ەلوردامىزدىڭ قۇرىلىسى مەن ساۋلەتى – وتە وزەكتى ماسەلە. قالانىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىن ەسەپكە الساق, ونىڭ ماڭىزى ودان سايىن ارتادى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ەلوردانى ودان ءارى دامىتۋ جونىندە جيىن وتكىزگەندە سوڭعى جىلدارداعى جەتىستىكتەرىمەن قاتار, قالا تىرشىلىگىنە قاتىستى قوردالانىپ قالعان, شۇعىل شەشۋدى قاجەت ەتەتىن وتكىر ماسەلەلەر ورتاعا سالىندى. پرەزيدەنت ەلوردادا بىرىڭعاي قالا قۇرىلىسىنىڭ ساياساتى جوق ەكەنىن اتاپ ءوتتى. كوشەلەر مەن عيماراتتاردى بەزەندىرۋدە گارمونيالىق ستيل جوق ەكەنىن ايتقان مەملەكەت باسشىسى قالانىڭ بىرىڭعاي ديزاين-كودىن قۇرۋدى تاپسىردى.
جوبا ازىرلەنىپ جاتىر
نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ ساۋلەت, قالا قۇرىلىسى جانە جەر قاتىناستارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى نۇرلان ۋرانحاەۆتىڭ مالىمەتىنشە, باس قالادا بىرىزدىلىك بولۋ ءۇشىن ارنايى ديزاين-كود ازىرلەنىپ جاتىر. ونى دايىنداۋ ءۇشىن استانالىق ساۋلەتشىلەر دۇنيە ءجۇزى بويىنشا كوپتەگەن قالالاردىڭ حالىقارالىق تاجىريبەسىنە سۇيەنەدى. ياعني قالالىق ديزايندى جاياۋ جۇرگىنشىلەر مەن ۆەلوسيپەدشىلەر ءۇشىن قايتا بەيىمدەۋ جانە كەدەرگىسىز, جايلى قالالىق ورتانى قۇرۋ ارقىلى ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان دانيالىق ساۋلەتشى يان گەيلدىڭ قاعيداتتارى ەنگىزىلۋدە ەكەن.
– نۇر-سۇلتان قالاسى ديزاين-كودىنىڭ جوباسى ازىرلەنۋ ساتىسىندا, ونى 2019 جىلعى جەلتوقساندا اياقتاۋ جوسپارلانۋدا. جوباعا ەلوردانىڭ ساپالى ەستەتيكالىق ساۋلەت كەلبەتىن, بىرىڭعاي ورتانى قالىپتاستىرۋ پرينتسيپتەرىن, تالاپتارىن, باعىتتارىن جانە تاسىلدەرىن بەلگىلەۋ, قالانىڭ كوركەمدىك, بىرىڭعاي ءارى اسەم بەينەسىن جەتىلدىرۋ جانە دامىتۋ جونىندەگى ۇسىنىستار كىرەدى. سونىڭ ىشىندە كوشە-جول جەلىسىن اباتتاندىرۋ, عيماراتتاردىڭ كولوريستيكاسى مەن سىرتقى ءتۇرى, قالانىڭ اشىق ءتۇستى ورتاسىن قالىپتاستىرۋ, جارناما قۇرىلىمدارى مەن ماڭدايشالاردى راسىمدەۋ جونىندەگى ۇسىنىستار, كوگالداندىرۋ, جابىندار جانە ۇساق بولشەك ساۋداسى وبەكتىلەرى بويىنشا ۇسىنىستار قاراستىرىلعان. ديزاين-كودتىڭ بەكىتىلۋىنە قاراي جوسپاردى جۇزەگە اسىرۋ تۇراقتى نەگىزدە جۇرگىزىلەدى, – دەدى باسقارما باسشىسى.
– ديزاين-كود – قالا وركەندەۋىنىڭ نەگىزگى بولشەكتەرىنىڭ ءبىرى. قاراپايىم تىلمەن ايتقاندا, بۇل – قالانى, قالا كوشەلەرىن, ورامداردى, قوعامدىق ايماقتاردى بەزەندىرۋدىڭ بىرىڭعاي ساۋلەتتىك ءستيلى. قازىر ەلوردامىزدىڭ دا ءوزىنىڭ بەلگىلى ءبىر ءستيلى بار. مەن مۇنى شىعىس پەن باتىستىڭ ۇيلەسىمى دەپ اتار ەدىم. نۇر-سۇلتان قالاسىندا باتىس ساۋلەت ونەرىنىڭ سوڭعى ۇلگىلەرىن تابا الامىز. استانامىزدا نورمان فوستەر سەكىلدى الەمگە ايگىلى كوپتەگەن ساۋلەتشىلەر جۇمىس ىستەگەنى بەلگىلى. قازىرگى ۋاقىتتا ديزاين-كود بويىنشا جۇمىس باستالدى, – دەدى نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى نۇرلان نۇركەنوۆ. ونىڭ ايتۋىنشا, جاقىن ۋاقىتتا, وسى جىلدىڭ ءتورتىنشى توقسانىندا, كەلەسى جىلدىڭ ءبىرىنشى توقسانىندا بىرىڭعاي ساۋلەت ءستيلىنىڭ ءۇشىنشى كەزەڭىن قالىپتاستىرۋ جۇمىسى اياقتالادى. وسى ۋاقىتقا دەيىن قۇرىلىس سالۋشىلار وزدەرىنىڭ دايىن ەسكيزدىك جوباسىن اكەلەتىن. الداعى ۋاقىتتا اكىمدىك ولارعا دايىن ديزاين-كودتاردى ۇسىناتىن بولادى. سول ارقىلى بىرىڭعاي ساۋلەتتىك ستيل اياسىندا قۇرىلىس سالۋشى مەن ساۋلەتشى ناقتى ءبىر اۋداندا قانداي ءستيلدى ۇستانۋ كەرەكتىگىن تۇسىنەدى.
باس جوسپار – باستى قۇجات
بۇگىندە حالىق سانىنىڭ وسۋىنە بايلانىستى ۇكىمەت تاپسىرماسىمەن قالامىزدىڭ باس جوسپارىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلگەن. مۇندا ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمدى, جولداردى دامىتۋ كوزدەلگەن. بيىل كەشەندى جوسپارعا شەت ايماقتاردى دامىتۋ باعدارلاماسى دا قوسىلدى.
شەت ايماقتاردا 21 ملرد تەڭگەگە ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزىلمەك. سونىڭ ىشىندە جولداردى ورتاشا جوندەۋ 7 ملرد تەڭگەگە جاسالماق. بيىل جەتى جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. بۇل – جالپى ۇزىندىعى 32 شاقىرىمدى قۇرايتىن 57 كوشە. وعان 6 ملرد تەڭگە ءبولىندى. وسى قارجىنىڭ 500 ميلليونى شەت ايماقتاردى دامىتۋ باعدارلاماسى بويىنشا اۋدارىلدى. بۇل قارجىعا «كوكتال-2» تۇرعىن الابىندا جانە ن.تىلەنديەۆ داڭعىلىنان وڭتۇستىككە قاراي ينجەنەرلىك جەلىلەر مەن جولداردى سالۋ جوسپارلاندى. سونىمەن قاتار «ينتەرناتسيونالنىي» جانە «ميچۋرينو» تۇرعىن الاپتارىنا سۋ قۇبىرىن تارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. قۇبىردىڭ جالپى ۇزىندىعى 11 شاقىرىمدى قۇرايدى.
– «ينتەرناتسيونالنىي», «كوكتال-1» تۇرعىن الاپتارى مەن ونتۇستىك-شىعىس ايماعىنداعى جوبالارعا تۇزەتۋ ەنگىزىلىپ جاتىر. ساراپتامالىق وڭ شەشىمدى 2020 جىلدىڭ 1 ناۋرىزىنا دەيىن الامىز دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز. ءتيىستى جۇمىستاردى شەت ايماقتاردى دامىتۋ باعدارلاماسى اياسىندا كەلەسى كوكتەمنەن باستاماقپىز, – دەيدى قالالىق كولىك جانە جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى نۇرلان سولتامبەكوۆ سونىمەن قاتار كەيبىر كوشەلەردە كولىك اعىنىن ازايتۋ بويىنشا ماسەلە تۋىنداپ جاتقانىن جەتكىزدى.
تۇرعىندارعا جايلى بولۋى كەرەك
قازىر ءبىرىنشى كەزەكتە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمىمەن, جول ينفراقۇرىلىمىمەن, الەۋمەتتىك نىساندارمەن قامتاماسىز ەتىلۋى ءتيىس 13 مىڭ گەكتار انىقتالعان. اكىمدىك ازاماتتىق قۇرىلىسقا قاراعاندا ينجەنەرلىك, جول ينفراقۇرىلىمدارى قۇرىلىسىن باستاپقى ورىنعا قويىپ وتىر. سەبەبى وسى كۇندەرى تۇرعىن الاپتار قۇرىلىسىمەن اينالىسقان كەزدە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىم ماسەلەسى ءجيى الدان شىعادى. سونىمەن قاتار ن.نۇركەنوۆ بەس قۇرىلىس ايماعى تۋرالى ايتتى. تارقاتىپ ايتقاندا, مىڭجىلدىق اللەياسى, تۇران داڭعىلى, «تەلمان» تۇرعىن الابى جانە وزگە دە وسى سياقتى اۋداندار ىقشامدى قۇرىلىس ايماعىنا كىرەدى. كەشەندى جوسپار ىقشامدى قۇرىلىس ايماعىمەن عانا شەكتەلمەيدى. ول تۇتاس قالانى قامتيدى. «قالا تۇرعىنى شاھاردىڭ قاي ايماعىندا تۇرسا دا ءوزىن جايلى سەزىنۋى كەرەك. باس جوسپاردا بۇل ءۇشىن پوليورتالىق دەگەن ۇعىم قاراستىرىلعان. ياعني «نۇرجول» جەلەكجولى مەن نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ ورتالىق الاڭىندا عانا ەمەس, بۇكىل قالادا ادامداردى تارتاتىن ورىندار بولادى. سول ارقىلى كەز كەلگەن قالا تۇرعىنى ءوزىن جايلى سەزىنەتىن بولادى. جۇمىسىمىزداعى نەگىزگى ماقسات – وسى» دەيدى ن.نۇركەنوۆ مىرزا.
قالا اكىمدىگىندە وتكەن قالانى دامىتۋ كەڭەسىندە پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ وتقا ءتوزىمسىز قاسبەتتەر پروبلەماسىن دا اتاپ وتكەن بولاتىن. بۇل – بۇرىن سالىنعان, اليۋكوبوندپەن قاپتالعان عيماراتتار. پروبلەمانى ءۇش جىل ىشىندە شەشۋگە تاپسىرما بەرىلدى. ياعني وسى مەرزىمدە وتقا ءتوزىمسىز قاسبەتتەردەن قۇتىلۋ كەرەك. ن.نۇركەنوۆ «ءتيىستى باعدارلامانى ازىرلەپ جاتىرمىز. ءۇش جىلدا بۇل مىندەتتى ورىندايمىز» دەدى.
جادىرا مۇراتبەكوۆا
