ەكى بىردەي بالاسىن تۇنشىقتىرىپ ولتىرگەن كەلىنشەكتىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى سوڭعى جازباسىندا بالالارى مەن ءوزىنىڭ قولىنىڭ سۋرەتىن سالىپ, «جۇرەكتەرىمىز ماڭگى بىرگە» دەپ جازىپتى. وعان نۇرماحان ەسىمدى ءانشىنىڭ «بىزگە بەرىلگەن ۋاقىت از عانا» دەگەن ءانىن قوسقانىن بىلدىك. ارينە, جانىمىزدى تۇرشىكتىرگەن جاعداي تۋرالى ايتۋعا ءسوزىمىز جوق. جاي-جاپسارىن انىقتاۋدى قۇزىرەتتى ورگاننىڭ ماماندارىنا قالدىرىپ, پەندەلىك قىزىعۋشىلىقپەن بۇل ءاندى نەلىكتەن تاڭدادى دەگەندە, ىشتە جۇرگەن ءبىر جايتتىڭ ۇشتىعىن شىعاردى.
راس, قوعامنىڭ رۋحاني داعدارىستا ەكەنىن جوققا شىعارمايمىز. بۇگىندە ىشەر اس پەن كيەر كيىمنىڭ جوقتىعىنان ەمەس, كۇيزەلىستەن كۇيرەپ بارامىز. ادام بالاسى ومىرلىك باعدارىنان ايىرىلىپ كۇن ساناپ قوعامنان وقشاۋلانىپ, ءوز كۇيىگىنە ءوزى ورتەنىپ جاتقانداي. الگى كەلىنشەكتىڭ دە جازىپ قالدىرعان:
«كۇن باتىپ, كۇن شىعىپ,
بىتپەيدى تىرشىلىك.
ەشكىمگە ايتالماي,
بارامىن تۇنشىعىپ, ەەەي» دەگەن جوقتاۋداي كۇڭىرەنگەن جولدارى تۇيىققا تىرەلگەن سورلىنىڭ جۇرەگىن ەزىپ, ودان سايىن ەگىلتكەن سياقتى. اقىرى نە بولدى؟!
ءان-جىردىڭ قازاقتىڭ ومىرىندە ورنى بولەك. تەك قازاق ەمەس, ادامزات پايدا بولعالى دۇنيە ەسىگىن اشقاننان, ەسىگىن جاپقانعا دەيىن جانىنا سەرىك ەتكەن ونەردىڭ كونە تۇرلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ءبىر ءان رۋحىڭدى كوتەرىپ, جەڭىستەرگە دە باستايدى. ءاربىر ءسوزى, قايىرماسى ءتىلىڭنىڭ ۇشىندا ءۇيىرىلىپ, بەلگىلى ءبىر ەموتسيالاردى باستان كەشكەندە ەرىكسىز ىڭىلداپ جەڭىلدەپ قالامىز. ءاننىڭ ءاربىر ءسوزىنىڭ تۇپسانامىزعا تىكەلەي اسەر ەتىپ, حاتتالىپ قالادى. ياعني بۇل سول اندەردى تىڭداعان كەزدەگى قالاي كوڭىل كۇيىمىزدىڭ كوتەرىلىپ نەمەسە قالاي قۇلازىعانى تۇپساناداعى اسەرىنەن سەزىلەدى. وسىلايشا جاقسىسىن دا جامانىن دا قايتا-قايتا تىڭداعان سايىن سانامىزدى سالماعىمەن نىعىزداي تۇسەدى. ءاننىڭ دە ەستىسى بار, ەسەرى بار دەگەنىمىز وسى شىعار. جانىڭدى جادىراتار جاقسى ءاندى ىزدەپ تۇرامىز. سول ءاندى تىڭداعىمىز كەلەدى. بىراق نە تىڭداپ ءجۇرمىز؟
وسى كۇنى كۇيزەلگەن حالىقتى كۇڭىرەنتۋ قىزىق پا, قازىرگى انشىلەرىمىز وسىنداي ءبىر مۇڭلى ىرعاققا قۇرىلعان, ازالى ۇنمەن دەمىگىپ ىڭىرسىعان, دۇنيەدەن بەزدىرىپ جىبەرەتىن اندەرگە قۇمار-اق. قيالىنىڭ قالتارىسىنداعى ماحابباتتارىنا ىسىپ-جانىپ, باز كەشىپ, كۇڭىرەنگەن سايىن, اندەرى «حيت» بولىپ جاتىر.
قازاقتىڭ قاي بالاسى جاستايىنان تەاترعا بارىپ, كلاسسيكالىق ونەر جانرىمەن تۇششىندى دەيسىز؟! وسىنداي ورتان قول اندەر تالعامىمىزدى توزدىرىپ, رۋحاني كەڭىستىگىمىزدى تولتىرۋدا. مۇنداي بۇقارالىق مادەنيەتتىڭ كەڭ تارالۋى ادامنىڭ جەكە تۇلعا رەتىندەگى قالپىنان شىعارىپ, دەگراداتسياسىنا الىپ كەلەدى. جاستار شىنايى سەزىمنىڭ شەكاراسىن پارىقتاماي, ءومىردىڭ ناقتى بولمىسىن تانىماي, تىرلىكتىڭ ءمانى سول دەپ, ومىردە بولعان جاعدايلاردا تىكتەپ قاراي الماي كۇڭىرەنۋگە دايىن تۇرادى. اقىرىنداپ ساناسىندا بەلگىلى ءبىر ستەرەوتيپتەردىڭ تاڭىلۋىنا, ول جيناقتالعان سايىن رۋحاني الەمىنىڭ بىرىڭعاي سۇرعىلت رەڭكپەن بىرتەكتىلەندىرەدى. جەڭىل انگە شات بولىپ ونەردىڭ باسقا دا تۇرلەرىنە, ءومىردىڭ باسقا بوياۋلارىنا مويىن بۇرمايدى. بۇقارالىق مۋزىكانىڭ تەز تارالۋى, تەز ءتۇسىنىپ, تەز قابىلداۋدىڭ جەڭىلدىگى, اقىلى ورنىقپاعان, تالعامى قالىپتاسپاعان ەلىكتەگىش جاستاردى دۋالاپ جاتىر.
قازاققا قاستىعى بارداي ءان شىعارعىشتار قازاقتىڭ كلاسسيكالىق مۋزىكا داستۇرىنە ساي, قاراپايىم اۋەزدى جانە ىرعاقتى ۇلگىلەردى پايدالانباي تالعامپاز تىڭداۋشىنىڭ قۇلاعىنا تۇرپىدەي تيەتىن دۇنيەسىن تىقپالاپ جاتىر. باسىنان باستاپ سۇيەم-كۇيەمگە, تورىعىپ, ءتۇڭىلۋدى دارەجە ەتىپ كورسەتەتىن سوزدەردى قايتا-قايتا قايتالاي ءتۇسىپ, تىڭداۋشىسىن مەڭدۋاناعا ۋلانعانداي مەڭىرەۋ ەتىپ بارادى. ونى بەتى جىلتىراعان, ۇلدە مەن بۇلدەگەن ورانعاندار تاۋلىگىنە 24 ساعاتتاپ تەلەديداردان, راديودان ينتەرنەتتەن ناسيحاتتاسا نە دەيمىز؟!
كەز كەلگەن ونەر تۋىندىسى ادامنىڭ رۋحاني سۇرانىسىنان تۋىنداعان ەڭ الدىمەن, ءبىرىنشى كەزەكتەگى قاجەتتىلىكتەردى قاناعاتتاندىرۋعا, جەكە تۇلعانىڭ مورالدىق جەتىلۋىنە, تالعامىنىڭ بيىكتەۋىنە اسەمدىكپەن ۇندەسۋىنە تاربيەلەيدى. قازىرگى ونەردەن كوپ نارسە كۇتە المايتىن جاعدايدامىز. ونەر كوممەرتسيالاندىرىلدى. ەندىگى ماقساتى – «ويعا ازىق» بەرۋ ەمەس, ارزان, جىلتىر سوزبەن الداۋسىراتىپ, تەرەڭ بويلاتپاي, كوڭىل كوتەرۋگە ىقپالداۋ. ىشكى سەزىمدەرىن وڭدى-سولدى جالاڭاشتاۋدان عاشىقتىق, ماحاببات سياقتى كاۋسار قىمباتىمىز ءناپسىنىڭ اياعىندا تاپتالىپ قالدى. ءاننىڭ جىلتىر سوزىنە, كۇماندى ىرعاعىنا ماستانعان جاستار جىلت سەزىمنىڭ عانا قۇلى بولىپ, ناقتى ومىردەگى سۇيىسپەنشىلىكتىڭ, جالپى ادام ءسۇيۋدىڭ ماعىناسىن تۇسىنۋدەن قالىپ بارادى.
مەيىرىم, وتانسۇيگىشتىك, وتباسى ەلى مەن جەرىن جىرلايتىن اندەر ءسان ەمەس. سوندا دا بۇقارالىق مادەنيەتتىڭ كەرى اسەرىن بولدىرماۋ ءۇشىن ارەكەت ەتكەن ءجون بولار. انشىلەردىڭ رەپەرتۋارلارىن قاراپ جىلاڭقىلارىنان ارىلاتىن كەزەك ەدى. قازاقتىڭ ءان-جىر ونەرىن قۇلدىراتۋدى شەكتەۋدىڭ امالىن قاراستىرعان ءجون. حالىق اندەرىنىڭ, ءداستۇرلى جىرلاردىڭ و باستاعى حالىق قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋداعى باستى مىندەتىن اتقارۋىنا جول اشۋ. ونى جاستاردىڭ بويىنا قازاقىلىقتى تاربيەلەۋدەگى, مەيىرىم مەن سۇيىسپەنشىلىكتىڭ وتانسۇيگىشتىڭ ناقتى سيپاتىن, سان قىرىن تانىتۋداعى ءبىر قۇرالىنا اينالدىرۋ ابزال ءىس بولماق. بۇقارالىق مادەنيەتتىڭ توپان سۋىنا قارسى تۇرۋ ارقىلى, ۇلتتىق, كلاسسيكالىق, ەليتالىق مادەنيەتتىڭ جوعارى دەڭگەيىنىڭ يدەالدارىن ەنگىزۋ, ناسيحاتتاۋ, مەكتەپ باعدارلامالارىنا ەنگىزىپ, وقىتۋ ارقىلى تالعام تۇزەتىپ, اسىرە قىزىلعا قارسى تۇراتىن قابىلەتىمىزدى قالىپتاستىرارمىز.
جەكە تۇلعانىڭ مادەنيەتى مەن قۇندىلىقتارىنىڭ قالىپتاسۋى بۇقارالىق مادەنيەتتىڭ اسەرىنەن دە جۇزەگە اساتىنى كورىپ وتىرمىز. دەمەك, بۇل باعىتتا بوساڭدىق تانىتساق, كۇڭىرەنگەننىڭ كۇنى سوندا بولماق.
