2024 جىلدىڭ 1 ناۋرىزىنان باستاپ ەلىمىزدە ساعات اۋىسادى. بۇل جاڭالىقتى ادامدار ءار ءتۇرلى قابىلداپ, ءوزىنىڭ پايىم-پىكىرىن ورتاعا سالۋدا. ءبىز ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگى تەحنيكالىق رەتتەۋ جانە مەترولوگيا كوميتەتىنە حابارلاسىپ, ساعاتتى بىرىزدەندىرۋدىڭ ءمان-ماڭىزىن بىلدىك.
الەم ەلدەرىنىڭ تاجىريبەسى
الدىمەن الەم ەلدەرىنىڭ تاجىريبەسىنە ءمان بەرسەك. جەر بەتىندە بويلىق سىزىققا بايلانىستى بىرىككەن 24 ساعات بەلدەۋى بار. كەيبىر ۋاقىت بەلدەۋىندەگى ايىرماشىلىق 30-45 مينۋتتى عانا قۇرايدى. تەوريادا ءاربىر 1 ساعات ۋاقىت بەلدەۋى ەنى 15 گرادۋس, بۇل ورتاشا كۇن ۋاقىتىنداعى 1 ساعات ايىرماشىلىقتى كورسەتەدى. 1884 جىلى گرينۆيچ مەريديانى (سولتۇستىكتەن وڭتۇستىك پوليۋسكە وتەتىن سىزىقتى نەمەسە شەڭبەردى سيپاتتايدى) بويىنشا ورتاشا ۋاقىت انىقتالدى. 1929 جىلى الەم ەلدەرى وسى شەڭبەر بويىنشا ساعاتىن تۇزەتتى. بۇل بويىنشا توكيو قالاسىندا ساعات ۋاقىتى 17:00 بولسا, پەكيندە 16:00-ءدى, استانادا 14:00-ءدى, باكۋدە 12:00-ءدى, ماسكەۋدە 11:00-ءدى, بەرليندە 9:00-ءدى, لوندوندا 8:00-ءدى كورسەتسە, ۆاشينگتوندا تۇنگى 3:00-گە ساي كەلەدى.
الەمدە ۋاقىت بەلدەۋى ەڭ كوپ ەل – رەسەي فەدەراتسياسى. وندا 11 ۋاقىت بەلدەۋى بار. ماسەلەن, كالينينگرادتا ساعات 9:00 بولعاندا, ماسكەۋدە 10:00-ءدى, ومبىدا 13:00-ءدى, يركۋتسكتا 15:00-ءدى, ۆلاديۆوستوكتا 17:00-ءدى, سوڭعىسى چۋكوتكا اۆتونوميالىق وكرۋگىنىڭ استاناسى انادىردا 19:00-ءدى كورسەتەدى. ياعني رەسەيدىڭ ءبىر شەتىندە تاڭ اتىپ جاتسا, ءبىر قيىرىندا كۇن باتىپ جاتادى. ەۋروپا مەن ازيانى تۇتاس قامتيتىن رەسەي سىندى قازاقستاندا ساعات ايىرماشىلىعى بولماسا دا, ورازانىڭ كەزىندەگى اۋىزاشاردا التاي مەن اتىراۋ اراسىنداعى ۋاقىت ايىرماشىلىعىنىڭ ءاربىر مينۋتىن سەزىنەمىز.
اقش 4 ۋاقىت بەلدەۋى بويىنشا ساعاتىن بەلگىلەيدى. ولار: تىنىق مۇحيتى ساعات بەلدەۋى – UTC08, تاۋلى ايماقتىڭ ساعات بەلدەۋى – UTC07, ورتالىق ساعات بەلدەۋى – UTC06, شىعىس ساعات بەلدەۋى – UTC05 بولىپ بولىنەدى. دەگەنمەن تەرريتورياسى ۇلكەن ەلدەر, مىسالى, ءۇندىستان مەن قىتاي تەك 1 ۋاقىت بەلدەۋىن پايدالانادى. 1912-1949 جىلدار ارالىعىندا قىتايدا 5 ۋاقىت بەلدەۋى بولدى. 1949 جىلى ماو تسزەدۋن بيلىككە كەلۋىمەن ەلدە ورتاق ۋاقىت – بەيجىڭ ساعاتىنا باعىنۋ باستالدى. پەكيننىڭ ۋاقىتى رەسەيدىڭ يركۋتسك قالاسىنا تەڭ, ياعني UTC+8 بەلدەۋىنە ساي كەلەدى. ونىڭ قيىندىعى دا جوق ەمەس. قىتاي استاناسىندا ءتۇس بولعاندا, شىعىس وڭىرلەرىندە تاڭ اتىپ جاتسا, باتىس وڭىرلەردى قاراڭعىلىق باسادى. الايدا رەسمي پەكين ءبىر ۋاقىت بەلدەۋىنەن باس تارتپايدى. ويتكەنى ورتالىقتاندىرىلعان بيلىك جۇيەسىنە ەڭ ءتيىمدىسى UTC+8 بەلدەۋى بولىپ تۇر.
ستاندارتتى ءبىر ۋاقىتقا باعىناتىن 175 ەل بار. بۇل قاتارعا وزبەكستان مەن يراندى قوسۋعا ابدەن بولادى. بۇل ەلدەر ورتالىقتاندىرىلعان بيلىك جۇيەسىمەن ەرەكشەلەنەدى. ءبىر قىزىعى, مۇحيت ارالدارىنداعى باعىنىشتى جەرلەرىن قوسقاندا, فرانتسيادا 12, بريتانيادا 8 ۋاقىت بەلدەۋى شىعادى. الايدا باتىس ەۋروپاداعى ەكى ەل دە ءبىر ساعات بەلدەۋىنە باعىنادى.
قازاقستان قادامى قولايلى ما؟
2023 جىلدىڭ ساۋىرىندە ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگى جانىنان ۆەدومستۆوارالىق جۇمىس توبى قۇرىلىپ, ونىڭ قۇرامىنا ۆ.فەسەنكوۆ اتىنداعى استروفيزيكا ينستيتۋتى, گەنەتيكا جانە فيزيولوگيا ينستيتۋتى, گەوگرافيا جانە سۋ قاۋىپسىزدىگى ينستيتۋتى, م.ايتحوجين اتىنداعى مولەكۋلالىق بيولوگيا جانە بيوحيميا ينستيتۋتى, قازاق ونكولوگيا جانە راديولوگيا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ عالىمدارى, پارلامەنت دەپۋتاتتارى, قوعام بەلسەندىلەرى ەنىپ, UTC+6 ۋاقىت بەلدەۋى تابيعي كۇن ۋاقىتىنا سايكەس كەلمەيتىنىن ايتىپ, دەنساۋلىققا تەرىس اسەر ەتەتىنىن انىقتادى (قازاقستان UTC+5 جانە UTC+6 ۋاقىت بەلدەۋىن قولدانادى). ەندى ساراپشىلار اعزانىڭ بيولوگيالىق ساعاتتارىن ساقتاۋ ءۇشىن بۇكىل ەل بويىنشا UTC+5 بىرىڭعاي ۋاقىتىنا كوشۋدى ۇسىندى.
– ۋاقىتتى ەسەپتەۋدىڭ الەمدىك پراكتيكاسىن, باسقا ەلدەردىڭ ۋاقىت بەلدەۋىن قولدانۋ تاجىريبەسىن زەردەلەپ جانە بارسەلونا دەكلاراتسياسىنىڭ عىلىمي كونسەنسۋسىنا سۇيەنىپ, ەل اۋماعىندا بىرىڭعاي UTC +5 ۋاقىت بەلدەۋىن قولدانۋ ءتيىمدى دەگەن شەشىم شىعاردىق. بىرىڭعاي ۋاقىت بەلدەۋىن بەلگىلەۋ مەملەكەتتەگى لوگيستيكا, كولىك, بانك ماسەلەلەرىن ۇندەستىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ياعني بيزنەستى جۇرگىزۋگە جاعىمدى اسەر ەتەدى, وڭىرلەر اراسىنداعى ۇيلەستىرۋدى جەڭىلدەتەدى جانە ترانسشەكارالىق بايلانىستى ورناتۋعا كومەكتەسەدى, – دەپ جاۋاپ بەردى تەحنيكالىق رەتتەۋ جانە مەترولوگيا كوميتەتىنىڭ توراعاسى قۋانىش ەلىكباەۆ.
اتىراۋ, بقو, ماڭعىستاۋ, اقتوبە جانە قىزىلوردا وبلىسى 4-ساعات بەلدەۋى UTC+4, UTC+1 ورنالاسسا, استانا, شىمكەنت قالاسى مەن قالعان 14 وبلىس 5-ۋاقىت UTC+5, UTC+1 بەلدەۋىندە. ادام دەنساۋلىعى, ەكونوميكا جانە قاۋىپسىزدىك ءۇشىن تابيعي ۋاقىتقا بارىنشا جاقىن جانە تۇراقتى ۋاقىت بەلدەۋىن پايدالانۋ ماڭىزدى. ەكى ءتۇرلى ساعات بەلدەۋى تۇركىستان جانە قىزىلوردا وبلىسىنىڭ تۇرعىندارىنا قولايسىز بولاتىن. ماسەلەن, جاڭاقورعان اۋدانىندا ساعات 9:00-دە جولعا شىققان ازامات تۇركىستان وبلىسىنىڭ ءبىر اۋىلىنا دەيىن ءبىر ساعات ءجۇردى دەيىك, سوندا ەكىنشى ەلدى مەكەنگە كەلگەندە ءالى ساعات 9:00-ءدى كورسەتىپ تۇرادى نەمەسە كەرىسىنشە بولسا, ۋاقىتتان ۇتىلادى. بۇل ادامداردى ۋاقىتتان جاڭىلىستىرىپ, جۇمىس ونىمدىلىگىن تومەندەتەتىن جايسىز جاعداي ەدى.
قولدانبالى حرونوبيولوگيا بويىنشا مامان, قوعام بەلسەندىسى بولات نۇرحوجاەۆتىڭ سوزىنشە, عىلىمي كونسەنسۋسقا ساي, ۋاقىت بەلدەۋلەرىن بارىنشا ءتيىمدى پايدالانۋ كەرەك. ەلدىڭ بارلىق ايماعى UTC+5 بىرىڭعاي ۋاقىتىنا كوشۋى ۇتىمدى شەشىم بولدى.
قىسقاسى, 1 ناۋرىزدان باستاپ ەل باتىسىنداعى وڭىرلەر قولداناتىن UTC+5 ۋاقىت بەلدەۋىمەن بارلىعىمىز جۇرەتىن بولامىز. بالكىم, الداعى ۋاقىتتا جازعى ۋاقىتقا اۋىساتىن شىعارمىز.
