كەشە ەلوردادا تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىنا وراي كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرى, كەشەگى كەڭەستىك زاماندا قازاق جەرىنىڭ تۇتاستىعىن ساقتاپ قالعان جۇمابەك تاشەنەۆتىڭ ەسكەرتكىشى اشىلدى. رەسپۋبليكا داڭعىلى مەن ج.تاشەنەۆ كوشەسىنىڭ قيىلىسىندا بوي كوتەرگەن ەڭسەلى ەسكەرتكىشتىڭ باسىنا استانالىق زيالى قاۋىم, تۇركىستان, قاراعاندى وبلىستارىنان كەلگەن قوناقتار, تۇلعا ۇرپاقتارى جينالدى. ءمۇسىنشى ەسكەن سەرگەباەۆتىڭ قولىنان شىققان ەسكەرتكىشتى نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسحات ورالوۆ اشتى.
– جۇمابەك احمەتۇلى – وسى ءوڭىردىڭ تۋماسى. ۇزاق جىلدار بويى رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە باسشىلىق قىزمەت اتقارىپ, ادالدىعى, بەلسەندى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا ەل ەسىندە يگى ىستەرىمەن قالعان تاريحي تۇلعا. وسىعان دەيىن نۇر-سۇلتان تورىنەن ونىڭ اتىنا كوشە بەرىلگەن بولسا, جۋىردا مەكتەپكە اتى بەرىلدى. ەندى, مىنە, كەزەك ەسكەرتكىشكە كەلدى, – دەدى ا.ورالوۆ.
اكىمنىڭ ورىنباسارى ەسكەرتكىش بارلىق كوميسسيانىڭ, زيالى قاۋىم وكىلدەرى, تۇلعا ۇرپاقتارىنىڭ كەلىسىمىمەن قۇيىلىپ, ورناتىلعان ورنى دا مۇددەلى تاراپتاردىڭ كەلىسىمىمەن تاڭدالعانىن اتاپ ءوتتى.
– بۇگىنگى ەلوردا – وتانىمىزدىڭ تەك ساياسي ەمەس, سونىمەن قاتار مادەني جانە رۋحاني ورداسى. وسىنىڭ دالەلى رەتىندە مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس ەلوردادا تەك بيىلدىڭ وزىندە الاش قايراتكەرلەرىنە, دينا نۇرپەيىسوۆاعا, قانىش ساتباەۆقا, تالعات بيگەلدينوۆكە ەسكەرتكىشتەر اشىلىپ, اينالاسى تولىق اباتتاندىرىلىپ, حالىقتىڭ يگىلىگىنە بەرىلدى. قوعامعا رۋحاني ازىق, جاستارعا ءتالىم-تاربيە, قالاعا كورىك بەرەر وسىنداي يگى قادامدار بۇدان كەيىن دە جالعاسا بەرمەك. تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 30 جىلدىعى قارساڭىندا پاندەمياعا قاراماستان ەل رۋحانياتىن كوتەرەر شارالار ءوز جالعاسىن تابادى, – دەدى ا.ورالوۆ.
ودان سوڭ ءسوز العان مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى, اكادەميك, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى مىرزاتاي جولداسبەكوۆ جوعارى باسشىلىق قىزمەتتەردى اتقارىپ, ءومىرىن ەلگە ارناعان دىنمۇحامەد قوناەۆ, بايكەن ءاشىموۆ سەكىلدى تۇلعالاردىڭ قاتارىندا جۇمابەك تاشەنەۆ ەسىمى دە اتالاتىنىن ايتتى.
تاشەنەۆ تۋرالى تولعاۋ
سەنسىڭ ناعىز تاۋەلسىزدىك باتىرى,
ايتقان ءسوزىڭ بابالاردىڭ ناقىلى.
اقيقاتتىڭ اق جولىنان اينىماي,
امان جەتتىڭ وسى كۇنگە اقىرى.ءوز باسىنا ويلاماعان پايدانى,
تۇلعاڭ سەنىڭ تۇراقتايدى ايعا ءالى.
اقيقاتتىڭ اق سەمسەرى سەكىلدى,
الاشىمنىڭ العا ۇستاعان ايبارى!كەلسىن مۇندا كورگەن بولسا كىم ازاپ,
وسى اراعا ەتۋ كەرەك ءمىناجات.
قازاعىما كەلدى, مىنە, ەركىندىك,
قازاقستان ەندى, مىنە, شىن ازات.ايتىلماعان جۇرەگىمدە ارىز بار,
پاراسات بار, اقيقات بار, پارىز بار.
سارىارقادا جۇرگەن قازاق جەر باسىپ,
الدىمەنەن تاشەنەۆكە قارىزدار!اتقان وقتاي تاۋدى تەسىپ, توسكە ورلەپ,
قىزىل شوقتاي سەنىڭ ورنىڭ وشكەن جوق.
اق سەمسەرىن قازاعىمنىڭ ءار ءۇيى
قاق تورىنە ءىلىپ قويار قاستەرلەپ.تۋعان جانسىڭ ءوز ەلىڭنىڭ باعىنا,
قارسى تۇردىڭ ءبىر الاپات اعىنعا.
حالقىڭ ءۇشىن وتقا, سۋعا, تۇسسەڭ دە
قىزىقپادىڭ قىزمەتتىڭ تاعىنا.ونەگە عىپ ءوتىپ كەتكەن جىلداردى,
الاشىمنىڭ تۇياعى بوپ كىم قالدى؟!
– كانى!, – دەسە, – تاۋەلسىزدىك بەلگىسى,
كورسەتەر ەم سەنىڭ الىپ تۇلعاڭدى!سەرىك تۇرعىنبەكۇلى
– اتا-بابالارىمىز قولىنا قارۋ الىپ ۇلان-بايتاق جەردى جانىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ ءجۇرىپ قورعاپ قالدى. ال جۇمەكەڭ مىنا مىلتىقسىز مايداندا, سوعىسى جوق بەيبىت زاماننىڭ وزىندە جەلدىڭ وتىندە ءجۇرىپ تۋعان جەرىن قورعاعان ادام, – دەدى م.جولداسبەكوۆ.
مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ورالباي ابدىكارىموۆ جۇمابەك تاشەنەۆ كوزى ءتىرى كەزىندە-اق اتى اڭىزعا اينالعان تۇلعا ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى ەسىمى, ءتىپتى ءجيى ايتىلا باستاعانىن جەتكىزدى.
– بۇگىن ورناتىلعان ەسكەرتكىشى – تاۋەلسىزدىكتىڭ جەمىسى. جۇمابەك احمەتۇلى نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ تورىنەن وزىنە تيەسىلى ورىندى الدى. بۇل تۋرالى كوپتەن ايتىلدى. حالىقتىڭ قالاۋى ورىندالدى, – دەدى و.ابدىكارىموۆ.
بەلگىلى جازۋشى, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى ءسابيت دوسانوۆ تاشەنەۆ تۇلعاسىن ادەبي شىعارمالار ارقىلى اسقاقتاتۋ كەرەكتىگىن ايتتى. ءوزى «حح عاسىر» اتتى ەپوپەيادا جۇمابەك احمەتۇلىنا تاراۋلاردى ارناعانىن, «اقباس بۇركىت» اتتى دراما جازعانىن اتاپ ءوتتى.
– جۇمابەك تاشەنەۆ حرۋششەۆتىڭ ىقىلاسىنا بولەنىپ, ۆوروشيلوۆتىڭ ورنىنا ۇلى مەملەكەتتىڭ ءۇشىنشى تۇلعاسى بولعالى تۇرعان كەزدە مانساپتى ۇلكەن ماقساتقا اينالدىرىپ, حالىققا قىزمەت ەتتى. جۇمابەك احمەتۇلىن ەسكە العاندا وسى قالا ەسكە تۇسەدى. ول بولماسا, ءبىز بۇل جەردە تۇرماس ەدىك. ونىڭ ەڭبەگى تاريحتا ەشقاشان ۇمىتىلمايدى, – دەدى جازۋشى.
جۇمابەك تاشەنەۆتىڭ ۇلى سايان جۇمابەكۇلى مەن كەلىنى فاتيما سادىققىزى ۇرپاقتارى اتىنان ەسكەرتكىشتى ورناتۋعا باستاماشى بولعان مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆقا, نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆكە, وعان اتسالىسقان ازاماتتارعا العىستارىن جەتكىزدى.
– ماعان: «اكەڭنىڭ اتىن نەگە ناسيحاتتامايسىڭ؟ ەلگە سىڭىرگەن ەڭبەگىن نەگە ايتپايسىڭ؟» دەپ كوپ ايتادى. مەنىڭشە, ناعىز قۇرمەتكە لايىق ادامنىڭ ەڭبەگىن حالىقتىڭ ءوزى باعالاۋ كەرەك. مىنا ەسكەرتكىش – حالىقتىڭ اكەمە دەگەن سىي قۇرمەتى, ەلگە اتقارعان ەڭبەگىن باعالاۋى, – دەدى سايان جۇمابەكۇلى.
امانعالي قالجانوۆ
