باقىت سۇلتانوۆ, قالا اكىمى: ىرگەدەگى كەنتتەر استانا مارتەبەسىنە ساي بولسىن

ەلوردا اكىمدىگى جۇمىسىنىڭ باستى ماقساتى – شاھار حالقىنا ءومىر سۇرۋگە قولايلى ورتانى قالىپتاستىرۋ. اكىمدىكتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمى باقىت سۇلتانوۆ قالا ماڭىنداعى ەلدى مەكەندەر استانا مارتەبەسىنە ساي بولىپ, كەنتتەر تۇرعىندارى دا بارلىق يگىلىكتەردەن شەت قالماۋ كەرەكتىگىن قاداپ تاپسىردى.

2010 جىلى شەتكى ايماقتاردى 2020 جىلعا دەيىنگى ورتا مەر­زىمدى پەرسپەكتيۆادا دامىتۋ تۇجىرىمداماسى بەكىتىلگەنىن ەسكە سالعان قالا باسشىسى اتالمىش قۇجاتتى 5 جىلعا ارنالعان ەلوردانى ورلەتۋدىڭ كەشەندى جوسپارىمەن سايكەستەندىرىپ, 27 مامىرعا دەيىن اتقارىلعان جۇمىس بويىنشا ەسەپ بەرۋدى تاپسىردى.
– رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن شەتكى ايماقتاردى دامىتۋعا ءۇش جىلدىق مەرزىمگە 7,5 ميلليارد تەڭگە ءبولىنىپ وتىر. بۇل قوماقتى قارجى «كوكتال-2», «يلينكا», «ءوندىرىس» جانە «جەلەزنودوروجنىي» تۇرعىن الاپتارىندا ءتورت دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنىنىڭ, ەكى مەكتەپتىڭ, ءتيىستى ينفراقۇرىلىمنىڭ قۇرىلىسىنا ءبولىندى. قۇرىلىس جۇمىستارىن بيىل باستاپ, كەلەسى جىلى اياق­تاۋىمىز قاجەت. بارلىق قارجى ۋاقىتىندا يگەرىلۋى ءتيىس, – دەدى ب.سۇلتانوۆ.
قالا باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, ەلورداعا اقمولا وبلىسىنا قاراستى ەلدى مەكەندەردەن 60 مىڭعا جۋىق حالىق كەلىپ, باس قالاداعى قىزمەتتەردى پايدالانادى. وسىندا جۇمىس ىستەپ, ءبىلىم الادى.
– ارينە, بۇل جاعداي قالا ءتىر­شىلىگىنە دە سالماق تۇسىرەدى. الايدا شاھار ەكونوميكاسىندا ەلدى مەكەندەر تۇرعىندارىنىڭ دا ۇلەسى بار. سوندىقتان اقمولا وبلىسىنداعى ارىپتەستەرىمىزبەن بىرلەسىپ, جول قۇرىلىسىن, كو­لىكتى دامىتۋ بويىنشا ءتيىستى باع­دارلامانى ءبىر ستاندارتتارمەن ازىرلەۋ قاجەت. قالا ماڭىنداعى ەلدى مەكەندەردە جۇمىس ورىندارىن قۇرىپ, ورتا ءبىلىم الۋ ءۇشىن عانا ەمەس, سونىمەن قاتار ورتا ارنايى ءبىلىم الۋ, بوس ۋاقىتتى ءتيىمدى وتكىزۋ ءۇشىن جاعداي جاسالۋى كەرەك. بۇل كەنتتەردىڭ بار­لىعى استانا مارتەبەسىنە ساي بولسىن. ويتكەنى بۇل – استانانىڭ ءدال ىرگەسىندەگى اۋماق, – دەدى اكىم.
وسىعان بايلانىستى ب.سۇلتانوۆ اۋداندار اكىمدەرىنە 1 ماۋسىمعا دەيىن قالا ماڭىنداعى ەلدى مە­كەن­دەر تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن كوتەرۋ بويىنشا اقمولا جانە قاراعاندى وبلىستارى بيلىگىمەن بىرلەسىپ جۇمىستى ۇيلەستىرۋدى, بىرلەسكەن جۇمىس توپتارىن قۇرىپ, جول كارتاسىن ازىرلەۋدى, ەلدى مەكەندەردى بىرلەسە دامىتۋدى تاپسىردى.
جيىندا اۋداندار اكىمدەرى, بىرقاتار باسقارمالاردىڭ باسشىلارى قالا اكىمىنە شەتكى ايماقتاردى دامىتۋ بويىنشا اتقارىلعان, الدا اتقارىلار جۇمىستار جايىندا ەسەپ بەردى.
كولىك جانە جول-كولىك ينفرا­قۇ­رى­لىمىن دامىتۋ باس­قار­­ماسىنىڭ باسشىسى اسحات قاراعويشيننىڭ ايتۋىنشا, وسى جىلى تۇرعىن الاپتار ينفراقۇرىلىمىنىڭ قۇرى­لىسىنا قالا بيۋدجەتىنەن 5,5 ملرد تەڭگە ءبولىندى. ن.تىلەنديەۆ داڭعىلىنان وڭتۇستىككە قاراي 19 كوشە سالىنادى. مۇنداعى جولداردىڭ جالپى ۇزىندىعى – 7,18 شاقىرىم, ينجەنەرلىك جەلىلەر – 81,8 شاقىرىم. ءتيىستى جوباعا سۋ قۇبىرى, نوسەر سۋلارى, ەلەكترەنەرگياسى, سىرتقى جارىقتاندىرۋ جەلىلەرى كى­رە­دى. بيىل بۇل اۋماقتا كابەل ارناسىنىڭ قۇرىلىسىن, كوگالداندىرۋ مەن كولىكتەردىڭ قاتىناۋىن قامتاماسىز ەتەتىن جۇمىستاردى اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر.
«كوكتال-2» تۇرعىن الابىندا ۇزىندىعى 19 شاقىرىمدى قۇرايتىن جولدىڭ, 267 شاقىرىم ينجەنەرلىك جەلىلەردىڭ قۇرىلىسى جوسپارلاندى. جالپى كەنتتە 41 كوشە سالىنباق. ال «كوكتال-1» كەنتىندەگى 16 كوشەدە ءتيىستى جۇ­مىستار جۇرگىزىلەدى. سونىڭ ءىشىن­دە بەس كوشەدە بۇرىن باس­تالعان قۇرىلىس-مونتاجداۋ جۇمىستارىن تولىعىمەن اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر. اتاپ ايتساق, شورتانباي اقىن, ەستاي, №5, 6, 7 كوشەلەردەگى جۇمىستار بىتپەك.
«كومسومولسكي» تۇرعىن الابىندا كولىكتەردىڭ قاتىناۋىنا جاعداي جاسالىپ, ينجەنەرلىك جەلىلەر سالىنادى. بۇل جۇمىستار ە355 كوشەسىندە – قورعالجىن تاسجولىنان سارايشىق كوشەسىنە دەيىنگى ارالىقتا جۇرگىزىلىپ, «كريستالل», «سەنىم», «اريستوكرات», «نۇرلى ۇيا» تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنە كولىكتەردىڭ جا­قىنداۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
«ينتەرناتسيونالنىي» تۇرعىن الابىندا 2012 جىلى باستالعان جۇمىستار جالعاسادى. مۇندا جولدار سالىنىپ, كوشەلەر جارىقتاندىرىلىپ, اباتتاندىرىلادى, ينجەنەرلىك جەلىلەر ىسكە قوسىلادى.
«وڭتۇستىك-شىعىس» اۋماعىنىڭ سول قاپتالىندا 19 كوشەنىڭ قۇرىلىسى قاراستىرىلعان. حانتاۋ مەن بۋراباي كوشەلەرىندە نوسەر سۋلارى كارىزىن سالۋ جوس­پارلاندى. بۇل جوبا ەكى كەزەڭمەن جۇزەگە اسىرىلادى. ءبىرىنشى كەزەڭ بويىنشا 6 كوشە سالىنىپ جاتىر. ال ەكىنشى كەزەڭ جۇمىستارىنا, ياعني 13 كوشە قۇرىلىسىنا مەر­دىگەر ىزدەستىرىلىپ جاتىر. بۇگىنگى تاڭدا مەردىگەردى انىقتاۋ بويىنشا كونكۋرس جاريالاندى. مۇنىڭ ۇستىنە جوبانى تۇزەتۋ قاجەتتىلىگى تۋىندادى.
وسى كۇندەرى ۇكىمەت رەزەرۆىنەن 3,9 ملرد تەڭگە قوسىمشا قارجى سۇراتىلدى. بۇل قارجى جەتى تۇرعىن الاپتاعى جالپى ۇزىن­دىعى 31,1 شاقىرىمدى قۇرايتىن 87 كوشە قۇرىلىسىنا جۇمسالماق.
وتىن-ەنەرگەتيكالىق كەشەنى جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق باسقارماسىنىڭ باسشىسى ەربول تولەۋوۆ «يلينكا» تۇرعىن الابىنان شىعىسقا قاراي, «كوكتال-1», «كوكتال-2» كەنتتەرىندەگى جولدار مەن ينجەنەرلىك جەلىلەردىڭ قۇرىلىسى بارىسىن باياندادى. بۇعان قوسا, «اگروگورودوك», «جەلەزنودوروجنىي», «ءوندىرىس» تۇرعىن الاپتارىن ەلەكترەنەرگيا­سىمەن قامتۋ جاعدايىمەن تانىس­تىردى.