كەشە ەلوردالىق جىرسۇيەر قاۋىم ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە وسىنداي اتاۋمەن وتكەن جىر كەشىنە جينالدى. بۇل – «دارىن» مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ يەگەرى, بەلگىلى اقىن داۋلەتكەرەي كاپۇلىنىڭ ءۇشىنشى مۇشەل جاسقا تابان تىرەۋىنە وراي بەرگەن ءتۇيىندى كەشى. پوەزيا مەرەكەسىندەي بولعان باسقوسۋدى اقىن ايتىستاعى ناقىشىمەن اشىپ, كورەرمەن كوزايىمىنا اينالدى.
جيىندا ەڭ الدىمەن داۋلەتكەرەيدىڭ ءالى سياسى كەۋىپ ۇلگەرمەگەن, ايتىستاعى جىرلارى توپتاستىرىلعان «شەرتولعاق» كىتابىنىڭ تۇساۋى كەسىلدى.
وسى سالتاناتتى راسىمدە اكادەميك سەيىت قاسقاباسوۆ, جازۋشى الىبەك اسقاروۆ, اتالعان جيناققا دەمەۋشىلىك جاساعان, قازاق رۋحانياتىنىڭ جاناشىرى نۇرتاي ءسابيليانوۆ جانە اقىننىڭ اناسى, ايتىس ونەرىنىڭ ارداگەرى ەگەۋحان اجە ءسوز سويلەدى.
داۋلەتكەرەي كاپۇلىنىڭ ادەبيەتتەگى ورنى, شىعارمالارىنىڭ شىڭى, ايتىستاعى دۇلدۇلدىگى جايىندا اقىندار ۇلىقبەك ەسداۋلەت, نەسىپبەك ايتۇلى جانە ءماجىلىس دەپۋتاتى باقىتبەك سماعۇل اڭگىمەلەدى.
جىر كەشى ءداستۇرلى ءانشى ايگۇل ەلشىباەۆانىڭ «سۇگىردىڭ انىمەن», «اق جاۋىن» كامەرالىق وركەسترىنىڭ «ورلەۋىمەن» ءورىلدى. قاتارىندا اقىندار, ءتىل جاناشىرلارى, زيالىلار بار جىرسۇيەر قاۋىم «التىن دومبىرانىڭ» يەگەرى جانداربەك بۇلعاقوۆ پەن مەيىربەك سۇلتانحاننىڭ ايتىسىن تاماشالادى. سونىمەن قاتار كەش يەسىنىڭ قازاقى ورنەكتى, ۇلتتىق بەينەلى, تاۋ سۋىنداي ءمولدىر, تاڭ سامالىنداي جۇپار, اسقارالى التايداي بيىك, اقاننىڭ قاراگەرىندەي ارىندى جىرلارىن تىڭدادى.
اسحات رايقۇل
f
f
ۋىز لەبىز
سەيىت قاسقاباسوۆ, فولكلورتانۋشى عالىم, اكادەميك:
– ءور التايدىڭ ارعى جاعىنداعى قانداستارىمىزدىڭ اراسىنان اتاجۇرتقا ءوز ولەڭىمەن, وزگەشە ۇنىمەن كەلگەن داۋلەتكەرەي كاپۇلى ءا دەگەننەن تانىلدى قازاققا. ونىڭ شىعارمالارىنان ءداستۇرلى وبراز, شۇرايلى تىركەستەر ءجيى بايقالادى, ياعني, ارعى عاسىرلارداعى جىراۋلار پوەزياسىمەن تامىرلاس. ولەڭدەگى سونى ورنەكتءى ادەبيەتىمىزگە اكەلىپ قوسقان اقىننىڭ جىرلارىندا دالالىق سارىن, بابانىڭ سالتى, ۇلتتىڭ بولمىسى تۇنىپ تۇر.
«بالبال تاستىڭ جۇرەگى بۇلك ەتكەندە…» دەگەن وسى كەشتىڭ اتاۋىنىڭ وزىندە كەرەمەت وبراز بار.
نەسىپبەك ايتۇلى, اقىن, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى:
– «بولاتىن بالا ون بەسىندە باسپىن دەر, بولمايتىن بالا ەلۋىندە جاسپىن دەر». داۋلەتكەرەي تۋرالى ايتۋ مەن ءۇشىن وتە اۋىر ءارى جەڭىل. ەكەۋمىز دە التايدىڭ ارعى جاعىنان اتامەكەنگە ورالدىق, ەكەۋمىز دە ولەڭنىڭ ولكەسىندەمىز. كەيدە بۇل بالانى كورىپ, ءوزىمدى كورگەندەي بولاتىنىم سوندىقتان. تەك ايىرماشىلىعىمىز – مەن ەلگە كەڭەس زامانىندا كەلدىم, داۋلەتكەرەي ەگەمەندىگىمىزدى الىپ, مەرەيىمىز تاسىپ, مەيىرىمىمىز شالقىپ تۇرعان كەزدە كەلدى تۋعان جەر توسىنە. سونىسىمەن ول باقىتتى دەر ەدىم.
جۇرتى كاپتىڭ ۇلى داۋلەتكەرەيدى ايتىسكەر رەتىندە تانيدى. بۇل – ونىڭ سول قاناتى. ال, وڭ قاناتى – اقىندىعى, شىن اقىندىعى, تازا اقىندىعى. ويتكەنى, ول قازاقتىڭ كوشىن, تۇيەنىڭ بوزداعانىن, جىلقىنىڭ كىسىنەگەنىن كورىپ ءوستى, كيىز ءۇيدىڭ ىشىندە ەسەيدى. وعان اقىندىق ونەر اكەنىڭ كۇشىمەن, انانىڭ سۇتىمەن دارىدى.
