بۋرابايدىڭ بۇلتى دا جولداس ماعان…

ارقالى اقىن, حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ يەگەرى سەرىك تۇرعىنبەكۇلىنىڭ تابانى «ارقانىڭ كەربەز سۇلۋ كوكشەتاۋىنا» العاش رەت وسىدان تۋرا ەلۋ جىل بۇرىن ءتيدى. سودان كول-كوسىر اسەر الىپ, سول اسەم كورىنىس قالامىنان ولەڭ بولىپ توگىلىپ ءتۇستى. ارادا جارتى عاسىر ۋاقىت وتسە دە, كوكشە ءوڭىرىن قانشاما رەت كورسە دە, جانعا جۇپار تاراتاتىن تابيعات اقىنعا شابىت سىيلاپ كەلە جاتىر. سونىڭ جارقىن مىسالى – داستانعا بەرگىسىز «بۋراباي تۋرالى باللادالار» اتتى تسيكل ولەڭدەرى. جاقىندا اقىن بۇل توپتاما ولەڭدەرىن رەداكتسيانىڭ ەلەكتروندى پوشتاسىنا سالىپ جىبەردى. 

 

بۋرابايدى العاش رەت كورگەندە

(ەركەش يبراگيمنىڭ رۋحىنا!)

 

جىگىتپىن.

جيىرماداعى وت – ماڭايى.

كوڭىلدىڭ گۇلدەپ تۇرعان كوك توعايى

القىنىپ,

الماتىدان ۇشىپ كەلدىم.

1969 جىل

كوكتەم ايى.

 

كوكشەتاۋ,

ءبىر عاجايىپ مەن كورمەگەن,

باسقاعا سۇلۋلىعىن تەڭگەرمەگەن.

جاسىمنان ارمان ەتكەن جەرىم ەدىڭ

ءوزىمنىڭ تورعايىمنان كەم كورمەگەن.

 

اۋەلدەن ايتقان سوزگە – سەرتىم بەرىك,

سامولەت جەلدەن جۇيرىك – ەركىن كولىك.

تۇسكەندە ەستەن تانىپ «تالىپ» قالدىم,

كەرەمەت كوكشەتاۋدىڭ كوركىن كورىپ.

 

بىلمەيمىن,

قالاي جەتتىم, قالاي كەلدىم.

الدە بۇل,

اۋرەسى مە, ارايلى ەلدىڭ.

كولبەڭدەپ – تاۋ,

شوقىسى,

ورمان,

كولى,

الاڭداپ جان-جاعىما قاراي بەردىم.

 

تۇرعانىم اسپان ەمەس,

جەر ءتوسى ەدى.

قاسىمدا قاستەرلى اقىن –

ەركەش ەدى.

سول كۇنى نۋ ورماندا تۇنەپ شىقتىم,

دالامنىڭ جاسىل اعاش – كورپەسى ەدى.

 

اقىننان سايا تاپتىم – ىزگى جاننان,

شابىتىم تاسقىن ەدى قۇزدى جارعان.

قۇر قالىپ كورگەن جوقپىن ول كەزدە دە,

كوڭىلدى كوتەرەتىن – «ءجۇز گراممنان».

 

كەزىندە جۇتىپ الىپ تاڭداي كەپكەن,

كۇندەر-اي,

قيا-شىڭعا سامعاي كەتكەن.

-اقىننىڭ جولى ەشقاشان بولعان ەمەس,

ارنايى بۋرابايعا بارماي كەتكەن.

 

ەركەشتىڭ مىنا ءسوزى زارەمدى الىپ,

ورنىمنان قوزعالىپپىن ارەڭ بارىپ.

ەرەكەڭ شىن اقىن عوي,

كەلگەن بەتتەن,

قالىپتى جان سىرىمدى جانە اڭعارىپ.

 

تاڭسانىپ تابيعاتتى سەزگەنىڭمەن,

بارعان سوڭ,

كۇي كەشەسىڭ وزگە مۇلدەم.

بۋراباي تۇنىپ تۇرعان سۇلۋلىق قوي,

سۇلۋدى كورگەن جاقسى ءوز كوزىڭمەن.

 

اقىنعا بۇدان باسقا نە ءتىپتى ارتىق,

دۇنيە-اي,

تالاي دوڭنەن وتتىك شالقىپ.

«بوبيككە» جۇدىرىقتاي ءمىنىپ الىپ,

-بۋراباي قايداسىڭ؟! – دەپ كەتتىك تارتىپ.

 

اۋىل-ەل جۇرگەن جەردەن توسىپ الىپ,

(قىزىق قوي سول كەزدەگى وسى حالىق)

جول بويى جانە سوعىپ «جامانتۇزعا»,

جاس اقىن نۇرمياشتى قوسىپ الىپ.

 

شالقىپ ءبىر,

شابىتتانىپ كەلە جاتتىق.

ورەكپىپ ءسوز سويلەدىك,

ولەڭ ايتتىق.

ىشىنە قالىڭ ورمان ەنىپ كەتىپ,

شاراپتىڭ تولقىنىنا جانە باتتىق.

 

بولعان سوڭ تابيعاتقا ءوزىم عاشىق,

بەرگەندەي كوڭىلىمە سەزىم ءناسىپ.

ءبىر ساتكە قالعىپ كەتتىم…

ءبىرازدان سوڭ –

قارادىم جان-جاعىما كوزىمدى اشىپ.

 

ءبىلىپتى جالىن – شابىت ورتەرىن كىم؟!

كەلگەندەي قايتا اينالىپ ەركە كۇنىم.

و, عاجاپ!

ورمان ەمەس,

ارمان – ەلەس –

ىشىنە كەتتىم بە ەنىپ ەرتەگىنىڭ؟!

 

كول كوردىم –

كوك اسپانداي تۇنىپ قالعان,

تاس كوردىم –

كول ۇستىندە تۇرىپ قالعان.

كوڭىلىم الاي-دۇلەي,

الاس – كۇلەس,

سەزىمىم بەرەر ەمەس, ىرىق ماعان.

 

ءوزىم دە نە بولعانىن تۇسىنبەدىم,

قيالمەن ءبارىن سومداپ مۇسىندەدىم.

ەركەشكە ايتىپ بەردىم كورگەن جايدى,

-ەرەكە وسى كورگەن ءتۇسىم … دەدىم.

 

-ءتۇس ەمەس, – دەدى ەركەش, – بۇل وڭىڭدە,

كورگەن جاي ولەڭ بولدى جۇرەگىڭدە.

مىناۋ  -تاۋ,

مىناۋ – ورمان,

مىناۋ – كولدىڭ

اتاۋى –

ءبىر بۋراباي –

بۇل وڭىردە.

 

بۇل ارا –

«بۋراباي» دەپ اتالادى,

تىم نازىك تابيعاتى, قاتال ءارى.

«الاڭى ابىلايدىڭ» مىناۋ جاتقان,

ابىزدان جاستار كەلىپ باتا الادى.

 

اتاقتى «وقجەتپەس» قوي مىنا تۇرعان,

ماعجاندى ءداتى بارىپ كىم وقىعان؟!

جايلانىپ جاتقان اناۋ –

جەكەباتىر,

ساۋ قالعان, نە ءبىر شايقاس – سۇراپىلدان.

 

بارىنەن بۋرابايدىڭ قىمبات ءباسى,

ال, مىناۋ,

ايناكولدىڭ «جۇمباقتاسى».

ايتپاساق, ساكەن ءانى – «كوكشەتاۋدى»

اي تۋىپ,

بەلگىلى عوي, كۇن باتپاسى.

 

ارىدە «كەنەسارى ۇڭگىرى» بار,

قۇبىلىپ,

قۇلپىراتىن كۇن نۇرى بار.

اڭداساڭ

ايناكولدىڭ تولقىندارىن,

ارۋدىڭ شولپىسىنىڭ سىڭعىرى بار.

 

سامالى

سارىارقانىڭ قىردان جەتكەن,

تەربەتىپ جاسىل تالدى تۇرعان كوپتەن.

جەلدىرتىپ قۇلاگەرمەن,

بۋرىلتايلاپ,

بۇل جەردەن

اقان دا وتكەن,

ءبىرجان دا وتكەن.

 

كۇي كەلىپ, كۇمبىر قاعىپ – عاسىرىڭنان,

سىر تارتىپ, نە ءبىر عاجاپ اسىلىڭنان.

اتاقتى بالۋان شولاق مىنا «ۇڭگىردە»

قىزىمەن گۋبەرناتور جاسىرىنعان.

 

كورمەسە – جىل وتكىزىپ, اي كۇتكەندەي,

بۇل جەرگە كىم تۇرادى قايتىپ كەلمەي.

-كەتپەيسىڭ بۇل ارادان, – دەدى ەركەش,

ساكەننىڭ «كوكشەتاۋىن» ايتىپ بەرمەي…

 

توبەمدە تۋعان ءۇيىم – شاڭىراعىم,

سول ءاندى ايتىپ تۇرىپ اڭىرادىم.

كوڭىلىم ءبىر راحات كۇي كەشكەندەي,

تاپقانداي جاڭا عانا ءان ىرعاعىن.

 

قالىڭ ەل كوكشەتاۋدى جارىپ كەلگەن,

بۇل جايدى ءوز كوزىمەن بارىپ كورگەن.

-مىڭ العىس, اعاتايىم, ەركەشىمە,

كوكشەگە مەنى ەرتىپ الىپ كەلگەن!

 

جاس ەدىم, ساياق وسكەن الىس قىردان,

وياندى تۇلا بويدا نامىس تۇنعان.

اينالدىم ارۋاعىڭنان

اقان اعا,

ماڭگىلىك بۋرابايمەن تابىستىرعان.

 

مەن سوندا ءسوز سويلەدىم جىلاپ تۇرىپ,

جانىما شابىتىمدى شىراق قىلىپ.

ازدان سوڭ,

«ايناكولگە» كەتتىم سۇڭگىپ,

ۇستىمدە –

كويلەگىمدى لاقتىرىپ.

 

مالتىدىم راحاتقا شىن بەرىلە,

كەزىگىپ كوكشە دەگەن ءبىر كەرىمگە.

ريزا بوپ تۇردىم سوندا تاعدىرىما –

سىيلاعان مول شاپاعات كۇندەرىمە.

 

جۇرگەن سوڭ سۇيگەن جارعا كەزىگە الماي,

اقىننىڭ اڭساپ ايتقان ءسوزى بالداي.

كوك اسپان –

باۋرايىنداعى

بۋرابايعا,

قارايدى كۇنى-ءتۇنى كوزىن الماي.

 

جەلكىلدەپ كوڭىلىمدە جەلكەن ءۇمىت,

دۇنيە كەتكەندەيىن كەڭ كورىنىپ.

«ايناكول» ارتتا اقىرىن قالا بەردى,

كوك اسپان ايدىنىندا توڭكەرىلىپ.

 

تالايدان تابىلعان سوڭ ىزدەگەنىم,

ءبىر ەمەس, بۋرابايعا ءجۇز كەلەمىن.

وزىڭە ارناپ ايتقان اسىل ءسوزىم,

وزىڭە ارناپ ايتقان ىزگى ولەڭىم.

 

ريزا بول,

بەۋ, بۋراباي,

باق مەكەنىم.

ەركەشتەي ارقاسى عوي,

اق كوكەنىڭ.

وزىڭە كەلگەن سايىن,

قايران ولكەم,

سەزەمىن بۇل

ءومىردىڭ ءتاتتى ەكەنىن.

 

سەزەمىن بۋرابايدىڭ قاسيەتىن,

كوتەرىپ باسقا تۇسسە قاسىرەتىن.

بىلگەيسىڭ

ءبىر بالاڭنىڭ بار ەكەنىن,

ارداقتاپ,

قۇدىرەتىڭە باس يەتىن!

 

بۋرابايدا كىم اتتى ەكەن بۇعىنى!

 

بۋرابايدا

بولىپ كەتتى

ءبىر سۇمدىق,

ءبىر سۇمدىقتى – ەستىدىك تە كۇرسىندىك

كۇيىگىنەن

بيىگىنە شىعا الماي,

تاس توبەدە شىر اينالىپ

تۇر شىندىق.

 

بۇل سۇمدىقتى

مەن ايتپاسام ەل ايتار,

ەل ايتپاسا,

بەبەۋلەگەن جەل ايتار.

ءالى تالاي جانىمىزدى سىزداتىپ,

ءالى تالاي قانىمىزدى قارايتار.

 

جەكسۇرىن با,

جۇرتىنا جوق جۇعىمى,

شاش ەتەكتەن تابيعاتتىڭ شىعىنى.

تۋعان ايعا ۇقساتاتىن اياۋلى,

بۋرابايدا كىم اتتى ەكەن بۇعىنى؟!

 

اڭ مەن قۇستى

ارداقتايتىن

اسىل ەك,

بۋرابايدا

بۇل نەعىلعان قاسىرەت!

قاپ-قارا بوپ شىعا كەلدى ءاپ-ساتتە

قاتار-قاتار

كوكشەتاۋدىڭ تاسى كوك.

 

قاسقىر ەمەس,

كورىنگەنگە ۇرىنىپ,

توڭىرەگى جاتقان تۇگەل قىرىلىپ.

بۇعى عوي ول,

سۇلۋلىقتى قيا الماي,

بۋرابايعا ءبىر قارادى بۇرىلىپ.

 

اتقان وعىن

ار-نامىسقا تيگىزىپ,

تۇردى جاۋىز,

كورىپ مۇنى سىي – قىزىق.

جاھاننامعا بارا جاتىپ قۇلادى ول,

بار كوكشەنى جانارىنا سىيعىزىپ.

 

بايعۇس بۇعى,

جان تاپسىردى قانسىراپ,

جاتقان كىم بار,

قامقور بولىپ, حال سۇراپ.

باسىن الىپ,

باستىقتارعا سىيلايدى,

تەرىسىن دە,

دەنەسىنەن ارشىپ اپ…

 

وڭباس ءسىرا,

وق جولداعان وعان ءدال.

ونىڭ ءىسىن پەندە بارما باعامدار.

شىبىن جانىن

شىرقىراتىپ قىسپاقتا,

ءمۇيىزىنىڭ

قانىن ءىشتى ادامدار.

 

كوكشەتاۋدا

كەرەمەت قوي كۇن كوزى,

ال, بۋراباي

جەتى پەيىش كۇمبەزى.

مۇيىزىنەن ايرىلعانى ازداي-اق

جالعىز وققا

قۇربان بولدى ەندى ءوزى.

 

بۇل بۇعىنى

بۋرابايدىڭ تورىنەن

اقسەلەۋمەن بىرگە بارىپ كورىپ ەم.

قىزىل قانعا

قۇمار بولعان

قۇزعىننىڭ

قىلىعىنا قاراپ تۇرىپ جەرىنەم.

 

قايدا بارسا,

ءوز وشاعى وتاننىڭ,

قىزىل نۇرى –

قىزىل قانداي باتار كۇن…

بۋرابايعا

باۋىر باسىپ ۇلگىردى,

قاراعايىن قيماسا دا «كاتوننىڭ».

 

بەۋ, بۋراباي!

سۇلۋلىقتىڭ ساندىعى,

قانداي جاۋىز

اياۋلىنى اڭدىدى.

كورگەن كەزدە

كەرەمەتىن كوكشەنىڭ

ادامنان دا ارتىق سەزەر

اڭ مۇنى.

 

سورلى بۇعى,

ەرەكشە ەدى وزگەدەن,

جاۋىزدىقتىڭ

جاماناتىن سەزبەگەن.

بۇل كۇندەردە,

ادامداردان

اڭ ارتىق,

ءبارىن بايقاپ,

بولجاپ بىلگەن كوزبەنەن.

 

بۋرابايعا كەرەك ەدى

بۇعىلار.

بۇعىلاردىڭ قادىرىن كىم ۇعىنار؟!

بىرتە-بىرتە قۇرىپ جاتىر

بايعۇستار,

كەلەسىسى –

قاشان,

قايتىپ جىعىلار!

 

ءبىر بالەكەت

سۇلۋلىققا سۇعىنىپ,

قارا تاستىڭ تاساسىنا تىعىلىپ,

وتىر انە, كەزەپ قويىپ

مىلتىعىن –

ءبىر بۇعىنى اتۋ ءۇشىن بۇعىنىپ.

 

قارۋى بار,

قارسى كەلسە جەڭبەسسىڭ,

قاسىرەتىن كوزبەن كورمەي سەنبەسسىڭ.

…بۇعى بولىپ

بۇلاڭ قاققان

دۇنيەدە,

بۇل سۇمدىقتى

ەستىمەسىن ەندى ەشكىم!

 

تيمەڭدەر, «ءبيشى قايىڭعا»!

 

قۇلاق سال,

استامسىعان

الپاۋىتتار,

سەندەردىڭ سوزدەرىڭدە ءسال قاۋىپ بار…

تەگىندە «ءبيشى قايىڭ» امان تۇرسا,

كوگىندە كوكشەتاۋدىڭ ءان قالىقتار.

 

كەتكەنبە سۇلۋلىقتىڭ كوزى ىرىڭدەپ,

باپتاۋدىڭ

ايالاۋدىڭ ءوزى مىندەت.

اينالىپ بۇكىل دۇنيە –

اق قايىڭعا,

تۇرعانداي

تابيعاتتىڭ ءوزى بيلەپ.

 

بيلەيدى ءبىر ورىندا,

جۇرمەيدى ولار.

جۇلساڭ دا جاپىراعىن گۇلدەيدى ولار.

اياماي –

اق قايىڭدى قۇلاتقاندار,

اققۋدى

اتقانمەنەن بىردەي بولار.

 

كۇندە اتىپ,

اڭنىڭ ءوزىن,

قۇستىڭ ءوزىن,

قۇدايىم كورسەتپەسىن

سۇستى كەزىڭ.

قورقاۋداي دۇنيەنى قۇرتىپ بولىپ,

ەندى –

«ءبيشى قايىڭعا» ءتۇستى كوزىڭ!

 

ورماندا –

وڭاشادا سۇيىسكەندەر,

ءشارباتىن ماحابباتتىڭ ءجيى ىشكەندەر.

«ءبيشى قايىڭ» –

سۇيەدى ايالاۋدى,

«ءبيشى قايىڭ» –

كيەلى,

تيىسپەڭدەر!

 

بۇل بۋراباي –

وتەمى –

اتا داڭقتىڭ,

«ءبيشى قايىڭ» –

مەكەنى ماحابباتتىڭ.

جوعالتىپ,

جەر بەتىنەن سۇلۋلىقتى,

وت جاعىپ ورتاسىنان

وتاماق كىم؟!

 

بۇل دالا –

بەرىلمەيدى ۋايىم-زارعا,

بىراق تا,

بيشىكەشتە تويىم بار ما؟!

اتاقتى

ابىلاي حان زامانىندا

بيلەگەن

ادام تۇگىل

قايىڭدار دا!

 

كۇرمەۋى شەشىلمەگەن قيىس – كەرەڭ,

كىم قالدى زامان ءزارىن ءجيى ىشپەگەن؟!

باياعى ابىلايدىڭ زامانىندا

بۇل جەردىڭ تالىنا  تيىسپەگەن.

 

بولسا دا,

ءوزى –  باتىر,

ءوزى – مەرگەن.

ەشكىمنىڭ ەمەس ولار سوزىنە ەرگەن.

ەجەلگى ەل مەكەنى,

ەرتەگىدەي –

كەشەگى كەنەسارى كوزى كورگەن.

 

 

تاپتىڭ با,

جەمقورلىقتىڭ ءبىر تولەمىن.

ايتساڭشى,

قايدا بارىپ گۇل تەرەمىن…

باياعى قۇلاگەردى قۇلاتقانداي,

بالتاڭدى سۇلۋلىققا سىلتەمەگىن!

 

بۇل-داعى سودان قالعان

ءبىر بەلگى ەدى.

كوك تالدى قۇرتىپ بولىپ

قىر – بەلدەگى

بيلىكتى

بىرەۋ

قولعا العاننان سوڭ,

كيلىكتى

سۇرتاڭدايدىڭ سۇر مەرگەنى.

 

تىيىلىپ –

تىزگىنىڭدى

تىم ىرىكپەي,

كوكتەمنىڭ

كۇيگە تولى كۇنى بىتپەي…

بالتاڭدى قولىڭا ۇستاپ,

قارايسىڭ سەن,

بەتىنە سۇلۋلىقتىڭ شىمىرىكپەي.

 

قورلاساڭ سۇلۋلىقتى

اقىن عارىپ.

جۇرەگىڭ داۋالاماي,

جاقىن بارىپ…

تابيعات سىيعا تارتقان

سۇلۋلىقتى –

قياسىڭ

قالاي عانا ءداتىڭ بارىپ!

 

ححح

 

دۇنيە – جالعان

ايتا بەرسە –

كوپ سەبەپ,

تاقاپ قالدى,

اجال شىركىن وكشەلەپ.

قالعان جەردە

ءبىر قۇدايدان

تىلەرىم:

-بار قىزىعىم –

بۋرابايدا وتسە…دەپ.

 

مۇنداي جەردى كىم تابادى,

و, تەگى…

بۇل بۋراباي –

سەرىلەردىڭ مەكەنى.

عاشىعىڭا قۇمار بولساڭ,

دۇنيە-اي,

بۋرابايعا –

ءبىر تۇنەسەڭ,

جەتەدى!

 

وعان مىناۋ,

كوركەم – كەربەز

جەر سەبەپ.

حاننىڭ تاعىن

ەنشىلەگەن –

ەل سەبەپ.

بۇدان بىلاي –

بالا-شاعام,

ۇرپاعىم –

بۋرابايدىڭ بار قىزىعىن

كورسە!- دەپ.

 

اسىل جاندار بولعانمەنەن,

قانشا كوپ.

جاقسىلىققا اپاراتىن –

جول سەبەپ.

تابيعاتقا تارتىپ تۋعان

ۇرپاعىم –

بۋرابايداي –

ەركىن,

ەركە, – بولسا! – دەپ.

 

ءاربىر شىرشا – كەنەسارى تۋىنداي,

كولىن كورسەڭ

تۇرا المايسىڭ جۋىنباي.

كۇمبەزىنە ۇيالايدى

كۇن كوزى –

سارىالتىننىڭ شاشىراعان بۋىنداي.

 

اتا قونىس –

ابىلايدان باستالعان,

مەكەن ەتكەن كەنەسارى حاس تارلان.

بۇل بۋراباي –

القاسىنداي اللانىڭ

قازاق ءۇشىن تاستاي سالعان اسپاننان.

 

بۋرابايدا ءجۇرمىن مەن…

 

ححح

 

بۋرابايدا ءجۇرمىن مەن,

ءساۋىر ايى.

ءجۇز قۇبىلىپ تۇر ەكەن –

اۋا رايى.

سارىارقانىڭ توسىندە بولسا-داعى,

الاتاۋعا ۇقسايدى باۋرايى.

 

ءالسىن-ءالسىن

توبەدەن قار ۇشقىنداپ.

قيالىڭدى

قياعا جارىستىرماق.

«ءاۋ!» دەپ قالساڭ,

اۋەگە ءىلىپ الىپ,

اكەتۋگە دايىن تۇر –

عارىش تاڭداپ.

 

كەڭ دالا تۇر –

كوكتەمنىڭ گۇلىن اڭساپ.

بولا ما دەپ,

جادىراپ,

جىلىنار شاق.

الاڭدايدى تابيعات

تىڭداسام دەپ,

اقان سەرى,

ءبىرجان سال ءۇنىن اڭساپ.

 

ماحابباتتىڭ وزىندەي,

ول دا – ماڭگى.

ۇزىك-ۇزىك ءۇمىتىڭ جالعانادى

بۇلتپەن بىرگە

اينالىپ كەتە الماي ءجۇر,

سەرىلەردىڭ باياعى سالعان ءانى.

 

قانات قاعىپ,

قىلتيىپ – گۇل ساباعى,

شۋاعىمەن ءساۋىردىڭ بۋسانادى.

سالعان ءاننىڭ سارىنى

سارىارقادا

بۇلتپەن بىرگە جىلايدى –

مۇڭ شاعادى.

 

قامىققانداي قارايدى

ول دا – اسپاننان.

جاڭبىر جاۋماي بۇلت جولى بولماس تامام.

جاسىن توگىپ الاتىن

بۋسانعاندا –

بۋرابايدىڭ

بۇلتى دا – جولداس ماعان.

 

ححح

 

باۋرايى

بۋرابايدىڭ تۇر مۇنارتىپ.

باسىنا قارامايدى كىم قۇمارتىپ.

جالعاننىڭ ءتورت بۇرىشىن شارلاسام دا,

وتكىزگەن وزىڭدەگى ءبىر كۇن ارتىق.

 

ححح

 

بۇل مەنىڭ

بۇلتتان اسقان

بۋرابايىم.

باق تىلەپ –

باتقان كۇنىم,

تۋعان ايىم.

تاسىڭا اقىن بولىپ ولەڭ جازىپ,

باسىڭا باتىر بولىپ,

تۋ قادايىن!

 

 

ححح

 

تابيعاتتا بولماي تۇر

تۇراق مۇلدە.

قويارىڭدى بىلمەيسىڭ سۇراق كىمگە؟

كەشە عانا جادىراپ, جايناپ تۇرعان,

بۋرابايعا –

قار ءتۇستى,

بىراق كۇندە!

 

ححح

 

تانىنەن

تابيعاتتىڭ ەرىك كەتتى.

قار جاۋدى دا,

قايتادان ەرىپ كەتتى.

تۇنەرىپ,

تۇنجىراعان قالپىن بۇزىپ,

قۋاندىم –

جاڭا اشىلعان

كورىپ كوكتى.

 

ارۋدىڭ كەزىككەنمەن

قانشاماسى.

كوڭىلدىڭ سول سەكىلدى

اڭسار اسى.

تۋعان اي,

شۋاعىمەن ايمالاعان,

بۋراباي –

جۇرەك ءسوزى,

جان ساياسى.

 

 

ححح

 

تاپپادىم ءبىر-بىرىنە رازى جان,

باز كەشىپ تىرشىلىكتىڭ تۇراعىنان.

بۇگىنگى اقان سەرى مەن بولايىن,

كوڭىلىمنىڭ كوكشەتاۋى قۇلازىعان.

 

ححح

 

كوكشەتاۋدىڭ

قۇزىنا عاشىقپىن –

قاشان باسىنا شىعار ەكەم؟

كوكشەتاۋدىڭ

قىزىنا عاشىقپىن –

قاشان جانىمدى ۇعار ەكەن؟!

 

ححح

 

كوڭىلىم ءالى كۇنگە الاڭ قانشا,

جازۋعا جالىقپاس ەم,

قالام بولسا.

ماڭگىلىك سۇلۋلىقتى ىزدەر ەدىم,

كوكشەتاۋ جەر بەتىندە جارالماسا.

 

كوكشەتاۋ –

ماڭگىلىككە ول تۇراعىم.

اقىنعا دەم بەرەتىن

دەرتى قالىڭ.

ارمانسىز

امان – ەسەن جۇرەيىن دەپ,

اۋاڭدى كوكىرەگىمە تولتىرامىن.

 

ححح

 

كوكشەتاۋ –

جەرۇيىقتىڭ مەكەنىندە.

الاڭداپ

كۇندە وسىلاي وتەمىن بە؟!

ارمان نە,

بار سىرىڭدى ءبىلىپ السام,

بۇقپانىڭ

بۇعىپ الىپ ەتەگىندە!

 

ححح

 

سەن – شىڭسىڭ,

سول شىڭداعى

سەن شىنارسىڭ.

ەگىزدەي بولىنبەگەن

ەنشى قالسىن.

ارمانداپ ءبىر

ارۋدى ءجۇرۋشى ەدىم,

سول ارۋ,

بەۋ, بۋراباي,

سەن شىعارسىڭ!

 

ۇمتىلسام قول جەتپەيتىن شىناردايسىڭ,

كورمەسەڭ تاعى شىداپ تۇرا المايسىڭ.

ارۋداي

اربايسىڭ دا,

قۇمار قىلىپ,

ايتەۋىر,

قۇشاعىڭنان شىعارمايسىڭ.

 

كەۋدەڭدى

كەۋلەپ كىرىپ

ەسكەن جەلى,

بۋراباي تۇسىرمەيدى ەسكە نەنى؟!

ويتكەنى –

التى اي قىستا –

ساعىندىرىپ

كوكتەمى بۋرابايدىڭ

كەش كەلەدى!

 

ححح

 

بۋراباي –

بوساعام دا,

ءتورىم دە سەن,

كوركىڭدى كۇندە

كورسەم ەرىنبەس ەم.

ارۋ قىز –

قيالىمنان كەتپەي جۇرگەن

كەلىستى –

كەربەز دە سەن,

كەرىم دە سەن!

 

ححح

 

تابيعي –

تىلسىمىڭدى ۇققىم كەلىپ,

بايلانىپ سۇلۋلىققا تۇتقىن بولىپ.

مەن ءوزىم –

بۋرابايعا بارسام بولدى

تۇرادى –

ءبىر بيىككە شىققىم كەلىپ.

 

الاسىڭ ءتىلىن تاپساڭ

تاستان دا اقپار.

قاناتىڭ ساۋ تۇرعاندا اسپانداپ قال.

باسىنا وقجەتپەستىڭ شىعام دەسەڭ

تۇر انە,

قاتپار-قاتپار باسپالداقتار.

 

كوك بەلەس, امان بولسا,

كۇرەڭ بەلىم.

زاياعا كەتپەس مەنىڭ بۇل ەڭبەگىم.

كوردىم مەن,

شەن-شەكپەنىن كيىپ الىپ

توسىڭدە –

شەنەۋنىكتىڭ شىرەنگەنىن.

 

شەتىنەن وڭشەڭ جەمقور,

ۇرى-قارى.

قۇدايىم اۋلاق قىلسىن

ءتۇرىن ءارى.

ازىرشە, سايران سالىپ جۇرگەنمەنەن,

ءبىر كۇنى –

بەلگىلى عوي ۇرىنارى.

 

بۋراباي

جەتكىزۋگە العىسىمدى

كەزەمىن

جاسىل – جايلاۋ,

قارلى شىڭدى.

قولىما قالامىمدى قارۋ قىلىپ,

قورعايمىن

قورقاۋلاردان

اڭ – قۇسىڭدى!

 

 

بۋرابايدىڭ بۇلتتارى

 

ءجاي جۇرمەيدى جۇرت – داعى,

ءان تيەگىن اعىستاپ…

بۋرابايدىڭ بۇلتتارى

بۇيىعى ەمەس,

شابىتتى!

 

قاستەر تۇتام ءوز باسىم,

تاۋدى جانە دالانى.

كەيدە ءتىپتى كوز جاسىن

توگىپ-توگىپ الادى.

 

جىلامايدى ەگىلىپ,

سۇرامايدى كەشىرىم.

قابىرعاسى سوگىلىپ,

قايعى جۇتپاس وسى كۇن.

 

كوك تولقىنمەن تەربەلىپ

سامال جەلى ءجيى ۇرىپ.

بۋرابايعا كەلگەن بۇلت

تۇرا بەرمەس ءتۇيىلىپ.

 

سۇلۋلىقتى اسپەتتەپ,

جۇپار شاشىپ ازىراق

شىعا كەلەر ءاپ-ساتتە

كۇننىڭ كوزى جادىراپ.

 

ححح

 

ەسىمدە,

ەس تاندىرعان –

ەركە كۇنىم.

بالكىم, ول,

سەرىلىگىم – سەركەلىگىم.

بىلمەيمىن, كەلسەم ساعان

بەۋ, بۋراباي

ىشىنە ەنىپ كەتەم ەرتەگىنىڭ.

 

التىن كۇن تاراماسا نۇرى جۇرتقا,

اق كوڭىل,

اقىن جانى سىر ۇعىپ پا؟

مەن سەنىڭ سۇلۋلىعىڭدى كورىپ تۇرىپ,

قالايشا باس يمەيمىن –

ۇلىلىققا!

 

ححح

 

كورىڭدەر بۋرابايدى كۇز كەزىندە,

الايدا اڭدامايمىز ءبىز كەزىندە.

كولدەرى تامىپ تۇسكەن جاس سەكىلدى,

ءمولت ەتىپ تۇنىپ تۇرعان قىز كوزىندە.

 

ححح

 

بۋرابايدىڭ ءبىر كۇنى,

بۇكىل الەم تىرلىگى.

ءبۇتىن جاتقان سەكىلدى,

بۇكىل دۇنيە قۇرلىعى.

ءبارىن كوزبەن كورسەڭ عوي,

قولىڭا الىپ ءدۇربىنى.

جۇرەگىڭنەن جاۋعاندا –

جىپىرلاعان

جىر گۇلى!

 

بولەكتاۋ

(قاسىم تاۋكەنوۆكە)

 

جامىلعان تورعىن كورپە,

جەلەك باۋى,

كوكشەنىڭ

كوزگە تۇسەر

بولەك تاۋى,

تۇرعانداي ءدال قاسىڭدا كورىنگەنمەن,

جاياۋلاپ جول جۇرەسىڭ ەجەپتاۋىر.

 

ۇشىرعان قياسىنا قۇسىڭ جەتسە,

تىلسىمىن قۇلشىناسىڭ تۇسىنبەككە.

توبەسى اسا بيىك بولماسا دا,

كورىنەر قاراعاندا –

بۇكىل كوكشە.

 

باعزىدان

باستاۋ العان

جول باسىنداي.

باياعى ءبىز بىلمەگەن سول عاسىرداي.

اسقارى –

ارقارلاردىڭ مەكەنىندەي,

تاستارى –

قۇيىپ قويعان قورعاسىنداي.

 

بولەكتاۋ

قالاي تاعام اتىڭا سىن.

اسپاننان ءبىر پەرىشتە باقىلاسىن.

كورگەندە كوز الدىما ەلەستەتتىم,

باسىندا –

قاسىم اعا تاقياسىن.

 

تاقيا بولعاننان سوڭ قاسيەتتى,

كيەتىن

كيەلى جان –

اسىل تەكتى.

ابىلاي,

كەنەسارى جۇرگەن جەردە,

قانشاما سودان بەرى – عاسىر ءوتتى.

 

شىنىندا قانشا زامان وزعان باستان,

ءمىز باقپاي سول قالپىنان قوزعالماستان.

تىگىسى تاقيانىڭ سوگىلمەگەن –

جەر تۇگىل, ودان بەرى –

توزعاندا اسپان.

 

جاز تۇگىل,

داۋىل تىنىش – قىس تا مۇندا,

كوكتەمدە توتەپ بەرەر

كۇشتى اعىنعا.

بولسا دا باس كيىمنىڭ نەشە ءتۇرى –

ماسەلە –

تاقياعا ۇقساۋىندا.

 

بىلەمىن بولەكتاۋدى جەر ءتوسى دەپ,

جالعاسقان جان-جاعىندا وركەشى كوپ.

كوپ ۇلدىڭ ىشىندەگى – جالعىز قىزداي,

كورىنەر بارلىق تاۋدىڭ ەركەسى بوپ.

 

جيەگى زەرلەگەندەي جاسىل جەلەك,

شەرتەتىن شەجىرەسىنەن عاسىر دەرەك.

قادىرىن تاقيانىڭ ءبىلۋ ءۇشىن,

بىزدەرگە اسىل اعا –

قاسىم كەرەك.

 

قىراندار قياسىنا ۇيا سالعان,

جاسىرىن التىن كومبە جيا سالعان.

كوكشەنىڭ سەرىلەرىنە تابارىك قىپ,

تابيعات ءوزى بىزگە قيا سالعان.

 

 

بۇل تاۋدىڭ جازى – جايساڭ,

قىستا – جايلى.

تاريحى سان عاسىردى نۇسقالايدى.

تاۋلارى بۋرابايدىڭ

بولەك – بولەك,

ناتىندە, ءبىر-بىرىنە ۇقسامايدى.

 

تاس ەمەس,

تۇلا بويى قۇرىش شىعار.

كەرەمەت –

كەۋدەڭ تولى ىرىس شىعار.

وزىڭشە –

ويعا ءتۇسىپ, مۇڭعا باتىپ,

قوسىلماي تۇرعاننان سوڭ باسقا تاۋعا,

«بولەكتاۋ» اتالعانى دۇرىس شىعار.

سەرىك تۇرعىنبەكۇلى