استانا ەۋرازيالىق كەڭىستىكتەگى بىرەگەي جاھاندىق قالاعا اينالدى. ەكسپو-2017 كورمەسى ارقىلى ەلوردامىز وسىنداي الەۋەتى بارىن دالەلدەپ بەردى. الداعى ۋاقىتتا باس قالاداعى تۋريزم نەگىزگى ءۇش باعىتتا داميتىن بولادى. ءبىرىنشىسى – mice-تۋريزم, ەكىنشىسى – قالالىق دەمالىس, ءۇشىنشى باعىت – مەديتسينالىق تۋريزم. ءبىز بۇگىن mice-تۋريزمگە تولىعىراق توقتالامىز.
«وزىمدىكى عانا تاڭسىق, وزگەنىكى – قاڭسىق» دەپ كەرى تارتپاي, اشىق بولۋ, باسقالاردىڭ ەڭ وزىق جەتىستىكتەرىن قابىلداي ءبىلۋ, بۇل – تابىستىڭ كىلتى, ءارى اشىق زەردەنىڭ باستى كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى».
(ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى ماقالاسىنان)
جاھاندىق قالا قاتارىندا
سوڭعى جىلدارى ەۋرازيانىڭ كىندىگىندەگى استانا جاھاندىق قالاعا اينالدى. سونىڭ ناتيجەسىندە وتاندىق جانە شەتەلدىك تۋريستەر اعىلىپ كەلىپ, تۋريزم جاندانا ءتۇستى. ءبىر عانا «استانا ەكسپو-2017» حالىقارالىق كورمەسى ارقىلى جاھاندىق كولەمدەگى ءىرى-ءىرى شارالاردى ابىرويمەن وتكىزە الاتىنىمىزدى كۇللى الەمگە مويىنداتتىق. وتكەن جىلعى شانحاي ىنتىماقتاستىعى ۇيىمى, ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداعى, يسلام ىنتىماقتاستىعى ۇيىمىنىڭ سامميتتەرى دە جوعارىداعى ءسوزىمىزگە مىسال بولادى.
ماسەلەن, 2017 جىلدىڭ جازىنىڭ ەڭ ەلەۋلى وقيعالارىنىڭ ءبىرى – استاناداعى يسلام ىنتىماقتاستىعى ۇيىمىنىڭ (يىۇ) ءسامميتى. ماڭىزدىلىعى جونىنەن بۇل سامميت 2010 جىلعى ەقىۇ-نىڭ سامميتىنەن اسىپ ءتۇستى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بەدەلىنىڭ ارقاسىندا كۇللى يسلام الەمىنىڭ باسى ءبىر جەرگە توعىستى. 83 دەلەگاتسيانىڭ 15-ءىن مەملەكەت باسشىلارىنىڭ باستاپ كەلۋى اتالعان شارانىڭ اسا ماڭىزدىلىعىن كورسەتتى. استانا سامميتىندە قابىلدانعان دەكلاراتسيا بارشا يسلام الەمىن دامىتۋعا شىنايى قادام جاساۋعا ىقپالىن تيگىزگەنى ءسوزسىز.
جالپى العاندا, جاھاندىق دەڭگەيدەگى وقيعالار استانادا mice-ءتۋريزمنىڭ دامۋىنا جاعىمدى ىقپال ەتتى. الەمدە ءتۋريزمنىڭ وسى تۇرىنەن قىرۋار تابىس تاۋىپ, ۇلتتىق ەكونوميكاسىن وركەندەتكەن ەلدەر, قالالار كوپ. قالا باسشىلىعى الداعى ۋاقىتتا تۋريستەردى كوبىرەك تارتۋ ءۇشىن ءتۋريزمنىڭ وسى باعىتىن ەرەكشە دامىتۋدى جوسپارلاپ وتىر.
ەكسپو مۇراسى mice-ءتۋريزمنىڭ نەگىزىن قالادى
وتكەن جىلى ەلىمىز ابىرويمەن وتكىزگەن «استانا ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسى تەك قازاقستان ەمەس, كۇللى ورتا ازيا ايماعى ءۇشىن ەڭ ەلەۋلى وقيعا بولدى. كورمەنى ءۇش ايدا 2,5 ملن-نان اسا ادام تاماشالادى. ول قازاق ەلىنىڭ ەڭ ۇلكەن جەتىستىگى رەتىندە تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ جىلناماسىنا, الەمدىك ەكسپو كورمەلەرى تاريحىنا التىن ارىپپەن جازىلدى. قۋانارلىعى سول, جەكەلەگەن سالالار ەمەس, مىقتى قالالار جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى انىقتايتىن زاماندا استانا تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ابىرويىن اسقاقتاتتى. قالا ەكسپو-مەن بىرگە ءوزى دە قارقىندى دامىدى. جاڭا يندۋستريالار مەن زاماناۋي تەحنولوگيالار مەگاپوليستەردە قالىپتاسىپ, ىسكە اساتىنىن دالەلدەدى. استانا الداعى ۋاقىتتا دۋباي, سينگاپۋر, گونكونگ, سەۋل سياقتى دامىعان شاھارلاردىڭ قاتارىنا قوسىلۋدى ماقسات ەتۋدە.
ەكسپو-نىڭ مۇراسى استاناداعى mice-ءتۋريزمنىڭ نەگىزىن قالادى. باس قالاداعى جاڭارعان اۋەجاي, «نۇرلى جول» ۆوكزالى, جاڭادان سالىنعان قوناق ۇيلەر, الۋان ءتۇرلى مەيرامحانالار,
تەاترلار, بيزنەس-ورتالىقتار, سپورتتىق-مادەني نىساندار وسىعان مىسال بولا الادى. ەكسپو-
2017 كورمەسىنىڭ بىرەگەي نىسانى – «نۇر الەم» مۋزەي-پاۆيلونى. وتكەن جىلى قاراشا ايىندا ول ەرەكشە قورعالاتىن مەملەكەتتىك ساۋلەتتىك نىسان دەپ تانىلدى. كورمە كەزىندە شەتەلدىك باق-تاردا ەڭ كوپ اتى اتالعان نىساننىڭ ءبىرى «نۇر الەم» بولعانى انىق. قازىر ساراپشىلار «نۇر الەمنىڭ» پاريجدەگى ەيفەل مۇناراسى, لوندونداعى حرۋستال سارايى سياقتى قازاقستاننىڭ كوز تارتارلىق ورنىنا اينالۋعا مۇمكىندىگى زور ەكەنىن ايتۋدا.
مىسالى, دۋبايدا جىلىنا 4 مىڭعا جۋىق حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ءىس-شارالار وتەدى. سونىڭ ىشىندە فيلمدەردىڭ تۇساۋكەسەرى, كونتسەرتتەر, فەستيۆالدار, فورۋمدار, كونفەرەنتسيالار, كورمەلەر بار. بۇل – دۋبايدىڭ جاھاندىق قالاعا اينالعانىنىڭ بەلگىسى. شەتەلدىك تۋريستەردىڭ ءبارى قوناق ۇيلەردە تۇرىپ, ونىڭ قىزمەتىن پايدالانىپ, قالا ەكونوميكاسىنا قىرۋار قاراجات قالدىرادى. وسى تاجىريبە ەكسپو-2017 كورمەسىندە استانادا دا جۇزەگە اسىرىلدى. وتاندىق ساراپشىلار تۋريستەردەن قانشا تابىس تۇسەتىنىن دە شامالاپ ەسەپتەگەن. ورتاشا ستاتيستيكا بويىنشا, ءبىر شەتەلدىك قازاقستانداعى 5 كۇندىك دەمالىسىنا 97 مىڭ تەڭگە جۇمسادى. مۇنداي مالىمەتتى ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنىڭ ستاتيستيكا كوميتەتى تاراتتى. ەكسپو-2017-ءنىڭ قالدىرعان مۇراسى ۇشان-تەڭىز دەۋگە بولادى. قازىر استانادا 200-دەن اسا قوناق ءۇي, 800 قوعامدىق تاماقتاندىرۋ ورنى, مۋزەيلەر مەن تەاترلار, mice-تۋريزم ءىس-شارالارىن جوعارى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرىپ-وتكىزەتىن كومپانيالار بار. حالىققا قىزمەت كورسەتۋ سالاسىندا 300 مىڭنان اسا ادام جۇمىس ىستەيدى. ءبىر عانا ەكسپو سياقتى الىپ جوبا استانانىڭ ەۋرازيالىق كەڭىستىكتەگى ىسكەرلىك, مادەني, تۋريستىك ورتالىققا اينالا الاتىنىن دالەلدەدى.
2018 – ەلىمىزدەگى mice-تۋريزم جىلى
كەز كەلگەن قالا ەڭ اۋەلى ءوز تۇرعىندارىنا جايلى جانە ىڭعايلى بولسا, ول وندا شەتەلدىك تۋريستەر ءۇشىن دە تارتىمدى قالاعا اينالادى. ەكسپو – 2017 كورمەسىنەن كەيىن ىسكەرلىك تۋريزمنىڭ ىلكىمدى باعىت, تابىستى سالا ەكەنىنە كوز جەتكىزە تۇسكەن قالا باسشىلىعى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىمەن, «Kazakh تۋريزم» كورپوراتسياسىمەن, «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىمەن, قۇزىرلى مينيسترلىكتەرمەن جانە ۇلتتىق كومپانيالارمەن بىرلەسە وتىرىپ, 2018 جىلعا ارنالعان ايتۋلى ءىس-شارالار ء(ىرى فورۋمدار, كونفەرەنتسيالار, ويىن-ساۋىق شارالارى, كونتسەرتتەر جانە فەستيۆالدار) جوسپارىن جاساۋدا.
ماسەلەن, 2018 جىلدىڭ 5 شىلدەسىندە ەكسپو اۋماعىنداعى كونگرەسس-ورتالىقتا «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى وتەدى. سالتاناتتى شاراعا قاتىسۋعا حالىقارالىق قارجىلىق كومپانيالار, دامۋ ينستيتۋتتارى, قارجى ۇيىمدارىنىڭ باسشىلارى شاقىرىلدى. ولاردىڭ اراسىندا ەۋروپالىق قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكىنىڭ پرەزيدەنتى سۋما چاكرابارتي, «Blackstone Group-تىڭ» توراعاسى ستيۆەن شۆارتسمان, ازيا ينفراقۇرىلىمدىق ينۆەستيتسيالار بانكىنىڭ پرەزيدەنتى تسزين ليتسيۋن, دۋباي قارجى ورتالىعىنىڭ باسقارۋشىسى يسسا كازيم بار. «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ باسقارۋشىسى قايرات كەلىمبەتوۆ حابارلاعانداي, حالىقارالىق تۇساۋكەسەر استانا قالاسىنىڭ 20 جىلدىعىمەن ورايلاستىرىلىپ وتىر. سونىمەن قاتار, بيىل باس قالادا 13-ءشى دۇنيە جۇزىلىك يسلام ەكونوميكالىق فورۋمى, نازارباەۆ ورتالىعىندا «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ قۇقىقتىق ماسەلەلەر بويىنشا العاشقى حالىقارالىق كونفەرەنتسياسى وتكىزىلەدى.
الەم قالالارىنا اۋە قاتىناسى جيىلەيدى
بيىل قاڭتار ايىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ داۆوستاعى دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ قاتىسۋشىلارىنا ۇندەۋ جولداپ, شەتەلدىك قوناقتاردى 2018 جىلى 4-5 شىلدەدە وتەتىن «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ رەسمي تۇساۋكەسەرىنە شاقىردى. بۇگىنگە دەيىن اتالعان ورتالىق قىتايدىڭ مەملەكەتتىك دامۋ بانكىن قوسا العاندا 10-نان استام كومپانيانى تىركەدى. 2018 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن 100-گە جۋىق كومپانيالار تىركەلەدى دەپ جوسپارلانىپ وتىر. ارينە, الەمدىك دەڭگەيدەگى ورتالىقتى اشقاننان كەيىن استانانىڭ كولىكتىك قولجەتىمدىلىگى دەگەن ماسەلە ەرەكشە وزەكتى بولادى. سەبەبى قارجى ورتالىقتارىنىڭ جاھاندىق رەيتينگىسىنە (GFCI) سايكەس, كولىكتىك قولجەتىمدىلىك قارجى ورتالىعىنىڭ دامۋ دەڭگەيىنىڭ ەڭ نەگىزگى كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. وسى ورايدا قازاقستاننىڭ ەلورداسىن شانحاي, گونكونگ, سينگاپۋر, توكيو, تسيۋريح, نيۋ-يورك سياقتى الەمدەگى ۇلكەن قارجى ورتالىقتارىمەن تۇراقتى, تىكەلەي اۋە بايلانىستارىمەن قامتاماسىز ەتۋ باعىتىندا ءىس-شارالار جۇزەگە اسىرىلادى. مۇنداي شارالار ەلوردامىزداعى mice-ءتۋريزمنىڭ دامىتۋعا يگى ىقپال ەتەرى انىق.
تولەن تىلەۋباي
