ءۇش جىل بويى مىنا جامان ىندەتتەن قۇتىلا الماي, «شىقپا, جانىم, شىقپا» دەپ جۇرگەندە, جىل باسىنداعى قازاقستاندا بولعان كوتەرىلىس پەن قانتوگىس تالايدىڭ شاڭىراعىن شايقالتىپ, تالاي وتباسىن بالالارىنان ايىرىپ, زار جىلاتتى.
ءيا, حالقىمىزدىڭ باسىنا تونگەن قاڭتار ايىنداعى قارا بۇلت بارشامىزدى ەسەڭگىرەتىپ تاستاعانى شىندىق. شىنىن ايتۋ كەرەك, وسى قيىن كەزدە كوپتەگەن پارتيالاردىڭ كوشباسشىلارى مەن قوعام بەلسەندىلەرى حالىق الدىنا شىعىپ سويلەي المادى. ابدىراپ قالدى. وسى ساتتە پرەزيدەنتىمىزدىڭ حالىق الدىنا شىعىپ: «قازاق ەلىنىڭ تۇتاستىعىن ساقتاپ قالامىن. اقوردادان ەشقايدا كەتپەيمىن, مەن سىزدەرمەن بىرگەمىن» دەگەن ءسوزى جۇرەگىمىزگە سەنىم ۇيالاتىپ, ءبىزدى قاناتتاندىرعان ەدى.
جاڭاوزەندە باستالعان ميتينگتە سۇيىتىلعان گاز باعاسىنىڭ 60 تەڭگەدەن 120 تەڭگەگە قىمباتتاۋىنا بايلانىستى نارازىلىقتارىن ءبىلدىردى. وسى اقتاۋدان باستالعان بەيبىت شەرۋدىڭ تالابىن قولداعان رەسپۋبليكانىڭ بىرنەشە قالالارىنداعى شەرۋشىلەر سوڭعى جىلدارداعى ساياسي-ەكونوميكالىق ادىلەتسىزدىككە, حالىق تۇرمىس-تىرشىلىگىنىڭ تومەندىگىنە, بايلار مەن كەدەيلەردىڭ اراسىنداعى الشاقتىققا نارازىلىق ءبىلدىردى. بىراق وسىنى پايدالانعان سىرتتاعى, ىشتەگى سودىرلار مەن تەرروريستەر, ۇرى-قارىلار ءىلىپ اكەتىپ, بەيبىت ميتينگ ۇلكەن قانتوگىسكە اينالدى. اسىرەسە, الماتىداعى دۇربەلەڭ سالدارىنان وتاندىق قارۋلى كۇشتەردىڭ 18 قىزمەتكەرى قازا تاپتى. دەگەنمەن ءبىزدىڭ اسكەريلەر الماتىنى قورعاۋعا بار كۇشىن سالدى.
بۇل رەتتە لاڭكەستەردىڭ وسى كوتەرىلىسكە تىڭعىلىقتى دايىندالعانىن ايتۋىمىز كەرەك. ەستىگەن دەرەكتەرگە سۇيەنسەك, ولار الماتىعا جاقىن تاۋ بوكتەرىندە دايىندىقتان ءوتىپ, جاسىرىنعان.
الماتىدا اتىس باستالىپ, بەلگىسىز ادامدار توبى قالا اكىمدىگى عيماراتىنا باسىپ كىرىپ, ورتەدى. پروكۋراتۋرا عيماراتى دا ءبۇلىندى. الماتىداعى پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ ماڭىنداعى ۇرىس 2 تۇنگە سوزىلدى. بىراق ءبىزدىڭ قۇقىق قورعاۋشىلار لاڭكەستەردىڭ شابۋىلىنا تويتارىس بەرە ءبىلدى.
لاڭكەستەر مەن سودىرلار الماتىنىڭ 7 قارۋ دۇكەنىن باسىپ الىپ, توناعان. ولاردىڭ بۇل ارەكەتىن سىرتتان قاراپ تۇرعان ۇرى-قارىلار دا قاراپ قالماي, دۇكەندەردى جاپپاي توناۋعا كىرىسكەن. ال بەلگىسىز ادامدار رەسپۋبليكا الاڭى ماڭىنداعى تەلەارنالار ورنالاسقان عيماراتقا دا باسىپ كىرىپ, تەحنيكالاردى ءبۇلدىرىپ, عيمارات ءىشىن ورتەگەن. بۇكىل ەفيرگە شىعاتىن تەحنيكالاردى جاعىپ, كامەرالاردى قولدى ەتكەن.
5 قاڭتار كەشكە بەلگىسىز ادامدار توبى الماتى اۋەجايىنا باسىپ كىرىپ, كۇل-تالقانىن شىعارماقشى بولدى. ەڭ سوراقىسى, ولار اسكەريلەر مەن قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ كيىمىن كيىپ, بۇلىكشىلەردىڭ اراسىنا جاسىرىنىپ كىرگەن. ءسويتىپ, ولاردى قالقان رەتىندە پايدالانعان. شابۋىل جاساعانداردىڭ سانى اسكەري قىزمەتشىلەردەن 5 ەسە كوپ بولعان. ولار وسى جاعدايدى پايدالانىپ, ەل تىنىشتىعىن كۇزەتكەن پوليتسەيلەردى اسقان قاتىگەزدىكپەن ازاپتاعان. ءتىپتى ەكەۋىنىڭ باسىن كەسىپ العان. الماتىدا بىرنەشە ساۋدا ورىندارى مەن بانكتەر جانە بانكوماتتاردى توناعان. مىنە, وسى سۇمدىقتى ءوز كوزدەرىمەن كورىپ, تۋعان قالالارى – الماتىنىڭ كوك تۇتىنگە بۋلىعىپ, وت جالىنداپ جاتقان كەزدە «قازاقستان» تەلەراديو كومپانياسىنىڭ جانىنداعى قانتوگىستى كوزدەرىمەن كورگەن مەنىڭ ەكى نەمەرەم مەن قىزىمنىڭ الماتىعا قىسقى كانيكۋلعا بارعان قۋانىشتى ساتتەرى سۋ سەپكەندەي باسىلعان ەدى.
ەكى بولمەلى ءبىرىنشى قاباتتاعى ءۇيدىڭ ۆانناسىنا تىعىلىپ جاتىرمىز دەگەندى ەستىگەنىمدە جۇرەگىمنىڭ قالاي قان جىلاعانىن سىزدەرگە ايتىپ جەتكىزە الماسپىن. «تەرەزەمىزدىڭ الدىنا سناريادتار ءتۇسىپ جاتتى. ال سودىرلار جانىمىزداعى كورشىلەردىڭ ەسىگىن بۇزىپ كىرىپ, ءوز ۇيلەرىنە كەلگەندەي ۇيدەگى تاماقتارىن ءىشىپ-جەپ كەتىپ جاتىر» دەپ زار جىلاعانىن ەستىگەندە الماتىعا قالاي ۇشىپ بارسام دەپ تالاي ۇيقىسىز كۇندەردى باسىمنان وتكەردىم. سودان بالالارىم سامولەتكە الىپ قويعان بيلەتپەن جەتە الماي, تۋرا ءبىر جۇما وتكەندە پويىزبەن ەلورداعا ورالدى. كەلگەن بويدا تاماقتارىن ءىشىپ الىپ, ۇيقىعا كەتتى. 12 ساعات ۇيىقتاپ, تۇرعاننان كەيىن 5 كۇننەن بەرى العاش تىنىش ۇيىقتاعان كۇنىمىز دەپ كورگەن قيىندىقتارىن جىلاپ وتىرىپ ايتقان ەدى.
وسىنداي بەيبەرەكەتتى جاساعان كىمدەر؟ مۇنىڭ ارتىندا كىمدەر تۇر دەگەن وي بۇگىندە ءبارىمىزدى مازالايدى. ويىمىز سان ساققا كەتەدى. ونى تەكسەرۋشىلەر كەيىن ايتا جاتار. بىراق وسى جايعا ءبىز قالاي كەلدىك؟ شىنىن ايتۋ كەرەك, سوڭعى 10 جىلدا ەل اراسىندا قازاقتىڭ بار بايلىعى – جەر, قازبا كەندەرىن, ۇلكەن-ۇلكەن زاۋىتتار مەن كاسىپورىندارىن يەمدەنىپ العان جەكەلەي بايلار كوبەيدى. قاراپايىم حالىقتى ويلايتىن جاندار ەمەس, حالىقتىڭ قازىناسىنا قول سۇعۋشىلار ۇرلاعان اقشالارىن شەتەلدىڭ بانكتەرىنە تىقتى. ءتىپتى كەيبىر بيلىكتە وتىرعانداردىڭ وزدەرى دە مەملەكەت مۇلكىنە قول سالدى. ەلباسىنىڭ تۋىستارى مەن قىزدارى, كۇيەۋ بالالارى جارتى قازاقستاننىڭ بايلىعىن يەمدەنىپ الدى دەگەن قاۋەسەت بىردەن-بىرگە تارادى. ولاردىڭ شەتەلدە ءبىر باستارىندا بىرنەشە ۇيلەرى بار دەگەن قاۋەسەت بۇكىل ەلگە جايىلدى. ازىق-تۇلىك, جانار-جاعارماي, ەلەكتر جارىعى جىل سايىن قىمباتتاپ, ەلدىڭ نارازىلىعىن ءورشىتتى. مىنە, اقىرىندا بەيبىت ميتينگ باستالىپ, سوڭى قاندى كوتەرىلىسپەن اياقتالدى.
ميتينگكە قاتىسقانداردىڭ ۇسىنىس-تىلەگىن تىڭداعان, ولاردىڭ قويعان تالابىن ەستىگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ الدىمەن ۇكىمەت باسشىسى اسقار ءماميندى قىزمەتىنەن بوساتتى, ال ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى كارىم ءماسىموۆتى قىزمەتىنەن كەتىرىپ, تۇرمەگە توعىتتى. ودان باسقا دا لاۋازىمدى ادامدار قىزمەتىنەن كەتىپ, ورىندارىن بوساتتى. بۇل جايلى اقپارات قۇرالدارى ارقىلى وقىپ, ەستىپ, كورىپ وتىرعان بولارسىز.
وسى قاڭتارداعى كوتەرىلىس جايلى كەيبىر قارا نيەتتى ادامدار قاراپايىم حالىقتى شاتاستىرىپ, جالعان اقپارات بەرىپ, قارسى پىكىر ايتۋدا. اسىرەسە, بۇل وقىماعان, بىلىمدەرى تاياز, ەل وسەگىنە ەلەڭدەپ وتىرعان جاستار اراسىندا ەتەك الۋدا. ولار ءوز ويلارىن الەۋمەتتىك جەلىگە سالىپ, ينتەرنەت ارقىلى ادامداردى ازعىنداۋدا.
وسىنداي وسەك-اياڭ بۇكىل الەۋمەتتىك جەلىدە قازىر گۋىلدەپ تۇر. ونىڭ ۇستىنە شەتەلدىڭ دە باسبۇزارلارى وسىنى اڭدىپ وتىر. سوندىقتان دا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ەل اراسىندا بولىپ جاتقان سۇراقتارعا بايلانىستى تەلەارنادان سويلەپ, بارلىق سۇراقتارعا بۇكپەسىز جاۋاپ بەرگەن ەدى.
پرەزيدەنت ءجۋرناليستىڭ بارلىق سۇراعىنا ناقتى جاۋاپ بەردى. الداعى ۋاقىتتا قازاقستاندا ۇلكەن وزگەرىستەر بولاتىنىن ايتتى. وسى ءسوزىنىڭ ءوزى ونىڭ قاراپايىم قارا حالىقتى جاقتايتىنىن بىلدىرەدى. پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ شىققان تەگى دە وسال ەمەس. العان ءبىلىمى مەن كورگەن تاربيەسى دە جاقسى. تاجىريبەسى مول, ءبىلىمدى ساياساتكەر. سوندىقتان قازاقستان حالقى وعان ۇلكەن سەنىم ارتادى.
وزدەرىڭىز ويلاپ كورىڭىزدەرشى, بەيبىت ميتينگكە شىققان اقتاۋلىقتاردى قازاقستاننىڭ كوپتەگەن قالالارى قولدادى. وسىنى پايدالانعان ەل ىشىندەگى الاۋىزدىقپەن اينالىسىپ جۇرگەندەر, ولاردى قوستاعان ماروديورلەر مەن ەلدەگى ۇرى-قارىلار, بانديتتەر جانە ءارتۇرلى راديكالدى ءدىني اعىمداعى جاستار قوسىلىپ, ءورت قويىپ, دۇكەندەردى توناپ, ستراتەگيالىق نىسانداردى باسىپ الامىز دەپ باسقىنشىلىق جاسادى.
ادامداردى ءولتىرۋ, دۇكەندەردى توناۋ باستالعان كەزدە الماتىنىڭ اكىمشىلىگىن ورتەپ, اەروپورتتى باسىپ الۋعا ارەكەت جاساعان كەزدە پرەزيدەنتىمىز وداقتاس ەلدەن كومەك سۇرادى. سەبەبى ول ۇقك مەن پوليتسيا ادامدارى اراسىندا ساتقىندىقتىڭ بارىن ءبىلىپ, شەتەلدىڭ سودىرلارى, تەرروريستەرىنىڭ شابۋىلىن سەزگەننەن كەيىن وسىنداي شەشىم قابىلدادى دەپ ويلايمىن. سەبەبى ەل تاۋەلسىزدىگىنە قاۋىپ تونگەن بولاتىن.
وسى كەزدە ءبىزدىڭ كوپتەگەن بەدەلدى دەگەن ادامدار ەلدى ساتىپ, ال شەتەلدىڭ سودىرلارى قازاق جەرىن باسىپ الامىز دەپ كوتەرىلىس اشتى. مىنە, وسى كەزدە مەملەكەت باسشىسى دۇرىس قادام جاسادى. ايتپەگەندە ەل ىشىندەگى كوتەرىلىس ۋشىعىپ, تاۋەلسىزدىگىمىزگە نۇقسان كەلىپ, قاۋىپ تونەر ەدى. سوندىقتان قازاق ەلىن ساقتاپ قالعان پرەزيدەنتىمىز دۇرىس قادام جاسادى دەپ ويلايمىن.
بۇگىنگى تاڭدا پرەزيدەنتىمىز «جاڭا قازاقستاننىڭ» ءوسىپ-وركەندەۋىنە ۇلكەن قادام جاسادى. ونى ءبىز ءبىلىپ, كورىپ وتىرمىز. بىراق ونىڭ ءالى تالايلارمەن كۇرەسەتىنىن سەزەمىن. اينالاسىندا بۇرىنعى كۇندەرىن اڭساپ جۇرگەن شەنەۋنىكتەر مەن ءوزىن عانا ويلاعان قالتالى كاسىپكەرلەر بار. ولار تىققان قاراجاتتارىن وڭايلىقپەن بەرە قويماس. سوندىقتان بارشامىز پرەزيدەنتتىڭ اينالاسىنا توپتاسۋىمىز كەرەك. مەملەكەت باسشىسى العاشقى قادامدى دۇرىس باستادى, ال ەندى ءبىز ونى قولداۋىمىز قاجەت. بۇل, ارينە, مەنىڭ ويىم.
تاعى ءبىر قوسارىم, قاڭتار وقيعاسىنا كەيبىر كوپتەگەن جاستاردىڭ, اداسقان ادامداردىڭ بەيبىت ميتينگ وتكەننەن كەيىن بايىبىنا بارماي, وزبىرلارعا قوسىلىپ كەتۋىنەن قاماۋعا الىندى. ءبىرازى وققا ۇشتى. وعان نە سەبەپ بولدى؟ ءيا, سول كوپتەگەن جاستار – جۇمىسسىز, ءۇي-كۇيى جوق, ومىردەن ءتۇڭىلىپ جۇرگەندەر. ونىڭ ۇستىنە ولاردىڭ العان بىلىمدەرى دە جوق, وقىماعاندار. بيلىككە نارازى توپتار. سوندىقتان ولار كوتەرىلىس جاساۋعا دايىن تۇردى. شىن مانىسىندە جۇمىس ىستەيمىن دەگەن ادامدارعا جۇمىس تابىلادى. بىراق قولىندا ديپلومدارى جوق بولسا دا, ولار قارا جۇمىسقا بارعىسى كەلمەيدى, دايىن اسقا تىك قاسىق دەگەندەي. كىتاپ وقىمايدى. رۋحاني جاعىنان كەندە جاستار. تەك قولدارىنداعى تەلەفون ارقىلى الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى وسەك-اياڭدى وقىپ, ىرىتكى سالۋشىلاردىڭ قارماعىنان شىعا الماي جۇرگەندەر. ەگەر دە ادەبي كىتاپ وقىپ, سودان وزدەرىنە ازىق جيناسا, ءبىلىمى ارتىپ, سانا-سەزىمى ويانىپ, اتا-بابا ارمانداعان تاۋەلسىزدىكتى ساقتاپ قالامىن دەپ جانتالاسار ەدى.
ال ەندى تاعى ءبىر جاي, بىزدە قازاقتىڭ بايلىعىنان بايىعان بايلار كوپ. سولار جيناعان اقشالارىن كورلەرىنە تىعا ما؟ قايدا اپارادى؟ بولىسپەي مە حالىقپەن. پرەزيدەنتىمىز ايتتى عوي قاراجاتتارىڭنان حالىققا قامقورلىق جاساڭدار دەپ. سوندىقتان قازىرگى قيىن زاماندا قاراۋلىق جاساماي, بايلار ەلگە كومەكتەسۋ كەرەك: مۇگەدەكتەرگە, كوپبالالى وتباسى مەن ءۇيى جوقتارعا.
بىزدەر, ارداگەرلەر مەن زەينەتكەرلەر, جاستارىمىزدى تىنىشتىققا شاقىرىپ, ەلىمىزدىڭ اياعىنان تۇرىپ كەتۋىنە قولعابىس جاسايىق دەپ ۇندەۋ تاستايمىن. بىرەۋدى كىنالاعانشا, كىنانى الدىمەن وزىمىزدەن ىزدەيىك. بىرەۋدى سىناۋ ءۇشىن الدىمەن ءوزىمىز جاقسى بولۋىمىز قاجەت. قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن بارشامىز ۇلەس قوسايىق. قورىتا ايتقاندا, قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى ءبارىمىز ءۇشىن قىمبات. سول ءۇشىن كۇرەسەيىك. ەلىمىز امان, جۇرتىمىز تىنىش, جاستارىمىز سانالى بولسىن!
عاليا بالتاباي, جۋرناليست,
«قۇرمەت» وردەنىنىڭ يەگەرى, نۇر-سۇلتان قالاسى
ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ مۇشەسى
