جاز – جان جادىراتار دەمالىس ايى. جىل بويى جۇمىس باستى بولىپ, قولى بوساماعان جان ءبىر اي ەڭبەك دەمالىسىن ءماندى دە مازمۇندى ەتىپ وتكىزگىسى كەلەتىنى – زاڭدىلىق. ول ءۇشىن بويىنا تىڭ كۇش-قايرات جيناپ, كوڭىل سەرگىتەتىن جاقسى دەمالىس ورنىن ىزدەيدى. ارينە, ەلىمىزدە ونداي دەمالىس ورىندارى بارشىلىق. بىراق «ولاردىڭ باعاسى قانشا, ەلوردادان وعان قالاي جەتۋگە بولادى؟» دەگەن ساۋالدار تاعى مازالارى ءسوزسىز. ءبىز بۇگىن سول دەمالىس ورىندارىنىڭ ىشىندە باياناۋىل ايماعى تۋرالى از-مۇز اڭگىمە وربىتپەكپىز.
جول مۇراتى – جەتۋ
نۇر-سۇلتان قالاسىنان ءتورت ءجۇز ەلۋ شاقىرىم جەردە ورنالاسقان باياناۋىل دەمالىس ايماعى – ەلوردالىقتاردىڭ جازدا تىنىعۋعا كوپ باراتىن سۇيىكتى ورنىنىڭ ءبىرى. تابيعاتى تاماشا, كورىكتى مەكەن سانالاتىن ءوڭىر كىم-كىمدى دە كوگىلدىر تاۋلارىمەن الىستان مەن مۇندالاپ شاقىرىپ تۇرادى. وتكەن جىلى وسى ايماقتا 150 مىڭنان اسا تۋريست دەمالىپتى. سونىڭ 20 پايىزى – شەتەلدىك. ايتسا ايتقانداي, قازىنالى باي ولكە ەرەكشە قورعاۋعا الىنعان ۇلتتىق پاركىمەن دە باعالى. بۇعان قوسا, تەك جاسىباي كولىنىڭ تابيعاتىنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟!
ال ەندى وسى ەستىگەن ادامنىڭ دەگبىرى قالماي جىلدامىراق كورگىسى كەلەتىن ايماققا قالاي بارۋعا بولادى؟ ەندى سوعان توقتالايىق. بىرىنشىدەن, اتالعان تابيعاتى اسەم ولكەگە جاز شىعىسىمەن جەكەمەنشىك كولىگىمەن بارۋشىلاردىڭ قاراسى كوبىرەك. نۇر-سۇلتان-پاۆلودار تاسجولى ارقىلى ەكىباستۇز قالاسىنان وڭعا بۇرىلىپ, مايقايىڭ ارقىلى بارۋعا بولادى. جەڭىل ماشينامەن بەس-التى ساعاتتا جەتىپ قالادى. ال پويىزبەن باراتىندار پاۆلودار نەمەسە ەكىباستۇز قالاسىنان ءتۇسىپ, ءارى قاراي اۆتوبۋسپەن نە بولماسا تاكسيمەن جەتۋگە بولادى.
ءوتكەن جىلى باياناۋىل ايماعىندا 150 مىڭنان اسا تۋريست دەمالىپتى. سونىڭ 20 پايىزى – شەتەلدىك
باياناۋىل تاماشا تابيعاتىمەن عانا ەمەس, تۋريستەردى مادەني, تاريحي مۇراعا باي ءوڭىر رەتىندە دە قارسى الادى. ەرتەدەگى ۇڭگىرلەر مەن قويناۋلاردىڭ قابىرعاسىنداعى ەجەلگى ادامداردىڭ قولىمەن جاسالعان جۇمباققا تولى سۋرەتتەر, قورعاندار مەن بالبال تاستارى قانداي! ەسكەرتكىشتەردىڭ ەڭ بەلگىلىسى – وسى بالبال تاستار. ۇلتتىق تابيعي ساياباق دەگەن مارتەبەگە يە بۇل ايماقتا «كەمپىرتاس», «كوگەرشىن», «نايزاتاس», «اتتىڭ باسى», «تاس جاستىقتار» سياقتى جاراتىلىسى وزگەشە جارتاستار دا بار. جاسىباي, سابىندىكول جانە تورايعىر كولدەرىنىڭ سۋى قانداي! كەلگەن تۋريستەر ۇنەمى ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ جاتاتىن كورىنەدى.
جاسىباي كولىنە باراتىن جول وتكەن جىلى جوندەلسە, جاسىبايدان قوڭىر اۋليە ۇڭگىرىنە دەيىنگى ارالىقتاعى جولعا بيىل دا قيىرشىق تاس توسەلىپ, قالىپقا كەلتىرىلىپتى. سوندىقتان ەلوردالىقتارعا باياناۋىلعا بارىپ دەمالۋعا جول ەش قيىندىق تۋعىزبايدى.
اركىم كورپەسىنە قاراي كوسىلەدى…
جوعارىدا ايتقان ءۇش كولدىڭ ىشىندەگى اسەمدىگىمەن دە, تاپ-تازا تۇنىقتىعىمەن دە كەلۋشىلەردى وزىنە ەرىكسىز تارتاتىنى – جاسىباي كولى. جان-جاعى كوگىلدىر تاۋمەن كومكەرىلگەن كولگە قازاق-جوڭعار سوعىسىندا وشپەس ەرلىك كورسەتكەن باتىردىڭ اتى بەرىلىپتى. اڭىز بويىنشا وسى جان بەرىپ, جان الىسقان ايقاستا جاسىباي, جاۋدىڭ باسىم كۇشىنە قاراماستان, سوڭعى دەمى تاۋسىلعانشا بەرىلمەگەن كورىنەدى.
وسىنداي رۋحتى بابامىزدىڭ ەسىمىن يەمدەنگەن كولدىڭ جاعاسى دەمالۋعا وتە ىڭعايلى. اينالا اق قايىڭ, ۇيەڭكى, قاراعاي جايقالعان, اۋاسى تۇپ-تۇنىق ورمان مەن الىستان مۇنارتقان تاۋ سىلەمدەرى دەمالۋشىلاردىڭ كوڭىل كۇيىنە كەرەمەت اسەر ەتەرى ءسوزسىز.
كول جاعاسىندا بۇگىنگى زامان تالابىنا ساي ينفراقۇرىلىممەن جابدىقتالعان جاعاجايدا سۋعا شومىلىپ, دوپ ويناپ, تۋرنيككە تارتىلىپ, ءار ساعاتىڭدى مازمۇندى وتكىزۋگە بارلىق جاعداي جاسالعان.
جالعا قايىق الىپ, كولگە سەرۋەندەۋگە دە مۇمكىندىك مول. جاسىباي كولىنىڭ ۇزىندىعى – 3,5 كم, ەنى – 2,7 كم, تەرەڭدىگى – 14,7 مەتر.
تاعى ءبىر كوپشىلىكتى قىزىقتىراتىنى, كولدىڭ قاق ورتاسىندا جوعارىدان قاراعاندا جۇرەككە ۇقساعان ارال بار. ونى كوبى «ماحاببات ارالى» دەپ اتايدى. ومىرگە بىرگە قادام باسقىسى كەلەتىن جاستار دا وسى ارالعا ءجۇزىپ كەلىپ, ءبىر-بىرىنە جۇرەك ءسوزىن ارناپ جاتاتىن كورىنەدى. وسى جەردە سۇلۋلىق پەن عاشىقتىق سيمۆولى – قوزى كورپەش پەن بايان سۇلۋ تۋرالى دا اڭىز كوپ.
«باياناۋىل» دەمالىس ۇيىندە تاماقتى ءوزىڭىز الىپ, تەك جاتىن ورىنعا عانا اقى تولەيتىن مۇمكىندىك بار. سولاردىڭ بىرقاتارىنا توقتالا كەتسەك:
«سۇلتان» دەمالىس ءۇيى ءدال جاسىباي كولىنىڭ ىرگەسىندە ورنالاسقاندىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. جاعاجايعا ءتيىپ تۇر. دەمالىس كەشەنى كەلۋشىلەرگە قولجەتىمدى باعاداعى «ستاندارت» بولمەدەن باستاپ, «ليۋكس» ساناتتى بولمەلەر ۇسىنادى. بۇدان بولەك, قالاۋىڭىزعا قاراي ەكى قاباتتى اعاشتان جاسالعان كوتتەدج ۇيلەر تاڭداۋعا مۇمكىندىگىڭىز بار.
جاسىل جەلەكتىڭ ورتاسىندا ورنالاسقان «ەلقونىس» دەمالىس كەشەنى تۋريستەردى ساپالى قىزمەتىمەن قىزىقتىرا الادى. ارنايى مامانداردىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن قىزىقتى ەكسكۋرسيا, فۋتبول الاڭى, ۆولەيبول وينايتىن الاڭ, ءۇش مەزگىل تاماق, قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق تاعامدارىن ۇسىناتىن ءدامحانا, مونشا, بالالارعا ارنالعان الاڭ, ۆەلوسيپەدتى جالعا بەرەتىن قىزمەت, Wi-Fi, كاراوكە, بي الاڭى, ۇلكەن مانگالى دا بار.
ەكى قاباتتى VIP كوتتەجدەن بولمە الۋعا نەمەسە قوناقۇيدەن 4 ورىندىق بولمە جالداۋعا بولادى. شاعىن ۇيلەر ءسال ارزانداۋ تۇسەدى.
باياناۋىلدىڭ ەڭ ادەمى ورىندارىنىڭ ءبىرى – «التىن بايان» دەمالىس ءۇيى. مۇنداعى قولجەتىمدى باعاعا بايلانىستى كىسى قاراسى كوپ. قاي كەزدە بارساڭىز دا ورىن تولىق بولۋى مۇمكىن. سول ءۇشىن الدىن الا حابارلاسىپ, بولمە برونداعانىڭىز ابزال.
ال «بەرەزوۆايا روششا» دەمالىس كەشەنى دە جاسىباي كولىنە جاقىن ورنالاسقان. قوناقۇي كەشەنى دەمالۋشىلارعا 62 بولمە ۇسىنادى. دەمالىس ءۇيىنىڭ وزىنە تيەسىلى جاعاجايى, سونداي-اق جاسىل اۋماعى بار.
جاسىل جەلەككە ورانعان ادەمى ايماقتا تۇرعان دەمالىس ءۇيى – «ورلەۋ». ون شاقتى «ليۋكس» ساناتتى كوتتەدج ۇيلەردە جانعا جايلى دەمالىس وتكىزۋگە بارلىق جاعداي قاراستىرىلعان.
اۋاسى جان سەرگىتەدى
«باياناۋىل» دەمالىس ايماعىنا جىل سايىن بارىپ, دەنساۋلىعىن تۇزەپ جۇرگەن جانداردىڭ ءبىرى – جانعازى مۇساۇلى. ول – نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ تۇرعىنى. زەينەتكە شىققانىنا ەكى-ءۇش جىلدىڭ شاماسى بولعان.
«مۇمكىندىك بولسا, بيىل دا سول «باياناۋىلعا» بارىپ دەمالىپ كەلۋدى جوسپارلاپ وتىرمىن» دەيدى ول. «ارينە, اركىم دە ۇناعان جەرىنە جىل سايىن بارعىسى كەلەدى. بۇل جەر – رەسپۋبليكاعا كەڭىنەن تانىمال 10 تۋريستىك ورتالىقتىڭ ءبىرى. سوندىقتان ينفراقۇرىلىمىن بۇدان دا جوعارى جەتىلدىرە تۇسسە دەيمىن. كورىكتى تابيعات اياسىندا ورنالاسقان مەكەننىڭ ءوزى تۋريزم كلاستەرىن جان-جاقتى دامىتۋعا سۇرانىپ-اق تۇر. مۇندا كوپشىلىك تاماشالاي الاتىن تاريحي ورىندار دا جەتەرلىك».
جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمىزدەي, كوپكە بەلگىلى قوڭىر اۋليە ۇڭگىرىنەن باسقا, دالبا ورمانشىلىعىنداعى مۇرىنتال اۋىلى, جاياۋ مۇسا مەن بۇقار جىراۋدىڭ كەسەنەلەرى – كورۋگە تۇرارلىق تاريحي, مادەني مۇرا.
تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى, باياناۋىل ايرىقشا قورعالاتىن ايماق بولۋىنا بايلانىستى قورشاعان ورتانى ساقتاۋعا دا ايرىقشا نازار اۋدارۋ كەرەك سياقتى. تابيعاتتى ايالاۋ شارالارىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگىنەن كەيبىر كەلەڭسىزدىكتەر ورىن الىپ وتىرعانىن جاسىرۋعا بولمايدى. سونىڭ ءبىرى – جاسىباي كولى دەمالىس ايماعىنداعى «جابايى ءتۋريزمنىڭ» پايدا بولۋى. كەي ادامدار وزدەرى شاتىر تىگىپ, اس-سۋ دايىنداپ, دەمالعان ورنىن جيناپ, تازالاماي, ءتىپتى وتتى سوندىرمەي كەتەتىن دە وقيعالار بولىپ جاتادى. مۇنداعى قالىڭ ورمان قامقورلىقتى قاجەت ەتەدى. قولدا بار اسىلىمىزدىڭ قادىرىن ءبىلىپ جۇرەيىك دەگەنىم عوي…
«ءجۇز رەت ايتقاننان ءبىر رەت كورگەن ارتىق» دەمەكشى, ەڭ كەرەمەتى – جاقپار-جاقپار جاستىق تاستان قۇرالعان تاس قالاشىقتاردىڭ عاجايىپ كورىنىسى كورگەننىڭ كوزىن ءسۇرىندىرىپ, عاجايىپ كۇيگە بولەيدى. سوندىقتان بيىلعى ەڭبەك دەمالىسىڭىزدى باياناۋىلدا وتكىزۋگە كەڭەس بەرەمىن. اسىرەسە جان سەرگىتەر اۋاسى قانداي دەسەڭىزشى!» دەپ اياقتادى اڭگىمەسىن اعامىز.
