قازاق ەلى تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعاننان بەرگى ۋاقىتتىڭ ىشىندە تالاي قيىن بەلەستەردى ارتقا تاستاپ, دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا ءتۇستى. ەل بولىپ ەڭسە تۇزەگەن دە ءبىر ابىروي ەكەن, ەلوردامىزدا قانشاما رەت الەمدىك دەڭگەيدەگى شارالار ءوتتى. الەمنىڭ ءمۇيىزى قاراعايداي ايتۋلى تۇلعالارى ارنايى ات باسىن بۇرىپ, مارتەبەلى مەيمانىمىز بولدى. تۇعىرلى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ ارقاسىندا الەم ەلدەرى قازاقستان دەگەن كەڭ-بايتاق وتانىمىزدى تاني باستادى. كۇن ساناپ اسقاقتاعان ابىروي-بەدەلىمىز اقىرى بىزگە «Expo-2017» سياقتى حالىقارالىق بىرەگەي كورمە وتكىزۋگە قولىمىزدى جەتكىزدى. بىلە بىلگەنگە بۇل دا ۇلكەن باقىت!
بۇعان دەيىن مۇنداي كورمە ازيانىڭ سولتۇستىك شىعىسىندا, ەۋروپا مەن سولتۇستىك امەريكادا وتكىزىلىپ كەلگەن ەكەن. كورمەنى وتكىزۋ مارتەبەسىنە الەۋەتى زور, كوشباسشى دارەجەسىنە كوتەرىلگەن شاھارلار يە بولدى. وسىدان-اق كورمەنىڭ مارتەبەسىن سەزىنۋ قيىنعا تۇسپەيتىن سياقتى.
«EXPO كورمەسىن وتكىزۋ ارقىلى قازاقستان «جاسىل ەكونوميكانى» دامىتۋعا تىكەلەي سەپتىگىن تيگىزەتىن جاڭا تەحنولوگيا مەن يننوۆاتسيا-نى يگەرەدى» دەگەن ەدى ەلباسى استانا قالاسىندا «EXPO-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىن ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ وتىرىسىندا سويلەگەن سوزىندە. ءيا, ەلىمىز بۇل كورمەگە «بولاشاقتىڭ ەنەرگياسى» تاقىرىبىن ۇسىنۋىنىڭ وزىندىك سىرى بار. ويتكەنى, قازىرگى الەم دامۋدىڭ جاڭا, ەكولوگيالىق تۇرعىدان قاۋىپسىز جولدارىن قاجەتسىنەدى. قازاقستان وسى كورمەنى وتكىزۋ ارقىلى الەمنىڭ قاجەتتىلىگىن وتەۋدى باستى ورىنعا قويىپ وتىر. مىنە, سوندىقتان دا قازاقستان «جاسىل ەكونوميكاعا» بەت بۇردى. ەكىنشىدەن, ەلىمىزدىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋ جاعدايى, جەل جانە كۇن ەنەرگياسىن پايدالانۋ مۇمكىندىگى, سونداي-اق, مۇناي جانە گاز رەسۋرستارىنىڭ ەنەرگەتيكالىق الەۋەتى دە الەمنىڭ بالامالى قۋات كوزدەرىنە دەگەن سۇرانىسىن وتەۋگە تولىقتاي جول اشىپ تۇرعانداي. قازىر قۇرىلىسى قارقىندى ءجۇرىپ جاتقان «EXPO-2017» كورمە قالاشىعى تولىقتاي بالامالى ەنەرگيا كوزدەرى ارقىلى جۇمىس ىستەۋگە ىڭعايلى جاعدايدا سالىنىپ جاتىر. مۇنىڭ ءبارىن كورىپ-ءبىلىپ وتىرعان ساراپشى ماماندار ەلىمىزدىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن ارتىقشىلىقتارىنا جوعارى باعاسىن بەردى. كورمەنى لايىقتى دارەجەدە وتكىزەتىنىمىزگە سەنىمدەرى زور. سول سەبەپتى كوپتەگەن ەلدەر قازاق ەلىنىڭ بالامالى ەنەرگيا تاقىرىبىنا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن قىزۋ قولدايدى. بۇعان قوسا, ەلىمىزدەگى ساياسي تۇراقتىلىق, ەركىندىك سياقتى باستى قۇندىلىقتارىمىزعا دا الەم ەلدەرى ايرىقشا ءمان بەرەدى, جوعارى باعالايدى. «الەمنىڭ بىرەگەي كورمەسى قازاقستاندا ءوتۋى ءتيىس» دەپ كەزىندە ءوز داۋىستارىن ءبىزدىڭ ەلىمىزگە بەرۋى دە سوندىقتان بولسا كەرەك.
جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمىزدەي, دۇنيەجۇزىلىك ماڭىزى زور كورمە بۇعان دەيىن شىعىستىڭ جانە باتىستىڭ جوعارى دەڭگەيدە دامىعان قالالارىندا ءوتىپ كەلگەن ەدى. ەندى شىعىس پەن باتىستىڭ اراسىنداعى التىن كوپىر ىسپەتتەس جاڭا دا, اسەم قالا, بولاشاقتىڭ قالاسى – استانادا وتكەلى تۇر. بۇيىرسا, شىعىس پەن باتىستىڭ ۇزدىك الەمدىك ۇردىستەرى, جوعارى دەڭگەيدە دامىعان تەحنولوگياسى, يننوۆاتسيالىق جەتىستىكتەرى استانا تورىندە توعىسادى.
ەلىمىز الەم جۇرتشىلىعىنىڭ نازارىن «بولاشاقتىڭ ەنەرگياسىنا» بۇدان بۇرىن دا اۋدارىپ كەلگەن. ماسەلەن, 2012 جىلدىڭ ماۋسىمىندا استانادا وتكەن «بولاشاق ەنەرگياسى» حالىقارالىق سيمپوزيۋمى بۇكىل الەمنىڭ نازارىنا قايتا جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن كۇشەيتۋ ماسەلەلەرىن ۇسىنعان ەدى. بۇل تاقىرىپ ايتۋلى كورمەدە جاڭا, تولىققان قىرىنان كورىنىس تابادى. كۇننەن كۇنگە دامىپ جاتقان زاماناۋي تەحنولوگيالاردى ءتيىمدى پايدالانۋدى ودان ءارى جەتىلدىرۋ ارقىلى ءبىزدىڭ ءداستۇرلى ەنەرگيا كوزدەرىنە تاۋەلدىلىگىمىزدى ايتارلىقتاي تومەندەتۋ مۇمكىندىكتەرى پاش ەتىلەدى. وسىلايشا ءبىز قورشاعان ورتانى زياندى قالدىقتاردان قورعاپ قانا قويماي, كوپتەگەن جۇمىس ورنىن قۇرىپ, ساتىپ الۋ قابىلەتتىلىگىن ارتتىرا الاتىنىمىز دالەلدەنەدى. بۇل ايتۋعا وڭاي بولعانىمەن, جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ۇلكەن كۇش, مىقتى يننوۆاتسيالىق ءبىلىم قاجەت. ءبىر ايتا كەتەرلىگى, ەلىمىزدىڭ ونداي مۇمكىندىگى جوعارى. ءبىزدىڭ تاۋەلسىز جاس مەملەكەتىمىز ءۇشىن «EXPO-2017» كورمەسىنىڭ ەڭ باستى ماڭىزى دا وسىندا.
استانا – ارماندار ورىندالاتىن قالا عوي, جاسىل جەلەگى مول جاس شاھاردىڭ جانى دا جاڭالىققا قۇمار. سوندىقتان EXPO-2017-ءنىڭ ۇكىلى ءۇمىتىن ەۋرازيا تورىنەن اقتاۋعا, تاڭداپ العان تاقىرىبىن, ياعني, ءوزىنىڭ ارمان-تىلەگىن ورىنداۋعا استانا جاستىق جىگەرىمەن, جالىندى قۋاتىمەن ۇمتىلادى. «EXPO-2017» كورمەسى – تەك استانا ءۇشىن عانا ەمەس, بۇكىل ەلىمىز ءۇشىن ەكونوميكالىق دامۋدىڭ جاڭا قادامى بولادى» دەگەن ەلباسىمىزدىڭ ءسوزى سانامىزدا سەنىمنىڭ شوعىن مازداتىپ, كەلەشەككە باعىت العان ۇكىلى ءۇمىتىمىزدى ەسەلەي تۇسەتىندەي. ءيا, ەڭ ءبىرىنشى, بۇل كورمە بىزگە تازا ەنەرگيا تۇرلەرىنىڭ ازىرلەمەلەرى مەن ەنگىزىلۋى سالاسىندا يننوۆاتسيالىق سەرپىلىس اكەلۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ەلباسىمىز وسى مىندەت ۇدەسىنەن شىعۋ ءۇشىن بارلىق وڭىرلەردى, ۇلتتىق حولدينگتەردى, زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى مەن وتاندىق, شەتەلدىك الەۋەتتى ينۆەستورلاردى قامتيتىنداي بولاشاق ەنەرگياسىن دامىتۋدىڭ 2013-2017 جىلدارعا ارنالعان كەشەندى جوسپارىن جاساۋدى تاپسىرعان بولاتىن. قازىر بۇل باعىتتاعى جۇمىستار قارقىندى جۇرۋدە. بولاشاق ەنەرگياسىن دامىتۋدىڭ ناقتى تەتىكتەرى قولعا الىنىپ, جۇيەلى جۇمىستار بىرىنەن سوڭ ءبىرى جالعاسىن تاۋىپ كەلەدى.
قاراپ وتىرساق, وسى ەكسپو-نىڭ باستالۋىنا دا جىلدان ءسال اساتىن ۋاقىت قالدى. بىزگە بەرىلگەن مالىمەتكە قاراعاندا, قازىرگى ۋاقىتتا ەسىل اۋدانىنداعى قابانباي باتىر, حۋسەين بەن تالال, ورىنبور جانە رىسقۇلوۆ كوشەلەرى اراسىندا 173,4 گەكتار جالپى الاڭعا كورمەلىك پاۆيلوننىڭ قۇرىلىسى قارقىندى جۇرگىزىلۋدە. ال ونىڭ اينالاسىندا ساۋدا-ويىن-ساۋىق ورتالىقتارى, تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى, الەۋمەتتىك-مادەني نىسانداعى وبەكتىلەرى, ءبىلىم جانە دە دەنساۋلىق ساقتاۋ ورىندارى, تاماشا ساياباقتارى, ادەمى گۇلزارلارى بار تىم ەرەكشە EXPO قالاشىقتىڭ قۇرىلىسى بوي كوتەرىپ كەلەدى. كورمەنىڭ كوز تارتاتىن ءوزىنىڭ ايرىقشا سيمۆولى – 120 مەتر ديامەترلىك شار ءپىشىندى عيماراتىنىڭ دا نەگىزى قالانعان. مۇندا قازاقستاننىڭ ورتالىق پاۆيلونى ورنالاسادى ەكەن. ونى حالىقارالىق جانە كورپوراتيۆتىك پاۆيلوندار اينالا قورشاپ تۇرادى.
بولاشاق كورمە الاڭىندا قىزۋ جۇمىس جاساپ جاتقان كومپانيالاردىڭ ءبىرى – «BI Group» حولدينگى. كومپانيا كورمە اۋماعىنداعى تۇرعىن ۇيلەردى «جاسىل» تەحنولوگيا-سىن جان-جاقتى قولدانىپ, تۇرعىزىپ جاتىر. جۇزدەگەن مىڭ پاتەرلىك تۇرعىن ۇيلەر پايدالانۋعا بەرىلگەندە تۇراقتى دامۋدىڭ كەرەمەت ۇلگىسى كورىنىس بەرمەك. ءارى تۇرعىن ۇيلەر ساپاسى حالىقارالىق ۇلگىگە تولىق سايكەس بولادى.
– «EXPO-2017» حالىقارالىق كورمەسىنىڭ ناقتى ايماعىنداعى ءبىزدىڭ كومپانيا تەك قانا كورمەلىك پاۆيلونداردى ەمەس, سونىمەن قاتار تۇرعىن ءۇي عيماراتتارىن دا سالىپ جاتىر. بۇگىنگى تاڭدا ونىڭ سانىن كوبەيتۋگە بايلانىستى كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلۋدە, قوسىمشا مىڭعا جاقىن پاتەر سالۋ جوسپارلانىپ وتىر, – دەيدى BI Group حولدينگىن دامىتۋ بويىنشا باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى تاسبولات ابدۋللين.
ونىڭ ايتۋىنشا, تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى «BreeamLux» عيماراتىنىڭ ەكولوگيالىق تيىمدىلىگىن باعالاۋ ۇلگىلەرىنە سايكەس كەلۋى ءتيىس. ۇيلەردىڭ قۇرىلىسىن سالعان كەزدە ەكىنشى دارەجەدە جاسالعان ماتەريالدار پايدالانىلادى. تۇرعىن ءۇي عيماراتتارى وتە بيىك بولمايدى, 6-8 قاباتقا دەيىن سالۋ جوسپارلانعان. سونىمەن قاتار, ورنەكتەۋ ماتەريالدارى تابيعي تاستاردان قۇرالماق. قۇرىلىس كەزىندە «جاسىل تەحنولوگيا» قولدانىلاتىن بارلىق تۇرعىن ۇيلەر قوقىستى جويۋ ۆاكۋمدىق جۇيەسىمەن, سۋدى قايتالاپ پايدالانۋعا تولىقتاي مۇمكىندىك بەرەتىن جارىق بەرۋ قۇرىلعىلارىمەن جانە تاعى باسقا سونى تەحنولوگيالارمەن قامتاماسىز ەتىلەدى ەكەن. تۇرعىن ءۇي عيماراتتارىن پايدالانۋعا بەرۋ الداعى 2016 جىلدىڭ ورتاسىنان-اق جۇزەگە اسىرىلا باستاماق. ال, 2017 جىلى پاتەرلەردى تاپسىرۋ تولىقتاي اياقتالادى. كورمە اياقتالعاننان كەيىن قوناقتارعا بەرىلگەن تۇرعىن جايلاردى ەلىمىزدىڭ كەز كەلگەن ازاماتى يەلەنىپ, الەمدىك وزىق ۇلگىدەگى, جوعارى ستاندارتتاعى تۇرعىن ءۇيدىڭ قىزىعىن كورە الادى.
ارينە, مۇنداي عاجايىپ كەرەمەتتەردىڭ ءبارى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى ارقاسىندا ورىندالىپ جاتقان يگى ىستەر. باياندى ەلدىڭ باعى مەن باقىتىنا بىرگە كەنەلىپ, بارشامىزعا بەيبىت اسپان استىندا عيبراتتى عۇمىر كەشۋگە جازسىن, اعايىن!
مەڭدوللا شامۇراتوۆ
