بيىل استانا قالاسىندا وقۋ جىلى 1 ماۋسىمدا اياقتالىپ, ەلوردانىڭ جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەرىن 18443 وقۋشى ءبىتىردى. ەندى ولار جازعى دەمالىسىن قالاي وتكىزەدى؟ جازعى لاگەرلەرگە بارا الا ما؟ سپورت سەكتسيالارى مەن شىعارماشىلىق ۇيىرمەلەرگە قاتىسۋ مۇمكىندىگى جاسالعان با؟ ەڭ باستىسى, وسى كانيكۋل كەزىندە بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگى قالاي قورعالادى؟
جاقىندا ەلىمىزدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى ءاليحان سمايىلوۆ وقۋشىلاردىڭ مەكتەپ ءبىتىرۋ ەمتيحانىن تاپسىرۋ كەزىندە تولىق قاۋىپسىزدىگىنە كەپىلدىك بەرىلىپ, اسىرەسە, اۋىلدىق جەرلەردە ولاردىڭ سپورت الاڭقايلارىن مولىنان سالىپ, بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى وتكىزۋ ءۇشىن كوپشىلىك-مادەني شارالاردى جوسپارلى تۇردە وتكىزىپ تۇرۋدى تاپسىردى. بۇعان قوسا, اكىمدىكتەرگە ساۋىقتىرۋ ورىندارى مەن جازعى لاگەرلەرگە الەۋمەتتىك جاعىنان از قامتىلعان وتباسىلاردىڭ بالالارىن ءبىرىنشى كەزەكتە جىبەرۋ ماسەلەسىن شەشۋ مىندەتى قويىلدى.
جاڭا جوبالار
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وقۋ-اعارتۋ مينيسترى عاني بەيسەمباەۆتىڭ ايتۋىنشا, بيىل لاگەرلەر مەن ساۋىقتىرۋ ورىندارىنا 1-10-سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ 85,3 پايىزى جولداما الماق. بۇل – شامامەن 2,8 ميلليون وقۋشى. ولاردىڭ 500 مىڭى – ارنايى ساناتتاعى وتباسىلاردىڭ بالالارى. بيىل بالالار ءۇشىن قالا سىرتىندا – 218 (ولاردىڭ 118-ءى – مەملەكەتتىك, 100-ءى – جەكەمەنشىك), مەكتەپ جانىندا 10,2 مىڭ ءپروفيلدى جانە لاگەر-شاتىر دايىندالىپتى.
سونىمەن قاتار, ەلىمىزدىڭ جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەرى جانىندا جازعى جانە وليمپيادالىق مەكتەپ رەزەرۆتەرىنىڭ جۇمىسى مەن ءداستۇرلى-مادەني قۇندىلىعىن تانىستىراتىن «ەتنواۋىل», «جازدىق جولداما» جوبالارى دا جۇزەگە اسىرىلماق. بۇعان تەك ەلوردانىڭ وزىنەن 2600-گە تارتا وقۋشى قاتىسپاق.
مۇنداي جاڭا جوبالاردى قولداي وتىرىپ, دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى بارلىق ەمحانادا جازعى لاگەرگە باراتىن بالالاردىڭ مەديتسينالىق تەكسەرۋدەن ءوتۋىن بارىنشا ىجداھاتتى ۇيىمداستىرۋدا. ويتكەنى دەنساۋلىق جاعدايى تۋرالى يممۋندىق دارەجەسى مەن ەپيدەميولوگيالىق جاعدايى كورسەتىلگەن قورىتىندى انىقتاما بولماسا, وقۋشى ساۋىقتىرۋ ورنى مەن لاگەرگە جىبەرىلمەيدى. ايتا كەتۋ كەرەك, قالا سىرتىنداعى لاگەرلەر 400-گە تارتا مەديتسينا قىزمەتكەرىمەن دە قامتاماسىز ەتىلىپ وتىر.
جازعى مەكتەپ جۇمىسى
قازىر «جازعى مەكتەپ» دەگەن تۇسىنىك بار. مۇندا وقۋشىلار قالاعان سەكتسياسىنا بارىپ, تاڭداعان ۇيىرمەسىنە قاتىسا الادى. بىراق ولاردىڭ كوبى تەگىن بولمايدى. استانا قالاسىندا ءۇش-ءتورت مەكتەپتىڭ جانىندا عانا اقىسىز جۇرگىزىلەتىن وسىنداي ۇيىرمەلەر بار ەكەن. قالعاندارىنا حابارلاسقانمەن, ەشقانداي مالىمەت الا المادىق.
– جازعى مەكتەپ بىزدە ىندەت كەزىندە ونلاين فورماتتا وقىعان وقۋشىلار ءۇشىن ۇيىمداستىرىلدى. وعان بالالار دا, اتا-انالار دا ۇيرەنىپ قالىپ ەدى. ول ءبىر جاعىنان كەمشىن قالعان وقۋ ۇدەرىسىن تولىقتىرۋ ءۇشىن قاجەت بولسا, ەكىنشى جاعىنان بالالاردىڭ تىنىعىپ, دەمالۋىنا دا, وي-ءورىسىن جەتىلدىرۋىنە دە مۇمكىندىك تۋعىزاتىن جاعداي دەپ ويلايمىز. سونداي-اق جازدا قالا سىرتىنداعى لاگەرگە نەمەسە اۋىلداعى اتاسى مەن اجەسىنە بارا الماي قالعان باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن مەكتەپ جانىنداعى لاگەرلەر دە جۇمىس ىستەيدى. وندا وقۋشىلار تاڭەرتەڭگى 9:00-دەن 15:00-گە دەيىن بولىپ, ءتۇرلى باعدارلاماعا قاتىسادى, – دەيدى وقۋ-اعارتۋ ۆيتسە-ءمينيسترى شولپان قارينوۆا.
ءبىر جاقسىسى, مۇندا بالالار مۇعالىمدەر مەن ۆوجاتىيلاردىڭ تولىق باقىلاۋىندا بولادى. بۇدان باسقا, ەلوردادا بوس ۋاقىتتى ءتيىمدى وتكىزۋ ورتالىعى جۇمىس ىستەيتىنىن ايتقىمىز كەلەدى. جاسوسپىرىمدەر مۇندا ۆوكالعا, بيگە, شىعىس جەكپە-جەگىنە, شاحمات پەن قولونەر ىسىنە, اكتەرلىك شەبەرلىك, بوكس, دزيۋدو, تاەكۆوندو, تاعى باسقا دا سپورت ۇيىرمەلەرىنە جازىلا الادى.
تابىس تابۋ جايى قالاي؟
بۇلاردىڭ بارلىعى قۋانارلىق جاي. دەگەنمەن قالادا لاگەر مەن ساۋىقتىرۋ ورنىنا دا, اۋىلداعى اتا-اجەسىنە دە بارمايتىن بالالار بار. ولار, نەگىزىنەن, جازعى كانيكۋل كەزىندە وزىنە تيىن-تەبەن تاپقىسى كەلەتىن, جۇمىس ىستەۋگە قۇلشىنىسى زور جاسوسپىرىمدەر. اتا-انالاردى قازىر, نەگىزىنەن, سولاردىڭ قاۋىپسىزدىگى الاڭداتادى. بۇل جەتكىنشەكتەر كوبىنە مەيرامحانا, ءدامحانا مەن Chocofood, Glovo, Wolt, ياندەكس.ەدا, ABR كومپانيالارىنىڭ فيليالدارىندا جۇمىس ىستەيدى. ويتكەنى ەلوردادا تاماققا ونلاين-تاپسىرىس بەرەتىندەرگە قىزمەت كورسەتەتىن, نەگىزىنەن, وسى كومپانيالار. تاعامدارى دا «قازىر ءازىر» دەگەن سياقتى تەز دايىندالادى. بۇل ەندى بىزگە شەتەلدەن جەتكەن ءۇردىس. سوسىن ول كەشەگى ەلىمىزدە ىندەت ورشىگەن كارانتين كەزىندە سۇرانىسقا كوبىرەك يە بولدى.
«قازىر ۇيىندە قۇربى-قۇرداستار نەمەسە بايىرعى دوستار باس قوسا قالسا, داپ-دايىن وسى ونلاين-تاعامدارعا تاپسىرىس بەرەتىندەر جەتىپ ارتىلادى. ولارعا سول كومپانياعا جازعى دەمالىسىندا جۇمىسقا تۇرعان جاسوسپىرىمدەر ۆەلوسيپەد, موپەدىنە وتىرىپ الىپ تاعامىن الىپ, زىمىراپ جەتىپ بارارى ءسوزسىز. ءارى ولار تاپسىرىسىن ءدال ءۇيىنە دەيىن جەتكىزىپ بەرۋدى تالاپ ەتەدى. جاسىراتىنى جوق, نەشە ءتۇرلى ادام بولادى. كەيبىرەۋى ىشىمدىك ءىشىپ وتىرادى. وسى تۇرعىدا اتا-انالاردىڭ جاسوسپىرىمدەردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە الاڭداۋشىلىعى زاڭدى ەمەس پە؟!» دەيدى ەلوردا تۇرعىنى سارسەن ەرمەكۇلى.
ءبىز وسى ساۋالدى Glovo كومپانياسىنىڭ اكىمشىلىك قىزمەتكەرى نينا پلەتنەۆاعا قويدىق. ول بىلاي دەدى:
«ءبىز جەتكىنشەكتەردى جۇمىسقا اتا-اناسىنىڭ كەلىسىمىمەن 14 جاستان باستاپ الامىز. وندا دا تەك ەر بالالاردى عانا. سوسىن ۇلداردىڭ ىنتا-ىقىلاسىنا, پىسىقتىعىنا قارايمىز. راسى كەرەك, جاز مەزگىلىندە ونلاين-تاعامعا سۇرانىس كوپ بولادى. ونىڭ ۇستىنە ىلدىم-جىلدىم جەتكىزەتىن تاعامدارعا وسىنداي جەتكىنشەكتەر ىڭعايلى. قالانى جاقسى بىلەدى, كوپقاباتتى ءۇيدىڭ جوعارعى قاباتىنا تەز كوتەرىلەدى. ال قاۋىپسىزدىك جاعىنا كەلسەك, بىزدە تاپسىرىس بەرۋشىنىڭ اتى-ءجونى, مەكەنجايى, تەلەفونى – بارلىعى تولىق جازىلعان. سوسىن قىزمەتكەرىمىزبەن ۇنەمى بايلانىسىپ وتىرامىز. ونلاين-تاپسىرىستى الىپ, ءتيىستى كليەنتكە جەتكىزگەنشە بارلىعى ءبىزدىڭ باقىلاۋدا بولادى».
«ساقتىقتا قورلىق جوق» دەگەن. اتا-انانىڭ دا الاڭداۋى ورىندى. ءويتكەنى كەيبىر مەيرامحانا مەن ءدامحانانىڭ الاقول يەلەرى ۇل-قىزداردى ەشقانداي كەلىسىمشارتسىز ءبىر اي جۇمىس ىستەتىپ, «سەن سىناق مەرزىمىنەن وتپەي قالدىڭ» دەپ ەڭبەكاقىسىن بەرمەي اۋرە-سارساڭعا سالاتىن كورىنەدى. ءتىپتى بار ىنتا-ىقىلاسىمەن قىزمەتىن ادال اتقارىپ جۇرگەن جەتكىنشەكتەردىڭ دە «جۇمىستان كەشىكتىڭ, ەرتە كەتۋگە قامداندىڭ نەمەسە ىدىس-اياق سىندى» دەگەن جەلەۋمەن ەڭبەكاقىسىنان اقشاسىنىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگىن ۇستاپ قالاتىندار دا بار ەكەن. مىنە, وسىنىڭ بارلىعى ءومىردى جاڭا باستاپ, ەڭبەك ەتۋگە دەگەن قۇلشىنىسى بار جاس وركەندەردىڭ مەسەلىن قايتاراتىن كەلەڭسىز جايلار ەكەنى ءسوزسىز.
«مۇنداي جاعدايدى اتا-انالار نازاردان تىس قالدىرماۋى كەرەك. مەيرامحانا, دامحاناعا داياشى نەمەسە ونىڭ كومەكشىسى ەتىپ جۇمىسقا السا, ۋاقىتشا بولسا دا كەلىسىمشارت جاساۋدى تالاپ ەتكەن ءجون. ولاي بولماعان جاعدايدا, بالانىڭ زاڭدى وكىلدەرى ارالاسىپ, ءمان-جايدى انىقتاعان دۇرىس» دەيدى استانا قالاسىنىڭ يۋۆەنالدى پوليتسيا قىزمەتكەرى نۇرعانىم يماشەۆا.
P.S:ءۇش اي جازعى كانيكۋل كەزىندە بالالاردىڭ دەمالعانى دا, ەڭبەككە ارالاسقانى دا دۇرىس. بىراق قاي كەزدە دە قاۋىپسىزدىك شارالارى قاتاڭ ساقتالۋى وتە ماڭىزدى.
