تورتكۇل دۇنيەنى تورىنە شىعارعان استانانىڭ ءار كۇنى ونسىز دا مەرەكەمەن باستالىپ, ءار كەشى كوڭىلدى كونتسەرتتەرمەن جالعاسۋدا. بۇعان استانانىڭ تويى تۇسپا تۇس كەلىپ, مەرەيلى مەرەكەمىز ەسەلەندى.
بۇل كۇندەرى قالانىڭ قاي بۇرىشىنا بارساڭىز دا اۋەلەگەن اسەم ءان قۇلاعىڭىزدىڭ قۇرىشىن قاندىرىپ, سۇلۋلىقتىڭ سانسىز سىرلارىن اشتى. قالا قوناقتارى مەن تۇرعىندارى قالا كۇنىندە قانشاما قىزىقتى شارالاردىڭ كۋاسى بولىپ, بالا بىتكەن ءماز-مەيرام بولدى. ءتورت كۇن بويى الەمنىڭ تاڭعاجايىپتارىنان ءتۇرلى تارتۋ جاسالىنىپ, شات-شادىمان توي ءوتتى. سونىڭ ءبىرازىن نازارعا العان بولاتىنبىز…
كوشپەندىلەر قالاشىعىنا قوش كەلدىڭىز!
جىل سايىن ءدال وسى كۇنى كوپشىلىك وزدەرىن حان-شاتىر ويىن-ساۋىق ورتالىعى ماڭىنداعى كوشپەندىلەر قالاشىعىنىڭ كۇتەتىنىن جاقسى بىلەدى. بيىل دا سولاي بولدى. حالىق الدىمەن وسى جەرگە قاراي اعىلدى.
بالالار جاعى ەسىك الدىندا تۇرعان تۇيەلەرگە ءمىنىپ, باتىرلاردىڭ كيىمىن كيىپ مارە-سارە بولىسىپ جۇرگەندە, قالاشىق ىشىندەگى دۋمان دا باستالىپ جاتتى. كوز الدىڭا كوشپەلى ءومىردىڭ كورىنىستەرىن اكەلەتىن جوبا كەرەمەت ۇيىمداستىرىلىپتى. حان سارايى كورسەتىلىپ, جوڭعار شاپقىنشىلىعى كەزىندەگى اڭىراقاي, بۇلانتى, شاعان شايقاستارىنىڭ ۋاقىتتارى جازىلعان جالاۋلار كوتەرگەن كوش حان سارايىنان ساحناعا قاراي شەرۋ تارتتى. ءان ءدۇلدۇلى امىرە قاشاۋباەۆتىڭ 1929 جىلى پاريجدە وتكەن ەكسپو كورمەسىندە ءان سالعان ءساتىن ساحنالىق قويىلىم ارقىلى كورسەتتى.
ءدۇيىم جۇرتپەن بىرگە قالاشىقتىڭ اشىلۋىنا استانا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ قاتىسىپ, قالا تۇرعىندارىن ەلوردانىڭ مەرەيلى مەرەكەسىمەن قۇتتىقتادى. «قۇرمەتتى استانا قالاسىنىڭ تۇرعىندارى جانە قوناقتارى! بارشاڭىزدى استانا كۇنى مەرەكەسىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن. بارىڭىزگە زور دەنساۋلىق, باق-بەرەكە تىلەيمىن. استانامىز كوركەيە بەرسىن. مەرەكە قۇتتى بولسىن!» دەدى شاھار باسشىسى.
قالا اكىمى كەشەننىڭ اۋماعىنداعى قايناعان تىرشىلىكپەن تانىسىپ, مەرەكەلىك قويىلىمداردى تاماشالادى. ءبىرى ءجۇن ءتۇتىپ, ءبىرى ۇرشىق ءيىرىپ كەشەننىڭ كورىگىن قىزدىرىپ وتىرعان ءانشى اجەلەردىڭ اندەرىن تىڭدادى. شەبەرلەر جارمەڭكەسىنە بارىپ, اعاشتان ءتۇيىن تۇيگەن ىسمەرلەردەن ەستەلىككە ۇلتتىق ناقىشتاعى كادەسىي ساتىپ الدى. اقشاڭقاي ۇيگە باس سۇعىپ, ۇلتتىق تاعامنان دا ءدام تاتتى.
قالاشىقتىڭ ىشىندە ءتۇرلى كورمەلەر مەن جارمەڭكەلەردىڭ ۇيىمداستىرىلىپ, ىسمەرلەر مەن ۇستالاردىڭ قولىنان شىققان تۇرمىستىق جابدىقتار ساتىلىمعا قويىلدى. اق جاۋلىقتى اجەلەر ءان ايتىپ, ون ساۋساعىنان بال تامعان ىسمەرلەر جينالعاندارعا ۇلتتىق بۇيىمداردى جاساۋدان شەبەرلىك سىنىپتارىن وتكىزدى.
ەكى اي بويى دايىندالعان كوشپەندىلەر قالاشىعىن ەندى ەل 10 قىركۇيەككە دەيىن تاماشالاي الادى.
ەستەن كەتپەس ەرەكشە تۋىندىلار
استانالىقتاردىڭ مەرەكەدە كۇتەتىن تاعى ءبىر ايتۋلى شاراسى – «Astana Art Fest» xالىقارالىق ونەر فەستيۆالى. بيىل دا مازمۇندى باعدارلاماسىمەن ەرەكشەلەنگەن فەستيۆالدىڭ باس كۋراتورى يانا مالينوۆسكايانىڭ ايتۋىنشا, قاتىسۋشىلار سانى ەكى ەسەگە ارتىپتى. نەگىزىنەن, كوشپەلى مادەنيەتتىڭ قۇندىلىقتارىن نەگىزگە الىپ جاساعان تۋىندىلار قاتىساتىن اشىق بايقاۋعا 10 ەلدەن 70-كە تارتا ونەر يەسى قاتىستى. «ەلورداداعى «نۇرجول» جەلەكجولىندا قويىلعان ءاربىر تۋىندى وتە ەرەكشە بولدى. سۋرەتشىلەر مەن مۇسىنشىلەر كوبىنە ەكولوگيا مەن الەۋمەتتىك تاقىرىپتارعا ءمان بەردى. اسىرەسە, فرانتسۋزدىق جانە جوپوندىق ونەرپازداردىڭ تۋىندىلارى كوپشىلىكتىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرىپ جاتىر» دەدى ۇيىمداستىرۋشىلار.
كوپشىلىك قىزىققان تۋىندىلاردىڭ ىشىندە بوس پلاستيك بوتەلكەلەرمەن تولتىرىلعان سۋبۇرقاقتار, كيىز ءۇي تۇرىندەگى اۆتوبۋس ايالداماسى, مەتالل قاڭقا مەن ايەلدەردىڭ ەسكى حالاتتارى مەن شاپاندارىنان, باس ورامالدارىنان قۇراستىرىلعان «Great حالات» تۋىندىلارى بار. تاعى ءبىر ەرەكشە ينستاللياتسيانىڭ ءبىرىن فرانتسۋزدىق لامين م ەسىمدى ونەرپاز جاساپتى. «شەكاراسىز كوشى-قون» دەپ اتالاتىن بۇل تۋىندى زاڭسىز كوشى-قون ماسەلەسىن كوتەرىپتى. وسىنداي ءتۇرلى تاقىرىپتاردى كوتەرگەن تۋىندىلار ادامداردى كادىمگىدەي ويلاندىرادى, الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ماسەلەلەرگە بەي-جاي قاراماۋعا شاقىرادى.
«ءاۋ» دەمەيتىن قازاق جوق
ساحناعا شىعىپ, كۇندە اۋەلەتىپ جاتپاسا دا ءان ايتۋدى كوپ ادام جاقسى كورەدى. «ءبارى ءان ايتادى» اتتى كاراوكەمەن ءان ايتۋ بايقاۋى مۋزىكالىق ءبىلىمى جوق, بىراق ساحاناعا شىعۋدى ارماندايتىن جاندارعا ۇلكەن مۇمكىندىك سىيلادى. قالا اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن «جاستار» سارايى ۇيىمداستىرعان ءان جارىسىنا 18-دەن اسقان دارىندى جاستار قاتىستى. ەلىمىزدىڭ ءار وڭىرىنەن كەلىپ, بايقاۋعا قاتىسۋعا نيەت بىلدىرگەن 200 ادامنىڭ 78-ءى ىرىكتەۋ سىنىنان ءوتتى. ىرىكتەۋ كەزەڭدەرىندە قاتىسۋشىلار «رەترو», «مۋلتفيلم اندەرىنەن ءۇزىندى» اتالىمدارى بويىنشا اندەردى ورىندادى.
مۋزىكالىق جوباعا «جاستار» سارايىنىڭ ديرەكتورى سەرگەي سولودوۆنيكوۆ, «گولوس» جوباسىنىڭ قاتىسۋشىسى ارچي پۋرتسەلادزە, استانا مەملەكەتتىك فيلارمونياسىنىڭ ءسوليسى تاتيانا حاسيانوۆا, قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى راحمەتجان شامۇراتوۆ, ديزاينەر قايروللا ابىشەۆ قازىلىق ەتتى. ەكى كۇن بويى ءوزىنىڭ ەرەكشە داۋىسىمەن كوزگە تۇسكەن 20 جاسار ستۋدەنت قىز نارعىز كۇدرەنوۆا جەڭىمپاز اتانىپ, قالا اكىمىنىڭ كۋبوگىن يەلەندى.
الەمدىك تسيركتىڭ ۇزدىك جەتىستىكتەرى
ەلوردا كۇنىن مەرەكەلەۋ اياسىندا تسيرك ونەرىنىڭ مەرەيتويلىق ونىنشى «ازيا جاڭعىرىعى» حالىقارالىق فەستيۆالى دە ءوتتى. بۇل دا استانالىقتاردىڭ اسىعا كۇتەتىن ەرەكشە شاراسى. الەمدىك تسيركتىڭ ۇزدىك جەتىستىكتەرىمەن تانىسۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن فەستيۆالدە 12 مەملەكەتتىڭ, اتاپ ايتقاندا, بەلارۋس, مىسىر, قىرعىزستان, موناكو, رەسەي, تۇركمەنستان, وزبەكستان, ۋكراينا, ەفيوپيا, قىتاي جانە قازاقستاننىڭ ۇزدىك ارتىستەرى ونەر كورسەتتى.
ەجەلگى ونەر تۇرلەرىنىڭ ءبىرى بولسا دا زامانعا ساي دامىپ, وركەندەپ كەلە جاتقان تسيرك ونەرىن زاماناۋي تەحنولوگيالاردى قولدانا وتىرىپ دامىتىپ وتىرعان ەلدەر ح «ازيا جاڭعىرىعى» حالىقارالىق فەستيۆالىن بۇرىنعى كلاسسيكالىق ءداستۇرلى تۇردە ەمەس, جاڭا فورماتتا وتكىزدى.الەمدەگى جالعىز مانەج-ترانسفورمەر, سۋبۇرقاقتار كاسكادى, كۇمبەزدەن جاۋعان جاڭبىر, 600-دەن اسا سۋبۇرقاق, لازەرلىك انيماتسيا, زاماناۋي ارنايى ەففەكتىلەر كورەرمەندى بەي-جاي قالدىرمادى.
اق وتاۋ تورىنە قوندى
ەلوردانىڭ تۋعان كۇنىندە استانالىق جاس وتباسىلاردىڭ سانى 38 جۇپقا كوبەيدى. ون جىلدان بەرى قالىپتاسقان يگى ءداستۇردى جالعاعان جاستاردىڭ نەكەسى باس بايراق الاڭىندا سالتاناتتى تۇردە قيىلدى. استانا قالالىق كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارماسى ۇيىمداستىرعان بۇل يگى شارانىڭ اياسىندا وسى كەزگە دەيىن 500-گە جۋىق وتباسى شاڭىراق كوتەرىپتى.
باس بايراقتىڭ باۋىرىنا جينالعان جۇپتار ومىرلەرىندەگى ەڭ ماڭىزدى, ەڭ باقىتتى ساتتەرىن استانامىزدىڭ تۋعان كۇنىمەن بىرگە تويلاۋدى ءجون كورگەن. قالالىق كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارماسى باستىعى رىسكۇل قاۋعاباەۆا «بۇگىن – ەرەكشە كۇن. بيىلعى نەكە قيۋ ءراسىمى ەكسپو كورمەسىمەن سايكەس كەلىپ وتىر. جاستارعا كورمەنى تاماشالاۋعا ارنالعان بيلەتتەر بەرىلدى. بۇل كۇن ءتۇرلى ەرەكشەلىكتەرمەن ەستە قالادى» دەدى.
جاس وتباسىلارعا باعالى سىيلىقتاردان تۇراتىن ويىندار ويناتىلىپ, باس جۇلدەگە – تۇركيا مەن بۋرابايعا جولداما جانە تەلەديدار بەرىلدى. وعان قوسا جاس جۇبايلار ءداستۇر بويىنشا وزدەرىنىڭ ارمان-ماقساتتارىن 2008 جىلدان باستاپ جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقان تىلەكتەر كىتابىنا جازدى. احاج قىزمەتكەرلەرى شارا سوڭىندا جاس جۇبايلارعا نەكە قيۋ تۋرالى كۋالىكتەرىن تابىستادى.
P.S. قالا كۇنىنىڭ قۇرمەتىنە ۇيىمداستىرىلعان شارالاردىڭ نەگىزگىلەرىنە عانا توقتالدىق. بۇل كۇندەرى قالامىز بويىنشا جۇزدەگەن شارا ۇيىمداستىرىلدى. بالالارعا ارنالعان شارالاردىڭ, ويىنداردىڭ, ءتۇرلى كەشتەردىڭ دە كۋاسى بولدىق. ولاردىڭ قاتارىندا «شاتتىق» حالىقارالىق بالالار فەستيۆالى, «الىپ سۋبۇرقاقتار» شوۋى بار. مىنە, وسىلاي, استانا تويى ەڭسەلى ەلوردامىزدىڭ ابىرويىن ودان سايىن اسقاقتاتىپ, اسىردى. بيىلعى تويدى كورمەگە كەلگەن شەتەلدىك قوناقتار تاماشالاپ, وڭ باعالارىن بەرىپ كەتتى!
گۇلجان راحمان
