورتۋگاليا مەن تۇركيا بىزگە ەداۋىر جاقىن.
قازىر وليمپيادالىق دايارلاۋ ورتالىعىنىڭ «سارىارقا» ۆەلوترەگى مەن جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ اتىنداعى جەكپە-جەك سارايىنداعى زالدى جالعا الامىز. بۇل سارايلارداعى قىزمەت ساعاتتاپ ەمەس, مينۋتپەن ولشەنەدى. ال وعان كوپ فۋتبول كلۋبتارىنىڭ قارجىلىق الەۋەتى جەتە بەرمەيدى.
– ەلدە فۋتبولدى دامىتۋدىڭ جولى قانداي؟
– قاتارداعى الەم چەمپيوناتىندا ماروككو تابىستى ونەر كورسەتتى. گەرمانيا, يسپانيا سىندى الەمنىڭ بەلدى كومانداسىنىڭ وسال تۇسىن تاپقان جاپونيا دا فۋتبول دامۋ جولىن تاپتى. بۇل ەكى ەلدىڭ دە فۋتبولشىلارى ەۋروپانىڭ كلۋبتارىندا ونەر كورسەتەدى. مەيلى ولار ونداعى ورتانقول كوماندالاردا ونەر كورسەتسە دە, تەحنيكالىق, تاكتيكالىق تۇرعىدا شەبەرلىگى شىڭدالعانىن كورۋگە بولادى.
قازاقستاندا فۋتبولدى دامىتۋدىڭ ءبىر جولى – ەۋروپانىڭ بەلدى فۋتبول اكادەميالارىندا ءبىزدىڭ جاستاردىڭ ءتالىم الۋىنا ءمان بەرىپ, كلۋبتارىندا ونەر كورسەتۋىنە قول جەتكىزۋ ماڭىزدى. مويىنداۋ كەرەك, قازاقستان – ەۋروپا فۋتبولىنىڭ تۇتىنۋشىسى.
– ءسىزدىڭ ويىڭىزشا, تالانتتى جاستاردى ىرىكتەپ ەۋروپاعا جىبەرۋ كەرەك. سولاي ما؟
– دۇرىس ايتاسىز. تەك تالانتتى, تالاپتى جاستاردى ىرىكتەپ, سولاردىڭ باعىن اشۋ ماڭىزدى.
2007 جىلى ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ برازيلياعا ساپارىندا «Ole Brazil» جوباسى اياسىندا جاستاردى دايىنداۋعا قول جەتكىزدى. ءسويتىپ, جۇزدەگەن قازاق جاستارى «Botafogo» كلۋبىنىڭ اكادەمياسىندا فۋتبولدىڭ قىر-سىرىن مەڭگەردى. قازىر سول جاستار قايدا؟ سولاردىڭ بىردە-بىرەۋى قازاقستان پرەمەر-ليگاسىندا ويناعان جوق. نەگە؟ سەبەبى برازيلياعا تامىر-تانىس ارقىلى جىبەرىلدى.
قايبىر جىلى تاراز قالاسىندا پورتۋگالياعا جولداما الۋعا جاستاردى جيناپ, ىرىكتەدىك. الگى جاستاردا ەشقانداي ەموتسيا جوق. سەبەبىن سۇرادىم. سويتسەك, بىرنەشە جىل «برازيلياعا باراسىڭدار» دەپ ىرىكتەگەنمەن, ايتەۋىر دوپ نە ەكەنىن بىلەتىندەر جىبەرىلىپ وتىرعاندىقتان, ولاردا سەنىم جوعالعان ەكەن. ءوزىڭىز ايتىڭىزشى, ءۇمىت وتى وشكەن ادامدا قانداي ەموتسيا بولادى؟!
– ءبىر سوزىڭىزدە «قازاقستان – ەۋروپا فۋتبولىنىڭ تۇتىنۋشىسى» دەدىڭىز. ونى قالاي تۇسىندىرەسىز؟
– ونىڭ ءمانى مىنادا, ەۋروپانىڭ فۋتبول ترانسلياتسياسىن تۇتىنامىز. بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەر ارقىلى سولاردىڭ كلۋبتارىنا قوماقتى اقشا تىگەمىز. ەۋروپا فۋتبول كلۋبتارىنىڭ اتريبۋتيكاسى بار فۋتبولكالار مەن شارفتاردى ساتىپ الامىز. ەۋروپا مەن افريكانىڭ ورتانقول فۋتبولشىلارىن لەگيونەر رەتىندە شاقىرىپ, قوماقتى قارجى تولەيمىز. كوردىڭىز بە, ميلليونداعان, ءتىپتى ميللياردتاعان تەڭگەنىڭ قارجىسى سىرتقا كەتۋدە.
– 1930 جىلدان بەرى 22 رەت الەم چەمپيوناتى وتسە, سونىڭ 12-سىندە ەۋروپا كوماندالارى دارالاندى. ءتىپتى 2006-2018 جىلدار ارالىعىندا وتكەن 4 چەمپيوناتتا كارى قۇرلىق قۇرامالارىنا تەڭ كەلەتىن كوماندا بولمادى. وسى تۇرعىدا ەۋروپانى مويىندايمىز. الايدا فۋتبولدى دامىتۋدىڭ تاعى ءبىر تەتىگى – ورتا ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا جاسوسپىرىمدەردىڭ سپورتقا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. بۇل جايلى نە دەيسىز؟
– قازىرگى جاسوسپىرىمدەردىڭ تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن سمارتفون تۇتىنۋ سالدارىنان قوزعالىسى ازايدى. ادامنىڭ فيزيكالىق بەلسەندىلىگى تومەندەگەن جاعدايدا يممۋنيتەتى تومەندەپ, ءالسىز, اۋرۋشاڭ بولادى. ولار تەلەفونداعى كەرەكتى-كەرەكسىز اقپاراتتى الىپ, ءبىلىم الۋعا قۇلىقسىزدىق تانىتۋدا. مۇنى كۇندەلىكتى ومىردە كورىپ ءجۇرمىز. ەندى نە ىستەيمىز؟ بالانىڭ دەنە قوزعالىسى بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ ارقىلى وقۋعا قىزىقتىرۋ كەرەك.
2008 جىلى «مەكتەپ پاندەرىن فۋتبول ارقىلى ۇيرەتۋ» اتتى جوبانى پاتەنتتەدىم. ماقسات – ساباق كەزىندە وقۋشىنىڭ قوزعالىسى ارقىلى قاجەتتى ءبىلىم بەرۋ.
بۇگىندە كوپتەگەن اتا-انا حابارلاسىپ, بالاسىن اماناتتاپ جاتادى. ويتكەنى ۇستازدى دا, اتا-اناسىن دا تىڭدامايتىن بالالار كوبەيىپ كەلەدى. ءبىز ونداي جاستاردىڭ فۋتبولعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن وياتىپ, قىزىقتىرىپ, سودان كەيىن رۋحاني تاربيە بەرۋگە باسىمدىق بەرەمىز. شۇكىر, بىزدەگى تالاپتى جاستاردىڭ وقۋ ۇلگەرىمى جاقساردى.
– الدا قانداي جوسپارلارىڭىز بار؟
– باستى تاۋعا دا, تاسقا دا سوققان كەزدەرى «Arlandar» فۋتبول كلۋبىن جاۋىپ تاستاسام با دەپ ويلايمىن. بىراق قانشاما جاستىڭ وبالىنا قالامىن با دەپ قورقامىن. شەتەلدەگى ارىپتەستەرىممەن ءتىل تابىسىپ, قارجى تارتىپ كەلەمىز.
4-8 ءساۋىر ارالىعىندا پورتۋگاليادا حV Azares حالىقارالىق ءتۋرنيرى وتەدى. سوعان كوماندانى دايىنداپ جاتىرمىز. بۇعان دا 1911 جىلى نەگىزى قالانعان Micaelense فۋتبول كلۋبى دەمەۋشىلىك كورسەتەدى.
ءبىزدىڭ فۋتبولشىلار ءساتتى ونەر كورسەتىپ جاتسا, ەۋروپا فۋتبول اكادەميالارىنىڭ ساپىنا قوسۋ نيەتىمىز بار.
