كەشە قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسىندا ەلىمىزدىڭ باس باسىلىمى – «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى جوبالارىنىڭ تانىستىرىلىمى ءوتتى. قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ مەملەكەتىمىزدى ءۇشىنشى جاڭعىرۋعا باستاعان جولداۋىندا ايتىلاتىن تاپسىرماسىنا سايكەس, تسيفرلىق يندۋستريانى دامىتۋعا باعىتتالعان ءۇش جوبادا زامان كوشىنە لايىق جاڭاشىلدىقتار قامتىلعان.
ءبىر عاسىرعا جۋىقتاپ قالعان تاريحىندا باسىلىم بىرنەشە اتاۋمەن شىعىپ تۇردى. 1919 جىلدىڭ 17 جەلتوقسانىندا «ۇشقىن» اتىمەن شىققان گازەت كەيىننەن «ەڭبەك تۋى», «ەڭبەكشىل قازاق», «ەڭبەكشى قازاق», «سوتسيالدى قازاقستان», «سوتسياليستىك قازاقستان», «ەگەمەندى قازاقستان» بولىپ اتالىپ, 1993 جىلدان باستاپ «ەگەمەن قازاقستان» اتىمەن جارىق كورىپ كەلەدى. العاشقى جوبا – گازەتتىڭ ارحيۆتەگى بارلىق ءنومىرىن تۇگەندەپ, تۇگەلدەي تسيفرلىق نۇسقاعا كوشىرۋگە, ياعني تسيفرلى مۇراعاتتى جاساۋعا باعىتتالعان.
«ەگەمەننىڭ» باي فوتومۇراعاتىندا ەل تاريحىنان, تاۋەلسىزدىكتىڭ سىندارلى ساتتەرى مەن جارقىن جەتىستىكتەرىنەن سىر شەرتەتىن فوتوسۋرەتتەر, ەلباسى مەن كورنەكتى تۇلعالاردىڭ, قازاقستان قالالارى مەن كورىكتى مەكەندەرىنىڭ سيرەك كەزدەسەتىن كورىنىستەرى جيناقتالعان. «تسيفرلى قازاقستان: ماڭگىلىك ەل مۇرالارى» اتالاتىن ەكىنشى جوبا ارقىلى قۇندى فوتوسۋرەتتەردى عالامتور كەڭىستىگىنە شىعارۋ جوسپارلانعان.
ال ءۇشىنشى جوبا زامان تالابىنا ساي سوڭعى مۋلتيمەديالىق مۇمكىندىكتەردى ەسكەرە وتىرىپ ازىرلەنگەن گازەتتىڭ جاڭارعان پورتالى بولىپ وتىر.
«ەل گازەتىنەن ءبىزدىڭ 100 جىلدىق تاريحىمىزدى ايقىن كورۋگە بولادى. زۇلمات جىلداردىڭ ەلەسى, شەجىرەلى كەزەڭنىڭ بارلىق كورىنىسى گازەت بەتىنە حاتتالعان. اشارشىلىق, رەپرەسسيا, ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس, تىڭ يگەرۋ سياقتى حالقىمىزدىڭ باسىنان وتكەن اۋىرتپالىقتار باسىلىمدا سايراپ تۇر. وسىنىڭ ءبارى تسيفرلىق نۇسقادا كورىنىس تابادى. گازەت نومىرلەرىن تولىقتاي تسيفرلى فورماتقا كوشىرۋ كەلەسى جىلى اياقتالادى. PDF نۇسقاسىنىڭ ايى مەن كۇنىن تەرەتىن بولساڭىزدار, سول كەزەڭنىڭ جاڭالىقتارىن وقي الاسىزدار. مىسال رەتىندە جاقىندا 90 جاستىڭ تورىنە شىعاتىن ادەبيەتىمىزدىڭ ابىزى سەرىك قيراباەۆتىڭ «جاس اقىننىڭ تۇڭعىش جيناعى» اتتى العاشقى ماقالاسى «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ بەتىنە باسىلعان» دەدى «ەگەمەن قازاقستان» رگ» اق باسقارما توراعاسى دارحان قىدىرالى.
مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى مىرزاتاي جولداسبەكوۆ 1962 جىلى گازەتكە تۇڭعىش ماقالاسى باسىلعاننان بەرى باسىلىممەن بايلانىسىن جالعاستىرىپ كەلەدى. «ول كەزدە جەكەن جۇماحانوۆ دەيتىن اعامىز گازەتتىڭ «ادەبيەت جانە يسكۋسستۆو» ءبولىمىن باسقاراتىن. مەن باشقۇرتستاننىڭ استاناسى ۋفاعا بارىپ, «قوزى كورپەش-بايان سۇلۋ» جىرىنا ارنالعان وداقتىق ماجىلىستە بايانداما جاسادىم. مەنىڭ بايانداماما ريزا بولعان باشقۇرت ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى ءسايفي قۇداش ماڭدايىمنان يىسكەپ, قاسىنا وتىرعىزدى. سول كىسى ماعان «جاستىق شاقتىڭ ىزدەرىمەن» اتتى قازاق تۋرالى مالىمەتى كوپ شاعىن كىتاپ سىيلادى. سوندا 1913 جىلى قازاقتىڭ سانى 7 ميلليون بولعان دەگەن دەرەكتى كەلتىرەدى. سونى جاستىقتىڭ بۋىمەن ماقالاعا قوسقانمىن. جەكەن اعامىز «مىرزاتاي, مىنا تسيفردى بايقاۋىمىز كەرەك» دەپ سىزىپ تاستادى» دەدى مىرزاتاي جولداسبەكوۆ.
قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى گازەتكە بىرنەشە تاقىرىپتى دا ۇسىندى. «استانا» ۆەلوكلۋبى – ەلدىڭ نامىسىنا اينالدى. وسى كلۋب تۋرالى جاقسىلاپ تۇرىپ جازۋ كەرەك» دەدى ول. ايتقانداي, بيىل م.جولداسبەكوۆ سەكسەننىڭ سەڭگىرىنە شىعادى. وسىعان وراي «ەگەمەن قازاقستاندا» ونىڭ كۇندەلىكتەرى جاريالانا باستايدى.
«ەگەمەن» تاريحى – ەل تاريحى» دەگەن قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى سۇلتان ورازالى گازەتتىڭ تسيفرلىق فورماتقا كوشىرىلۋى ەل تاريحىن زەرتتەۋشىلەرگە تاپتىرماس ولجا بولاتىنىن ايتىپ, ءسوزىن ناقتى مىسالمەن ادىپتەدى. كەزىندە گازەتتە جۇمىس ىستەگەن جازۋشى عابدول سلانوۆتىڭ ءومىرىن زەرتتەگەندە 1928-1965 جىلدارى ارالىعىندا شىققان تىگىندىلەرىن قاراپ شىعۋ ءۇشىن ا.پۋشكين اتىنداعى كىتاپحانادا وتىرۋعا تۋرا كەلگەنىن جەتكىزدى.
گازەتتىڭ عاسىرلىق مەرەيتويىنا وراي ونىڭ تاريحىنان سىر شەرتەتىن 10 تومدىق ەڭبەك جارىق كورمەك. مۇنىمەن قازىر بەلگىلى عالىم نامازالى وماشەۆ اينالىسىپ جاتىر. بيىل توتە جازۋمەن جانە لاتىن الىپبيىمەن شىققان نومىرلەرىن جيناقتاپ, ءتورت تومىن شىعارۋ جوسپارلانعانىن, ال جۇمىس 2019 جىلى اياقتالاتىنىن ايتقان عالىم بۇل ءىستىڭ وزەكتىلىگىنە توقتالدى.
گازەتتىڭ جاڭارعان پورتالىنا كەلسەك, ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى – ءاز-ناۋرىز مەرەكەسىندە ىسكە قوسىلاتىن پورتال بەينە جانە اۋديوجازبالارمەن تولىعادى. سونداي-اق, ونداعى ماتەريالدار اعىلشىن جانە ورىس تىلدەرىندە بەرىلەتىن بولادى.
قازىر قىتايداعى قانداستارىمىز اراسىندا توتە جازۋعا اۋدارىلعان ماقالالارعا ۇلكەن سۇرانىس تۋىپ وتىرعانىن ايتقان دارحان قىدىرالى بولاشاقتا شەتەلدەگى باسىلىمدارمەن ارىپتەستىك ورناتۋ جوسپارلانىپ وتىرعانىن, ول جاقتاردا مەنشىكتى تىلشىلەردى ۇستاۋ دا قاراستىرىلىپ جاتقانىن جەتكىزدى.
امانعالي قالجانوۆ
