سارسەنبى كۇنى «ەلوردا اقپارات» مەديا رەسۋرسى مەن «استانا» راديوسىنىڭ بىرلەسكەن «قالا تىنىسى» جوباسىنىڭ كەزەكتى باعدارلاماسىنا قالالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى كامالجان نادىروۆ پەن باسقارما باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ساۋلە مۇقىشەۆا كەلدى. دەنساۋلىق سالاسىنداعى وزەكتى ماسەلەلەر تالقىلانعان تىكەلەي تىلدەسۋ بارىسىندا مامان تاپشىلىعى, ەمحانا جۇكتەمەسى, ەكپە ماسەلەسى, «سمارت ەمحانا» جوباسىنا قاتىستى ساۋالدارعا جاۋاپ بەرىلدى. ءدال قازىر قالامىز بويىنشا قوردالانىپ وتىرعان, گازەتىمىزدىڭ بەتىندە ءجيى كوتەرىلىپ جۇرگەن ماڭىزى بار ماسەلەلەردىڭ ناقتى جاۋاپتارىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.
ەمحانا جۇكتەمەسىن ازايتۋ كوزدەلۋدە
دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى كامالجان نادىروۆتىڭ قىزمەتكە كەلگەنىنە نەبارى بەس اي عانا ۋاقىت بولدى.
«سوندىقتان ىسكە كىرىسپەس بۇرىن سالاداعى قىزمەتتىك جۇيەنى سارالاپ, كەمشىن تۇستاردى انىقتادىق. ەمحانالاردىڭ جۇكتەمەسى, ستاتسيونارلاردىڭ تالاپقا سايكەس كەلۋى, ءدارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىنە كوڭىل بولۋگە تۋرا كەلدى» دەيدى سالا باسشىسى. ونىڭ ايتۋىنشا, قالا حالقىنىڭ جىلدام قارقىنمەن وسۋىنە دەموگرافيا مەن كوشى-قون ءۇردىسى تىكەلەي اسەر ەتەدى. ماسەلەن, جىل سايىن استانالىقتاردىڭ سانى 6 پايىزعا ارتادى. وسىعان بايلانىستى جاڭا مەديتسينالىق نىساندار سالۋ قاجەتتىگى تۋىنداۋدا. ءتىپتى استانا قالاسىنىڭ باس جوسپارى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىمەن بىرلەسە وتىرىپ, جاڭا ورتالىقتاردى قۇرۋدىڭ كارتاسى قولعا الىنعان. جوبانى جۇزەگە اسىرۋدا جەكەمەنشىك ينۆەستورلاردى تارتۋ كوزدەلۋدە.
دارىگەر ماماندار نەگە تاپشى؟
مويىنداۋ كەرەك, ەلوردادا ماماندار تاپشىلىعى بايقالادى. مۇنى مەكەمە باسشىسى دا راستاپ وتىر. اتاپ ايتقاندا, بالالار كارديولوگى, نەۆروپاتولوگ, وكۋليست, تراۆماتولوگ, ەندوكرينولوگ سەكىلدى ءدارىگەرلەرگە سۇرانىس كوپ. ولاردىڭ كوبى جالاقىنىڭ ازدىعىنا بايلانىستى جەكەمەنشىك مەديتسينالىق ورتالىقتاردا جۇمىس ىستەگەندى ءتاۋىر كورەدى.
«بۇل ماسەلەنى شەشۋدىڭ جولىن قاراستىرۋدامىز. دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى ارناۋلى باعدارلاما قابىلدادى. وندا قالا دارىگەرلەرىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ, ولاردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋ, سونىڭ ىشىندە تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ قاراستىرىلادى» دەيدى كامالجان نادىروۆ. ءدال قازىرگى ۋاقىتتا ەلوردالىق 4 مىڭ دارىگەر باسپاناعا مۇقتاج ەكەن.
تەگىن ەكپە كىمدەرگە سالىنادى؟
اڭگىمەلەسۋ كەزىندە ەكپە ءماسەلەسىنە قاتىستى ساۋالدار بولدى. وعان دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ انا مەن بالانى قورعاۋ جونىندەگى ورىنباسارى ساۋلە مۇقىشەۆا جاۋاپ بەردى.
تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمى اياسىندا 73 مىڭ ادامعا ەكپە سالۋ كوزدەلگەن
«تۇرعىندارعا 1 قازاننان باستاپ تۇماۋعا قارسى ەكپە سالۋ باستالدى. تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمى اياسىندا 73 مىڭ ادامعا ەكپە سالۋ كوزدەلگەن. ول بويىنشا ەڭ الدىمەن ءجيى اۋىراتىن جانە ءالسىز تۋعان بالالار, جۇكتى ايەلدەر, جابىق مەكەمەلەردىڭ جەتكىنشەكتەرى, قارتتار ءۇيىنىڭ تۇرعىندارى, جەدەل جاردەم ءجانە پەرزەنتحانا قىزمەتكەرلەرى قامتىلادى» دەيدى ول. جالپى, تۇماۋعا قارسى ەكپەنى جەكەمەنشىك مەكەمەلەردەن دە الۋعا بولادى. قىزمەت قۇنى – 2200-2400 تەڭگە ارالىعىندا. ساتىپ الىنعان «گريپپول» ەكپەسى اسەرى جانە ساپاسى جاعىنان قاۋىپسىز ەكەنى ايتىلدى.
سكرينينگ اۋرۋدىڭ الدىن الادى
بۇعان دەيىن قالا تۇرعىندارى سكرينينگتەن وتۋگە سالعىرت قارايتىن. دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ساۋلە ماقسۇتقىزىنىڭ ايتۋىنشا, قازىرگى ۋاقىتتا تۇرعىندار تاراپىنان قىزىعۋشىلىق بايقالادى.
«سكرينينگتىك زەرتتەۋ ءتۇرلى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. ناۋقاس ۋاقىتىلى ەم السا, قۇلانتازا ايىعۋىنا مۇمكىندىك بار. بۇگىندە قالامىزدا بالا تۋ كورسەتكىشى دە ارتىپ كەلەدى. ءومىر ءسۇرۋدىڭ ورتاشا ۇزاقتىعى 74 جاستى قۇرايدى» دەيدى ول.
سونىمەن قاتار, جىل باسىنان بەرى مەكتەپ مەديتسيناسى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنا بەرىلگەنى بەلگىلى. ولاردىڭ 20 پايىزىنىڭ مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋگە ارناۋلى رۇقساتى بولماعان. قازىرگى ۋاقىتتا بۇل ماسەلە شەشىلىپ, قاجەتتى قۇرال-جابدىقتار الىنعان ەكەن.
قاعازباستىلىقتان قاشان قۇتىلامىز؟
دارىگەرلەر مەن مۇعالىمدەردىڭ باستى «اۋرۋى» – قاعازباستىلىق. باسقارما باسشىسىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك, جىل سوڭىنا قاراي بارلىق مەديتسينالىق ۇيىمداردى اقپاراتتىق جۇيەمەن قامتاماسىز ەتۋ قولعا الىنباق. بۇل دارىگەرلەردىڭ التىن ۋاقىتىن دۇرىس پايدالانۋعا, ارتىق قاعازداردى تولتىرۋدان ارىلتۋعا ۇلكەن كومەك بولماق.
سونىمەن قاتار, «سمارت ەمحانا» جوباسى بويىنشا جۇمىستاردى جانداندىرۋ – كەزەك كۇتتىرمەيتىن شارۋا. اتالمىش جاڭاشىلدىق ەنگىزىلسە, ناۋقاستىڭ اۋرۋىن ءدال تابۋ, كومپيۋتەرلىك زەرتتەۋدى وقۋ وڭاي بولادى. ال ەلەكتروندى دەنساۋلىق ساقتاۋ پاسپورتىن جۇزەگە اسىرۋ مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەردىڭ جۇمىسىن ايتارلىقتاي جەڭىلدەتپەك.
«دەنساۋلىق پاسپورتى دەگەنىمىز – ناۋقاسقا قاتىستى جيناقتالعان بارلىق اقپاراتتاردىڭ ەلەكتروندى ءتۇرى. دارىگەرگە بارعان كەزدە جەكە كۋالىگىن كورسەتكەن جاعدايدا اۋرۋدىڭ بۇعان دەيىنگى قابىلداۋداعى جاعدايى, زەرتتەۋ قورىتىندىلارى تۇگەل كورسەتىلەدى. بۇل – ساپالى مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋگە باستايتىن قادام» دەيدى ەلوردانىڭ باس دارىگەرى.
گۇلميرا ايماعانبەت
