باس قالامىزدا ون مىڭنان اسا كوپبالالى وتباسى تۇرادى. ولاردىڭ جايى نازاردان ەشقاشان تىس قالعان ەمەس. جاقىندا نۇر-سۇلتان قالاسى, پاۆلودار وبلىسى, ەكىباستۇز قالاسى اكىمدىكتەرى بىرلەسىپ, «نۇر ەرتىس» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا ورتاق كەلىسىمگە كەلدى. مامىلە بويىنشا جۇمىس كۇشى جەتكىلىكسىز ەكىباستۇز قالاسىنا ەلوردامىزداعى الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن, كوپبالالى وتباسىلاردى كوشىرۋ قاراستىرىلعان ەدى. 5 مامىر كۇنى كوشتىڭ العاشقى لەگى اتتانىپ, 17 وتباسى قونىس اۋدارعان. ال بىرەر كۇن بۇرىن كەزەكتە تۇرعان تاعى 18 جانۇيا ەكىباستۇز قالاسىنا جەتكىزىلىپ, ءۇش بولمەلى پاتەردىڭ كىلتىن الدى. وسى قۋانىشتى ءوز كوزىمىزبەن كورمەك ءۇشىن ءبىز دە بىرگە اتتانعان ەدىك.
– بۇگىن ارنايى جالدانعان ەكى اۆتوبۋستا 18 وتباسى ەكىباستۇزعا كوشۋ ءۇشىن دايىندالىپ وتىر. ولار – نۇر-سۇلتان قالاسىندا باسپانا كەزەگىندە تۇرعان جاندار. ءبىز, «تۇرعىن ءۇي قورى» ارنايى حابارلاما جاساپ, ولارعا ەكىباستۇزعا قونىس اۋدارۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسادىق. ال ول جاقتا «نۇر ەرتىس» باعدارلاماسى بويىنشا پاتەراقىسى ايىنا 8 مىڭ تەڭگەدەن اسپايتىن ءۇش بولمەلى جاڭا باسپانامەن, تۇراقتى جۇمىسپەن, تەگىن بالاباقشامەن, مەكتەپكە قاجەت زاتتارمەن قامتاماسىز ەتۋىمىز كەرەك. ال ەكىباستۇز اكىمدىگى ولاردىڭ جالاقىسى 120 مىڭ تەڭگەدەن كەم بولمايدى دەگەن ۋادە بەرىپ وتىر, – دەدى «تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ» ديرەكتورى نۇرسۇلۋ قوجاحمەتوۆا.
ۇيىمداستىرۋشىلار ءبارىمىزدىڭ باسىمىزدى ماعجان جۇماباەۆ پەن راقىمجان قوشقارباەۆ داڭعىلدارىنىڭ قيىلىسىندا قوستى. كوپشىلىكتىڭ كوزىندە سەنىمنەن كۇدىك باسىمىراق. بىراق تابىسى پاتەراقىسىنان ارتىلمايتىنىن ەسكەرىپ, تاۋەكەلگە بەل بۋعانى جۇزدەرىنەن كورىنىپ تۇر.
– نۇر-سۇلتاندا بiر بولمەلi جاتاقحانا ءۇشىن ايىنا 40 مىڭ تەڭگە تولەپ تۇردىق. جالاقىم نەبارى 60 مىڭ تەڭگە بولاتىن. ەندى ەكىباستۇزعا جاعدايىمىز جاقسارادى دەگەن ۇمىتپەن كەتىپ بارامىز. ءوزiم وسى قالادا تۋىپ, وسىندا وسكەندiكتەن بولار, قازiر iشتەي قۋانىپ تۇرسام دا استانامىزدان قيماستىقپەن اتتانىپ بارامىن, – دەيدى ءتورت بالاسى بار قالامقاس تەمىرعاليەۆا.
ءوندىرىستى ايماققا ماماندار قاجەت
جول بويى ەكىباستۇز قالاسىنىڭ جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنىڭ مامانى ايگۇل شابەكوۆامەن بىرگە كەلگەندىكتەن, ەلوردالىقتاردى قانداي جاعداي كۇتىپ تۇرعانىن, ولاردىڭ كوشىپ بارعانىنان ەكىباستۇزعا قانداي پايدا بارىن بىلمەك بولىپ سوزگە تارتقان ەدىك.
– بۇل جوبا «نۇر ەرتىس» باعدارلاماسى بويىنشا جۇزەگە اسىپ وتىر عوي. جالپى پاۆلودار وبلىسى وندiرiستiك ايماق بولعان سوڭ جۇمىس كۇشiن كوبiرەك قاجەت ەتەدi. ياعني, جۇمىس كوپ بولعانمەن, ونى iستەيتiن جۇمىسشىلار جەتكiلiكسiز. سونىڭ iشiندە, əسiرەسە, ەكiباستۇز قالاسىندا قاجەت سالالاردىڭ قىزمەتكەرلەرi əلدەقايدا از. مۇندا تۇرعىندار سانى 160 مىڭنىڭ اينالاسىندا. ءوندىرىستى ايماق ءۇشىن بۇل ازدىق ەتەدى. ال اتالعان باعدارلاما بۇل ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرىپ, ماماندار تارتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى, – دەدى ايگۇل.
ورتالىق قىزمەتكەرىنىڭ بۇل جاۋابى ماماندىعى جوق وتباسىلار «نۇر ەرتىس» بويىنشا كوشىپ بارا المايدى دەگەن ويدى مەڭزەپ تۇرعانداي بولدى.
– شىنى كەرەك, ماماندىعى جوق جۇرت بىزدە دە جەتەرلىك. سوندىقتان بiز نۇر-سۇلتاننان كوپبالالى وتباسىلاردى كوشiرەردە مىنا بiر مəسەلەگە كوبiرەك مəن بەردiك. وتباسىنداعى كەمiندە بiر ادام جۇمىسقا جارامدى, قانداي دا بiر وقۋ ورنىن بiتiرگەن ءارى كوپبالالى دەگەن مəرتەبەسi بولۋى تيiس. ال ەگەر ديپلومى بولا تۇرا ءوز سالاسىندا جۇمىس iستەمەگەن بولسا, ارنايى تəجiريبەدەن ءوتiپ بارىپ جۇمىسقا قابىلدانادى, – دەدى ايگۇل شابەكوۆا.
جوعارىدا ايتىلعان كەلىسىم بويىنشا ءۇش بولمەلى پاتەر ءۇشىن ايىنا نەبارى 8 مىڭ تەڭگە تولەپ تۇرسا əرi بiر ۇيدەن ەكi ادام بiردەي جۇمىس iستەسە, سونداي-اق بالالارى ءۇشiن بالاباقشاسى, مەكتەبiندەگi اس-سۋى, كيiمi, قاجەت زاتتارى تەگiن بولسا, بۇل تابىسى پاتەراقىسىنان ارتىلمايتىن جاندار ءۇشىن وتە قولايلى بولۋى تيiس.
سودان نە كەرەك, ارتىنىپ-تارتىنىپ جولعا شىعامىز دەگەنشە ساعات 12 بولىپ قالعان ەدى. ەكىباستۇزعا كۇن ەكىنتىگە قاراي اۋعاندا جەتتىك. راس, ءبارى ايتىلعانداي. كەلگەن جۇرتتى پاۆلودار وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسحات ورالوۆ پەن ەكىباستۇز قالاسىنىڭ اكىمى نۇرجان اشىمبەتوۆ جاڭادان سالىنعان بەس قاباتتى ءۇيدىڭ اۋلاسىندا قارسى الدى. ۋاقىت سوزباي بىردەن ارقايسىسىنا پاتەر كىلتىن سالتاناتتى تۇردە تابىس ەتكەندە جۇزدەرىندەگى كۇدىك پەن ۇرەي سەيىلىپ, قۋانىشقا ۇلاستى. كەيبىرى ءوز كوزىنە ءوزى سەنبەي, قولىنداعى كىلتكە قايتا-قايتا قاراعانى جيىلعان جۇرتتى ەرىكسىز كۇلدىرىپ.
سالتاناتتى رəسiمدە اسحات ورالوۆ قونىس يەلەرiن قۇتتىقتاي وتىرىپ, وتباسىلارىنا بەرەكە تiلەدi.
– باسپانالى بولدىڭىزدار. ەندi تەك جۇمىس iستەۋ كەرەك. مۇنداي باقىت كەز كەلگەن ادامعا بۇيىرا بەرمەيدi. ءبىز قولىمىزدان كەلگەن جاعدايدىڭ بəرiن جاسايمىز. تەگiن بالاباقشا, تۇراقتى جۇمىسپەن قامتۋ باستى نازاردا تۇر. ال سىزدەر ەرىنبەي, ەكiباستۇزدىڭ وركەندەپ, گۇلدەنۋi ءۇشiن ايانباي ەڭبەك ەتۋلەرiڭiز كەرەك, – دەدi ءوڭiر əكiمiنiڭ ورىنباسارى.
ال ەكىباستۇز اكىمى جاڭا ءۇي جاڭا باعدارلاما بويىنشا سالىنعانىن قوزعاي وتىرىپ, ەلوردالىقتاردىڭ مەيلىنشە تەزىرەك ءسىڭىسىپ كەتۋى ءۇشىن باسپانا قالانىڭ ورتالىق تۇسىنان بەرىلگەنىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.
«8 بالاممەن ءبىر بولمەدە قينالىپ ءجۇر ەدىم…»
پəتەر كiلتi سالتاناتتى تۇردە تاپسىرىلعاننان كەيiن وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى əر ۇيگە جەكە-جەكە كiرiپ, قونىس يەلەرiن قۇتتىقتاپ شىقتى. «بەينە بiر ۇيىقتاپ جاتقاندايمىن. بiر اپتا بۇرىن عانا بiر بولمەدە تۇرىپ, ءۇي يەسiنiڭ قاس-قاباعىنا قارايتىن ەدiك. تاپقان تابىسىمىزدىڭ دا بەرەكەسى بولمايتىن. وتكەن سارسەنبى كۇنى وسى باعدارلامانى ەستىگەندە «تۇرعىن ءۇي قورىنا» قۇستاي ۇشىپ جەتتىم. ارادا ەكى كۇن وتپەي, ەكىباستۇزعا كوشەتىنىمىز تۋرالى حابار كەلدى. ەندi, مiنە, 80 شارشى مەتر ءۇيدىڭ كىلتىن الدىق. ارى قاراي ەكiباستۇزدا تəتتi بəلiشتەر, دəمدi سامسا پiسiرسەم دەگەن ويىم بار. ءوزiم دəمدi تاعامدار əزiرلەگەندi ۇناتامىن» دەيدi كوپبالالى جانار ەسقوجانوۆا قۋانىشتان كوزiنە جاس الىپ.
وسى ورايدا ءبىز باعدارلاما اياسىندا ەكىباستۇزعا 5 مامىرداعى العاشقى كوشپەن كەلگەن الماگۇل جۇسىپوۆامەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك. ىشىندەگىنىڭ ءبارىن جايىپ سالدى.
«8 بالاممەن اياداي عانا بولمەدە تۇرىپ قينالىپ ءجۇر ەدىم. ءبىر كۇنى نۇر-سۇلتان اكىمى كوپبالالى انالاردى جەكە-جەكە قابىلداپ جاتىر دەگەندى ەستىپ, قابىلداۋىنا جازىلدىم. اكىمگە جاعدايىمدى ايتىپ, مۇڭىمدى شاققاندا «نۇر ەرتىس» باعدارلاماسى تۋرالى ءتۇسىندىرىپ بەردى. «ءۇي بەرىلەدى, تۇراقتى جۇمىسىڭ بولادى. جاعدايىڭ جاقسارادى. ەكىباستۇزعا كوشەسىڭ بە؟» دەدى. ەكى سوزگە كەلمەي بىردەن كەلىستىم. مىنە, ارادا كوپ ۋاقىت وتپەي باسپانالى بولىپ وتىرمىن. باقىت سۇلتانوۆقا العىسىم شەكسىز» دەدى ول.
بالالى ءۇي بازار… ەندى بۇل ءۇيدىڭ اۋلاسىندا بالانىڭ كۇلكىسى مەن شۋى عانا ەستىلەدى. نۇر-سۇلتان – جۇمىس كۇشى جەتكىلىكتى قالا. سوندىقتان باس قالامىزدى عانا ەمەس, ىرگەلەس جاتقان ايماقتاردى دا دامىتۋ – كەز كەلگەن قازاقستاندىقتىڭ بورىشى. يگىلىگى مول وسىنداي ءۇردىس جالعاسىن تابا بەرسىن دەمەكپىز.
نۇر-سۇلتان – ەكىباستۇز
