ادامنىڭ باسىن اينالدىرىپ, اقىل-ەسىنەن ايىراتىن ەسىرتكى زاتتارىمەن كۇرەس قوعامدا ءبىر تولاستامايدى. الايدا بۇل ءزارلى نارسە جەتىباستى اجداھا سياقتى ءبىر باسىن شاپساڭ, كەلەسى باسى ءوسىپ, اينالامىزدان تۇپكىلىكتى الاستاتۋعا بوي بەرمەي كەلەدى.
كوكنار (گەروين) مەن كەنەشوپ (ماريحۋانا) ەسىرتكى زاتتارى بۇگىندە وسى شوپكە تاۋەلدى جاستار ورتاسىندا كوپ قولدانىلماعانمەن, ونىڭ ەسەسىنە «سپايس» نەمەسە «جىلدامدىق» دەپ اتالاتىن شەگەتىن سينتەتيكالىق ەسىرتكىلەرگە دەگەن سۇرانىس ارتىپ تۇر. ءارى بۇلار «سەگىزايلىقتار» دەپ ەرەكشە ەسەپكە الىنادى ەكەن.
العاشقى سىناقتان وتكىزۋ
– بۇلاردىڭ «سەگىزايلىقتار» دەپ اتالاۋىنىڭ دا ۇلكەن ءمانى بار, – دەيدى نۇر-سۇلتان قالاسى پوليتسيا دەپارتامەنتى ەسىرتكى قىلمىسىنا قارسى باسقارماسىنىڭ ءبولىم باستىعى, پوليتسيا پودپولكوۆنيگى سەرگەي يلينىح.
– بۇعان دەيىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا ەلوردالىق ستۋدەنتتەر سەنبىلىك كەزىندە ءبىر قۇمشەكەرگە ۇقساس ۇنتاق تۇرىلگەن پاكەت تاۋىپ العانى جونىندە جارىسا جازدى. ابىروي بولعاندا, ول ەشقانداي ەسىرتكى زاتى ەمەس, جاي عانا ۇن بولىپ شىقتى. الايدا ستۋدەنتتەردىڭ تىكسىنىپ قالۋى, اتا-انالارىنىڭ قوبالجۋى, تەلەۆيدەنيە, گازەتتەردىڭ بۇل تۋرالى بىردەن اقپارات تاراتۋىنا ايتارلىقتاي نەگىز بار ەدى.
قىلمىستىق ورتادا جاڭادان كەلگەن ادامدى تەكسەرۋ ءۇشىن اۋەلى وعان وسىلاي ۇن نەمەسە قۇمشەكەر سالىنعان شاعىن پاكەت بەرىپ سىناقتان وتكىزەدى. ءسويتىپ ولاردىڭ جۇيكەسىنىڭ توزىمدىلىگى مەن «ادالدىعىن» ءبىر بايقاپ كورەدى. ەگەر وسىنىڭ ءبارىن ۋاقىتىندا ايتىلعان جەرگە اپارىپ, ناقتى ورىنداسا, كەلەسى جولى سەنىم ارتۋعا بولادى دەپ ويلايدى.
بىراق ولارعا كوبىنە توسقاۋىل قويىپ, جولدارىن كەسىپ جاتامىز. قانشا كورىنبەگىسى كەلىپ, ايلا-شارعىعا سالعانىمەن, ساندىق تەحنولوگيانىڭ دامۋىنا بايلانىستى ءبىزدىڭ دە قاداعالاۋ مۇمكىندىكتەرىمىز كۇشەيىپ كەلەدى. «سەرگەك» بەينەباقىلاۋ جۇيەسىن پايدالانامىز. كەز كەلگەن دۇكەن مەن پيك ايماعىندا قويىلعان ىشكى كامەرالاردىڭ دا پايداسى ءتيىپ جاتادى.
پوليتسيا پودپولكوۆنيگى سەرگەي سەرگەەۆيچتىڭ ايتۋىنشا, ادامدارعا مەسسەندجەر ارقىلى «تابىسى جوعارى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ جونىندە» حابارلاندىرۋ جىبەرۋشىلەر دە كەزدەسىپ قالاتىن كورىنەدى. مىنە, وسى باعاتتا «OLX» سياقتى جەكەمەنشىك حابارلاندىرۋ بەرەتىن اقپاراتتىق كومپانيالارمەن مۇنداي حابارلاندىرۋدى بىردەن بۇعاتتاپ, جولىن كەسۋ جونىندە مەموراندۋمعا قول قويىلعان كورىنەدى. بىراق شەتەلدەن كەلەتىن اقپاراتتار دا بولادى ەكەن. ال ونى توقتاتۋ ءۇشىن ارنايى وسى سالانىڭ مايىن ىشكەن IT مامان قاجەت بولىپ تۇر. «بۇل ماسەلەگە مەملەكەت باسشىسى دا دەندەپ نازار اۋدارا باستادى. الداعى ۋاقىتتا وزىمىزدە IT مامان شتاتى دا اشىلا ما دەپ ۇمىتتەنەمىز» دەيدى ول.
ال ازىرشە قولدا بار تاسىلدەرمەن جۇمىس ىستەلىپ, ەسىرتكىنىڭ تارالۋىنا جول بەرىلمەي كەلەدى. اتاپ ايتساق, جىل باسىنان بەرى بارلىق مۇمكىندىكتەردى پايدالانۋدىڭ ارقاسىندا ءبولىم قىزمەتكەرلەرى نۇر-سۇلتان قالاسىندا 32 كەلى ەستەن تاندىراتىن زات پەن جۇيكەگە قاتتى اسەر ەتەتىن 5,5 كەلى سينتەتيكالىق ەسىرتكى وندىرگەن ءۇش زەرتحانانى جويعان.
حيميانى جاقسى بىلسەڭ جەتەدى
دەگەنمەن, نۇر-سۇلتان قالاسىندا مۇنىمەن ەسىرتكى زەرتحاناسىنىڭ كوزى تۇپكىلىكتى جويىلماعانىن بايقايمىز. ويتكەنى كەيبىر مالىمەتتەر بويىنشا, سينتەتيكالىق ەسىرتكىنى وندىرەتىن زەرتحانالار قالانىڭ ءار جەرىندە بوي كورسەتىپ قالىپ ءجۇر. ال مۇنىڭ ءوزى شاھاردا وسى جامان نارسەگە دەگەن سۇرانىستىڭ ارتىپ بارا جاتقانىنان ەمەس پە ەكەن دەگەن كۇدىك تە بار. مۇنى ەسىرتكىگە قارسى ءبولىم باستىعى دا جوققا شىعارمايدى. ويتكەنى كوكنار مەن كەنەشوپتى ءوندىرۋ ءۇشىن جەرگە ەگۋ كەرەك. ونى كۇتىپ, باپتاپ, دەر كەزىندە ورىپ, سوسىن شەكارا اسىرىپ, جەتكىزۋ كەرەك. ۇزاق تا قىمبات جانە وتە قاۋىپتى ۇدەرىس. ال «سينتەتيكانى» حيميانى جاقسى بىلسەڭ بولدى, ءۇي جاعدايىندا دا جاساي بەرۋگە مۇمكىندىك بار. باسقالار سياقتى قوسىپ, ارالاستىرىپ, مولشەرىن ناقتىلاپ جاتپايسىڭ. «سينتەتيكانى» قازىر ماماندار «تىزە زەرتحاناسى» دەپ تە اتايدى ەكەن. ويتكەنى تىزەگە قويىپ, كەز كەلگەن ادام جاساپ شىعارا الاتىن كورىنەدى.
ەڭ ءبىر قورقىنىشتىسى, ونى قولدانۋشىلار سانى باس قالادا جىلدان-جىلعا كوبەيە تۇسۋدە. ءارى ولاردىڭ جاس شامالار دا كىشىرەيىپ بارادى. قازىر مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ «سينتەتيكاعا وتىرعاندارى» از ەمەس. ول تابلەتكا تۇرىندە دە, ۇنتاق تۇرىندە دە, بۋ تۇرىندە دە ساتىلا بەرەدى. جاسوسپىرىمدەر «قىزىق ءۇشىن» ءبىر رەت يىسكەپ, نەمەسە تابلەتكانى اۋزىنا سالىپ سورىپ, وزدەرى قالاي تاۋەلدى بولىپ قالىپ جاتقاندارىن بايقاماي قالادى. وزگە ەسىرتكىدەي ەمەس, بۇدان تاۋەلدىلىكتەن قۇتىلۋ وتە قيىن. ءتىپتى مۇمكىن ەمەس دەسە دە بولادى. ءارى ول ادامنىڭ دەنەسىن ءشىرىتىپ جىبەرەدى.
العاشقى قولدانعاندا كوڭىل-كۇيدى ايىرىقشا كوتەرەدى. پسيحولوگيالىق تۇرعىدان ادام وتە قاتتى وزگەرەدى. بويىندا بىرنەشە گورمون بولىنەدى. سونىڭ اسەرىنەن ول ءجاسوسپىرىم بولسا, بۇرىن بولىپ كورمەگەن ەرەكشە كۇيگە تۇسەدى. بىلايشا ايتقاندا, سول كەزدە ومىردە ودان باقىتتى ادام جوقتاي بولادى. ونىڭ قولىنان ءبارى كەلەتىندەي شاتتانادى, شابىتتانادى.
مۇنى ولاردىڭ تىلىندە «جىلدامدىق» دەپ اتايدى ەكەن. ال «جىلدامدىققا» تاۋەلدى قىلۋ ءۇشىن وسىنداي قىلمىستىق ارەكەتپەن اينالىساتىن جاتپيعىلدىلار جەتكىنشەكتەردىڭ ساناسىن نەشە ءتۇرلى جولدارمەن ۋلايدى.
شىن مانىندە, «سينتەتيكا» باسقا ەسىرتكىگە قاراعاندا وتە قاۋىپتى بولاتىن سەبەبى – وعان وتىرعان تاۋەلدى ادام سەگىز ايدان ارتىق ءومىر سۇرمەيدى. وسى ۋاقىتتا ول 40 كەلى سالماق جوعالتىپ, باۋىرىن تۇپكىلىكتى قۇرتادى.
قالاي توقتاۋعا بولادى؟
مامانداردىڭ ايتۋىنشا, ونى توقتاتۋدىڭ جالعىز جولى – قوعام بولىپ بىتىسپەس كۇرەس جاريالاۋ. ءار ادام وسى عاسىر ىندەتىنە بەيجاي قاراماي, قولدان كەلگەنشە اتسالىسۋ. كەيبىرەۋلەر «زاڭدى قاتايتۋ كەرەك» دەپ جاتادى. زاڭ ەسىرتكى قولدانۋشى دا, تاسىمالداۋشىنى دا, ناسيحاتتاۋشىنى دا ايامايدى. مەملەكەت زاڭدى بارىنشا كۇشەيتىپ جاتىر. دەگەنمەن, ءار ازامات وسى كەسەلگە قارسى بەلشەشە, بەلسەنە كۇرەسپەسە, وسى اجداھاعا دەگەن بويىندا بىتىسپەس وشپەندىلىك سەزىمىن قالىپتىرماسا, قۇر ايتقاننان, ۇستەلدى توقپاقتاعاننان ءىس وڭالماي تۇر.
وتباسى تاربيەسى مەن مەكتەپ قابىرعاسىندا-اق سالاۋاتتى ءومىر سالتىن دەندەپ ناسيحاتتاۋدى قولعا الۋ قاجەت.
ەسىرتكىدەن زارداپ شەگىپ, اقىل-ەسىنەن اۋىسىپ, جۇيكەسى توزعان جانداردى كوپشىلىك ورتادا كوبىرەك كورسەتىپ, وسى كەلەڭسىزدىككە جەتكىزبەس ءۇشىن ءار ادامنىڭ بويىندا ەسىرتكىگە دەگەن جيىركەنىش سەزىمىن وياتا ءبىلۋ كەرەك. ءارى ونىمەن كۇرەستى اركىم دە ازاماتتىق پارىزىم دەپ ساناۋى قاجەت. ءبىر سوزبەن ايتقاندا, ەسىرتكى ارەكەتىنىڭ كەز كەلگەن تۇرىنە كىم-كىم دە كوز جۇما قاراماۋى ماڭىزدى. سوندا عانا بولاشاق ۇرپاعىمىزدى كوز كورىنە ازعىنداۋدان, بالعىن ءومىرىنىڭ ءاپ-ساتتە قۇردىمعا كەتۋىنەن ساقتاپ قالاتىن بولامىز.
