2019 جىلدىڭ 1 قازانىندا «نۇر-وتان» پارتياسىنىڭ استانالىق فيليالىندا قالا اكىمى ا.كولگىنوۆتىڭ قاتىسۋىمەن قالاداعى قۇرىلىس كومپانيالارى مەن پاتەر يەلەرى كووپەراتيۆتەرىنىڭ قىزمەتىنە قاتىستى جينالىس ءوتتى.
قاتاڭ باقىلاۋعا الىندى
قازاقستاندا جىل سايىن شامامەن 12,5 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلەدى. ونىڭ 2 ملن شارشى مەترى – استانادا. وتكەن جىلى ەلوردادا 140-تان استام كوپپاتەرلى ءۇي سالىنعان, وسى جىلى 70 ءۇي بوي كوتەردى. بۇل – 35 مىڭ پاتەر. بۇگىندە قالادا 2609 كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي بار, ولارعا 488 ۇيىم قىزمەت كورسەتەدى. ۋاقىت وتكەن سايىن قالادا تۇرعىن ۇيلەردىڭ سانى كوبەيىپ كەلەدى. سوڭعى جىلدارى «نۇرلى جەر», 7-20-25 باعدارلامالارى بويىنشا حالىقتىڭ باسپاناعا قولجەتىمدىلىگى ارتا تۇسكەن.
قازىرگى كەزدە 280 كوپپاتەرلى ۇيدە قۇرىلىسى جۇرگىزىلۋدە. زاڭناماعا سايكەس, وبەكتىدە ءىس جۇرگىزۋ مەملەكەتتىڭ قاتىسۋىنسىز وتەدى, ياعني قۇرىلىس ساپاسىنا سالىپ جاتقان تۇلعا تىكەلەي جاۋاپتى. الايدا قۇرىلىس-مونتاج جۇمىستارى بارىسىندا سالۋشى تۇلعالارعا قۇقىق بۇزۋشىلىق ارەكەتتەردى بولدىرماۋ جونىندە ەسكەرتۋلەر جولدانىپ وتىرادى.
سونداي-اق 2018 جىلى ە-پيك جاڭا جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا ءتيىستى جۇمىستار اتقارىلىپ, ناتيجەسىندە 488 قىزمەت كورسەتۋ ۇيىمى اتالعان جوباعا قوسىلدى. بۇل جۇيە ارقىلى تۇرعىندار قىزمەت كورسەتىپ جاتقان ۇيىمنىڭ شىعىنىن قاداعالاي الادى جانە ورتاق مۇلىكتى ءتيىمسىز قولدانۋ فاكتىسىن بايقاعان جاعدايدا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا شاعىم ءتۇسىرۋ مۇمكىندىگى بار.
تۇرعىندار نەگە شاعىمدانادى؟
بۇگىندە قالاداعى ەڭ ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – ساپالى قۇرىلىس جۇرگىزۋ مەن ساپالى قىزمەت كورسەتەتىن ۇيىمداردىڭ سانىن ارتتىرۋ.
التاي كولگىنوۆ تۇرعىنداردان 1,5 جىل ىشىندە پارتيانىڭ قالالىق فيليالىنا, اكىمدىككە قۇرىلىس ساپاسىنا بايلانىستى 40 مىڭنان استام ارىز-شاعىم تۇسكەنىن ايتتى. ولار تۇرعىن ءۇيدىڭ ساپاسىنا, اۋلالاردىڭ ءساتسىز اباتتاندىرىلۋىنا, پاركينگتەردىڭ جوقتىعىنا, اسفالتتىڭ ويلى-شۇڭقىرلى بولۋىنا, ت.ب شاعىمدانعان. پيك قىزمەتىنە دە سىن كوپ. اكىم حالىقتىڭ ۇشتەن ءبىرى پيك-كە سەنبەيتىنىن ايتتى. ولار تۇرعىنداردان جيناعان اقشانىڭ 70-80 پايىزىن ءوز قاجەتتىلىكتەرىنە جۇمسايدى ەكەن, ال دۇرىسىندا بۇل قارجى ءۇيدىڭ كۇتىمىنە جاراتىلۋى كەرەك ەدى.
كەيبىر ۇيلەر سالىنعانىنا ەكى-ءۇش جىل وتپەي جارامسىز كۇيگە تۇسەدى.
– كەيبىر جاڭا ۇيلەردىڭ قاسبەتى سىرىلىپ, پودەزدەرىنە جوندەۋ كەرەك بولىپ جاتادى. ەندى بىرەۋلەرىنىڭ اۋلالارى ءالى كۇنگە دەيىن اباتتاندىرىلماعان, – دەپ قىنجىلىس ءبىلدىردى اكىم. – ارينە, بۇعان جۇرتتىڭ شاعىمداناتىنى تۇسىنىكتى.
ماسەلەن, «التىن شار» تك-ءنىڭ اۋلاداعى ءاسفالتى شۇرق-تەسىك. «پوليترەند استانا» جشس سالعان تۇرعىن ءۇيدىڭ باعاندارىنىڭ ءتۇبى بوساپ قۇلاعالى تۇر, قاسبەتى ءتۇسىپ قالعان. «Bastaubuilding» تك-نىڭ اۋلاسى اباتتاندىرىلماعان. «قازبايلىق» جشس تۇرعىزعان ءۇي پاركينگىنىڭ توبەسىنەن سۋ اعادى. ايتا بەرسەڭ, مۇنداي مىسالدار از ەمەس.
– قازىر – جاۋىن-شاشىن ماۋسىمى. قۇرىلىس سالۋشىلار ءبىر ءۇيدى سالار سالماستان, تاستاي سالىپ, ەكىنشىسىنە اۋىسادى. ال قۇرىلىسى تولىق بىتپەگەن ءۇيدىڭ تۇرعىندارى ءوز پروبلەمالارىمەن وزدەرى قالادى,– دەپ كەيىدى التاي كولگىنوۆ.
ول اۋدان اكىمدەرى ءوز اۋماقتارى بويىنشا مونيتورينگ جۇرگىزىپ, تاۋەكەل كارتاسىن جاساۋ كەرەكتىگىن, وندا وزەكتى ماسەلەلەرى ءتۇزىلۋى تيىستىگىن ايتتى. كارتادا الەۋمەتتىك جانجال تۋعىزۋى مۇمكىن جايتتار, پروبلەمالى ماسەلەلەر كورسەتىلۋى كەرەك.
جوسىقسىز قۇرىلىسقا جول جوق
استانادا جىرى تاۋسىلماي كەلە جاتقان قۇرىلىس نىساندارى دا بار. سونىڭ ءبىرى – اقورداعا قاراپ تۇرعان «تەرريتوريا كومفورتا-1» تۇرعىن ءۇي كەشەنى. بۇل كەشەن تولىق سالىنىپ بىتپەگەن كۇيى ونداعان جىل قاڭىراپ تۇرىپ قالعان. سودان جەلدىڭ وتىندە, جاڭبىردىڭ استىندا اشىق-شاشىق كۇيىندە جاتقاندىقتان, ونىڭ قۇرىلىس ماتەريالدارى جارامسىز بول, قابىرعالارى سوگىلە باستاعان. كەشەننىڭ قۇرىلىسىنا اقشا سالعان تۇرعىندار كوپ جىلدار كۇتكەنىمەن, ءۇمىتتى پاتەرلەرىنە سول بەتى كىرە العان جوق. بيىل وسى نىسان سىرىلىپ, 2020 جىلى ونىڭ ورنىنا باسقا ءۇي سالىناتىن بولدى.
سونداي-اق «ازبۋكي جيليانىڭ» جەر تەلىمى مەن كومپانيا باسشىسىنىڭ كولىگى سوت شەشىمى بويىنشا مەملەكەت پايداسىنا تاركىلەندى. كومپانيا يەسى, بۇرىنعى ءماجىلىسشى ەرقانات تايجانوۆ مىڭداعان ۇلەسكەرلەردى الداپ, 40 ميلليارد تەڭگەنى قىمقىرىپ, ەۋروپاعا قاشىپ كەتكەن. 2015 جىلى ونىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. ول قازىر حالىقارالىق ىزدەۋدە ءجۇر.
– جوسپاردان تىس تەكسەرۋ بارىسىندا 2018 جىلى 428 قۇرىلىس سۋبەكتىلەرى اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى. بيىل 278 كومپانياعا وسىنداي جازا قولداندىق, ال 4 كومپانيا ليتسەنزياسىنان ايىرىلدى. تاعى 28 وبەكت بويىنشا قوسىمشا تەكسەرۋ جۇرگىزدىك, جىل سوڭىنا دەيىن تاعى 20 نىساندى تەكسەرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز, – دەدى استانا اكىمىنىڭ ورىنباسارى نۇرلان نۇركەنوۆ.
قالادا اپاتتى جاعدايدا 26 ءۇي تۇر. جىل سوڭىنا دەيىن ونىڭ 12-ءنىڭ تۇرعىندارىن كوشىرۋ ويلاستىرىلعان. قالعان 15 ءۇيدىڭ تۇرعىندارى الدىڭعى جىلدارى بەلگىلەنگەن كەستەگە سايكەس بىرتىندەپ قونىس اۋداراتىن بولدى.
رەسمي دەرەك بويىنشا, ەلوردادا قۇرىلىسى سالىنىپ بىتپەگەن 76 نىسان بار. جىل سوڭىنا دەيىن ونىڭ 10 تۇرعىن ءۇي كەشەنىن پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانعان.
تۇيتكىلدى ماسەلەلەر
ا.كولگىنوۆ ليفت شارۋاشىلىعىندا دا كەلەڭسىزدىكتەر از ەمەس ەكەنىن ايتتى.
2011 جىلدان 2018 جىلعا دەيىن 100 ءۇيدى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ, 68 كوپپاتەرلى ۇيدەگى 166 ليفت جاڭارتىلدى. الداعى كۇنى تەحنيكالىق جاعدايى ساي ەمەس تاعى 78 ءليفتى جوندەۋ قاجەت. ونىڭ 40-ىن جوندەۋ بيىلعا جوسپارلانعان, قالعانى – كەلەر جىلدىڭ ەنشىسىندە. اقاۋلى ليفتەر ادام ومىرىنە دە قاۋىپتى, ابىروي بولعاندا, كەيىنگى ەكى جىلدا ليفت قۇلاۋ فاكتىسى تىركەلگەن جوق.
– بىلتىر پايدالانۋعا بەرىلگەن سەگىز قاباتتى «ەكودوم» تك-ندە ءالى ليفت جوق. قالا بويىنشا جاڭادان سالىنعان كوپقاباتتى 14 ۇيدە ليفت جوق. ال ولاردا قانشاما ادام تۇرىپ جاتىر, قارتتار, بالالار بار. ولاردىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىسىنا بۇل وتە قولايسىزدىق تۋدىرادى, – دەدى اكىم.
سارىارقا اۋدانىندا 14 قاباتتى ءۇيدىڭ 2-ءشى ءليفتى 3 جىل بولدى, ءالى ىسكە قوسىلماعان. ونىڭ ليفت شاحتاسى اشىق جاتىر. سونىمەن بىرگە, قالا بويىنشا 150 ۇيدە ءورت قاۋىپسىزدىگى شارتتارى ساقتالماعان.
تاعى ءبىر ماڭىزدى پروبلەما, استانادا 350 ءۇيدىڭ ينجەنەرلىك تورابى كوممۋنالدىق قىزمەتتەردىڭ بالانسىنا بەرىلمەگەن. كەز كەلگەن مۇلىكتىڭ يەسى بولۋى كەرەك, ايتپەسە يەسىز دۇنيە تەز بۇزىلادى, ونىڭ كۇتىمى بولمايدى.
سونداي-اق كەيبىر تۇرعىنداردان اۋىزسۋدىڭ ساپاسىنا دا شاعىمدانعان. اكىم مۇنداي مىسالداردى دا تىلگە تيەك ەتتى. ول بويىنشا «استانا سۋ ارناسى» مكك باسشىسى تابيعات زەينۇلقابدەن جاۋاپ بەردى.
– «استانا سۋ ارناسى» مكك-نىڭ سۋدىڭ ساپاسىن باقىلاپ وتىراتىن زەرتحاناسى بار. ءبىز سۋدى كۇندە تەكسەرەمىز. راس, قازىر ىستىق سۋعا قاتىستى شاعىمداردى ەستيمىز. ول – قازىرگى كەزدە كوپقاباتتى ۇيلەردىڭ قۇبىرلارىن سۋ قىسىمىمەن تەكسەرۋگە بايلانىستى ۋاقىتشا جايسىزدىقتار. قازىر ۇيلەردىڭ باتارەيالارىن جىلۋ بەرۋ ماۋسىمىنا دايىنداپ جاتىرمىز, – دەدى ول.
البەتتە, تۇرعىنداردىڭ كۇندەلىكتى تىرشىلىگىنە قاتىستى پروبلەما از ەمەس. ءومىر بولعان سوڭ, ءبىر تۇيتكىل شەشىلىپ جاتسا, كەلەسىسى تۋىندايتىنى زاڭدى. تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا قاتىستى پروبلەمانى تالقىلاۋ ءۇشىن پارتيا الاڭىنا جينالعان قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ جەتەكشىلەرى, پيك وكىلدەرى, قۇرىلىسشىلار قاۋىمداستىقتارى وكىلدەرى ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى. ال «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ حاتشىسى مارات سەمبەكوۆ جيىندا ايتىلعان بارلىق پروبلەمالار پارتيالىق باقىلاۋدا بولاتىنىن جەتكىزدى.
